Stanisław Nowak (ziemianin)

Stanisław Nowak
Data urodzenia

ok. 1848

Data i miejsce śmierci

1 lutego 1919
Kąśna

Miejsce spoczynku

Cmentarz Centralny w Sanoku

Faksymile

Stanisław Nowak (ur. ok. 1848, zm. 1 lutego 1919 w Kąśnej) – polski ziemianin, właściciel dóbr.

Grobowiec rodziny Nowaków w Sanoku

Życiorys

Urodził się około 1848[1]. Był synem Franciszka i Katarzyny z domu Rusinowskiej[2][3].

9 sierpnia 1889 poinformowano, że Józef i Stanisław Nowakowie nabyli dobra w Olchowcach (pod Sanokiem) z przyległościami o powierzchni 5000 morgów za cenę 350 tys. złr.[4]. Na przełomie XIX i XX wieku Stanisław Nowak był właścicielem ziemskim dóbr na obszarze powiatu sanockiego[5]: Zahutyń (425 ha[6]; tam znajdował się dwór Nowaków[7].), Dębna[8] (351 ha na pocz. XX wieku, 342 ha w 1911[9]), Międzybrodzie (229 ha, w 1911 – 212 ha[10]), Tyrawa Solna (735 ha – lasy, w 1911 wraz z Eugeniuszem i Tadeuszem Nowakami posiadał tam 235 ha[11]), Liszna, Zamłyń, a ponadto nabył tereny w powiecie rzeszowskim: Błaszkowa, Futoma (gdzie był patronem miejscowej parafii św. Walentego[12])[13] oraz powiecie pilzneńskim: Błaszkowa (oraz Bidaczyce i Foszczyce), Kamienica Górna, Klecie[14]. W 1896 nabył od hr. Michała Zyberk Platera dobra Bachlawa, Hoczew, Średnia Wieś[15]. Według stanu z początku 1906 rodzina Nowaków posiadała 6 obszarów dworskich na obszarze powiatu sanockiego[16]. Na początku XX wieku Stanisław Nowak nabył od rtm. Włodzimierza Kodrębskiego dworek w Kąśnej Dolnej, wcześniej należący Ignacego Jana Paderewskiego[17].

Uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z 1901 został uznany przynależnym do gminy Sanok[18]. Był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”[19]. Został prezesem Towarzystwa Kasy Zaliczkowej w Sanoku i jej rady nadzorczej[20]. 15 marca 1904 został wybrany na okres trzech lat cenzorem Kasy Oszczędności w Sanoku[21]. Był członkiem zwyczajnym Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego[22][23][24][25], sanockiego koła Towarzystwa Szkoły Ludowej[26], Towarzystwa Upiększania Miasta Sanoka[27].

Zmarł 1 lutego 1919 w Kąśnej w wieku 70 lat[1][28][29]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku 5 lutego 1919[1].

Od około 1873 był żonaty z Julią z domu Gardulską[1][2] (córka Józefa Gardulskiego)[30][31][32], z którą miał dzieci: Antoninę Katarzynę (ur. 1875, od 1897 zamężna z Adamem Marcinkiewiczem[33], dziennikarzem „Kuryera Rzeszowskiego” i notariuszem, zm. 1920[34][35], która także była właścicielką dóbr i prowadziła kamieniołom w Olchowcach[36]), Marię Katarzynę (ur. 1876, od 1898 żona Romana Krogulskiego, adwokata, burmistrza i prezydenta Rzeszowa[37][38]), Jana Franciszka (ur. 1878[39], od początku 1912 żonaty z Anną Kapiszewską, córką Henryka[40]; ich córka Barbara została żoną Edwarda Łabno[41][31], a syn Leszek ożenił się z Jadwigą Niewola-Staszkowską), Annę Zofię (1879–1935, od 1901 zamężna z Pawłem Biedką)[42], Edwarda Michała (1880–1922, od 1908 żonaty z Herminą Bialikiewicz, córką Władysława[30][43][18], owdowiały w 1920 ożenił się z jej młodszą siostrą Heleną Joanną[32]), Mieczysława (ur. 1882[44][18]), Stanisława Ludwika (ur. 1885[45][46]), Mariana Juliana (ur. 1890)[2][47], Jadwigę Wandę (1892-1894[48][49]), Witolda Henryka (ur. 1897)[3][50].

Przypisy

  1. ↑ a b c d Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 231 (poz. 18).
  2. ↑ a b c Księga chrztów 1882–1892. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 248 (poz. 145).
  3. ↑ a b Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 207 (poz. 282).
  4. ↑ Sanok. „Kurjer Lwowski”. Nr 221, s. 2, 11 sierpnia 1889. 
  5. ↑ Obwieszczenie. „Gazeta Lwowska”. Nr 264, s. 10, 19 listopada 1893. 
  6. ↑ Skorowidz powiatu sanockiego wydany na podstawie dat zebranych w roku 1911. Sanok: 1911, s. 24.
  7. ↑ Miejscowości gminy Zagórz. Zahutyń. W: Zbigniew Osenkowski: Zagórz nad Osławą. Z dziejów miasta i gminy. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2006, s. 190. ISBN 83-922799-6-4.
  8. ↑ Dębna. Opis miejscowości. 2013-11-02. [dostęp 2015-05-23].
  9. ↑ Skorowidz powiatu sanockiego : wydany na podstawie dat zebranych w roku 1911. Sanok: 1911, s. 5.
  10. ↑ Skorowidz powiatu sanockiego wydany na podstawie dat zebranych w roku 1911. Sanok: 1911, s. 10.
  11. ↑ Skorowidz powiatu sanockiego wydany na podstawie dat zebranych w roku 1911. Sanok: 1911, s. 20.
  12. ↑ Historia Parafii. Parafia Futoma, 2008-12-11. [dostęp 2015-05-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-27)].
  13. ↑ Alojzy Zielecki, Życie gospodarcze, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 405.
  14. ↑ Baza właścicieli i dóbr ziemskich. Nowak. genealogia.okiem.pl. [dostęp 2015-05-23].
  15. ↑ Kronika. Zmiana własności. „Gazeta Sanocka”. Nr 87, s. 3, 29 listopada 1896. 
  16. ↑ Z prowincji. Z Sanoka. „Kurjer Lwowski”. Nr 26, s. 4, 26 stycznia 1906. 
  17. ↑ Danuta Schneider. Dom Paderewskiego w Ojczyznie. „Głos Nauczyciela”. Nr 2-3, s. 51, 2003. ISSN 1042-3747. 
  18. ↑ a b c Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 348 (poz. 5, 10, 11).
  19. ↑ Sprawozdanie Wydziału Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku za rok administracyjny 1901. Sanok: 1902, s. 13.
  20. ↑ Kasa zaliczkowa w Sanoku. „Gazeta Sanocka”. Nr 9, s. 2, 28 lutego 1904. 
  21. ↑ Kronika. „Gazeta Sanocka”. Nr 11, s. 3, 20 marca 1904. 
  22. ↑ Sprawozdanie Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego z dziewiątego roku jej istnienia tj. 1894 złożone przez zarząd na walnem zgromadzeniu dnia 4 maja 1895. s. 9.
  23. ↑ Sprawozdanie Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego z dziewiątego roku jej istnienia tj. 1895 złożone przez zarząd na walnem zgromadzeniu dnia 14 marca 1896. s. 10.
  24. ↑ Sprawozdanie Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego z dziewiątego roku jej istnienia tj. 1896 złożone przez zarząd na walnem zgromadzeniu dnia 30 stycznia 1897. s. 9.
  25. ↑ Sprawozdanie z działalności „Macierzy Szkolnej Księstwa Cieszyńskiego” w Cieszynie za czas od 16 września 1906 do 31 grudnia 1907 – 22 rok istnienia. Cieszyn: 1907, s. 21.
  26. ↑ Wykaz datków zebranych na gimnazyum polskie w Cieszynie. „Miesięcznik Towarzystwa Szkoły Ludowej”. Nr 12, s. 140, 1903. 
  27. ↑ Sprawozdanie Wydziału Tow. Upiększania Miasta Sanoka. „Miesięcznik Artystyczny”. Nr 7, s. 68, 1912. 
  28. ↑ Indeks do ksiąg zmarłych od roku 1914. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. N 1919, (Tom J, str. 223, poz. 18).
  29. ↑ Inskrypcja nagrobna wskazała datę śmierci 10 lutego 1919.
  30. ↑ a b Księga małżeństw rz. kat. Sanok (1905–1912). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 44 (poz. 22).
  31. ↑ a b Księga małżeństw rz. kat. Sanok (1905–1912). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 112 (poz. 1).
  32. ↑ a b Księga małżeństw (1912–1924). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. s. 100 (poz. 39).
  33. ↑ Księga małżeństw parafii rzymskokatolickiej w Sanoku (1888–1905). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. s. 114 (poz. 22).
  34. ↑ Kronika. Z życia towarzyskiego. „Kuryer Rzeszowski”. Nr 26, s. 2, 27 czerwca 1897. 
  35. ↑ Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 253 (poz. 165).
  36. ↑ Skorowidz przemysłowo-handlowy Królestwa Galicyi. Lwów: 1912, s. 365.
  37. ↑ Księga małżeństw parafii rzymskokatolickiej w Sanoku (1888–1905). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. s. 131 (poz. 50).
  38. ↑ Kronika. Z życia towarzyskiego. „Głos Rzeszowski”. Nr 42, s. 2, 16 października 1898. 
  39. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1896/1897 (zespół 7, sygn. 22). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 410.
  40. ↑ Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 2, s. 3, 4 stycznia 1912. 
  41. ↑ Księga małżeństw (wojskowi) 1932–1939. Sanok. s. 25.
  42. ↑ Księga małżeństw parafii rzymskokatolickiej w Sanoku (1888–1905). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. s. 183 (poz. 61).
  43. ↑ Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 269 (poz. 66).
  44. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1896/1897 (zespół 7, sygn. 22). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 211.
  45. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1896/1897 (zespół 7, sygn. 22). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 39.
  46. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1901/1902 (zespół 7, sygn. 29). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 586.
  47. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1902/1903 (zespół 7, sygn. 32). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 361.
  48. ↑ Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 52 (poz. 2).
  49. ↑ Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 218 (poz. 83).
  50. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1908/1909 (zespół 7, sygn. 48). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 19.

Media użyte na tej stronie

Tomb of Nowak family (Stanisław) at Central Cemetery in Sanok, 2015.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grobowiec rodziny Nowaków na Cmentarzu Centralnym w Sanoku.