Stanisław Oktawiusz Małachowski

Stanisław Oktawiusz Małachowski

generał brygady
Data i miejsce urodzenia	1 stycznia 1882 Białozórka, gubernia wołyńska, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	3 listopada 1971 Santiago, Chile
Przebieg służby
Lata służby	1903–1945
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie
Jednostki	4 Dywizja Strzelców Polskich (WP na Wschodzie), XX Brygada Piechoty (II RP), 10 Dywizja Piechoty (II RP)
Główne wojny i bitwy	Obrona Modlina (1939)
Odznaczenia

grób Stanisława Nałęcza-Małachowskiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Stanisław Oktawiusz Małachowski h. Nałęcz (ur. 1 stycznia 1882 w Białozórce, zm. 3 listopada 1971 w Santiago) – generał brygady Wojska Polskiego.

Życiorys

Od 1903 był oficerem piechoty Armii Imperium Rosyjskiego. W trakcie I wojny światowej dowodził pułkiem, a w styczniu 1917 awansował na stopień pułkownika.

Po rewolucji lutowej i obaleniu caratu brał udział w Związkach Wojskowych Polaków w Rosji. Po przewrocie bolszewickim (rewolucji październikowej) wstąpił we wrześniu 1918 do tzw. Oddziału Polskiego utworzonego na Kubaniu przy Armii Ochotniczej generała Michaiła Aleksiejewa. Po przekształceniu w październiku 1918 oddziału w 4 Dywizję Strzelców Polskich wszedł w jej skład. Od listopada 1918 dowodził samodzielną Brygadą Strzelców Polskich. Po przetransportowaniu w grudniu 1918 4 Dywizji Strzelców do Odessy i jej reorganizacji został dowódcą 14 pułku strzelców, od marca 1919 zastępca dowódcy dywizji, generała Lucjana Żeligowskiego.

Wraz z dywizją poprzez Besarabię, Bukowinę przybył w połowie czerwca 1919 do Galicji Wschodniej. Uczestniczył w końcowej fazie wojny polsko-ukraińskiej, następnie w wojnie polsko-bolszewickiej. Od lipca 1919 do lutego 1920 dowodził XX Brygadą Piechoty, a od 1 marca do 10 września 1920 XIX Brygadą Piechoty. 28 września 1920 objął dowództwo 10 Dywizji Piechoty i sprawował je do 15 lipca 1927. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919, a 31 marca 1924 awansowany na generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 20. lokatą w korpusie generałów. Od lipca 1927 do września 1934 był dowódcą Okręgu Korpusu IV w Łodzi. Zarówno w dywizji, jak i w DOK jego adiutantem był kpt. Kazimierz Czyhiryn^[1]. Od 31 grudnia 1934 Stanisław Małachowski w stanie spoczynku – osiadł w Łodzi.

Od stycznia 1924 do stycznia 1925 był prezesem Łódzkiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej^[2].

Posiadał status osadnika wojskowego i ziemię w osadzie Chlewiszcze (gmina Braszewicze)^[3].

Po napaści Niemiec na Polskę w 1939 roku zgłosił się do służby – zorganizował obronę Modlina i czasowo nią dowodził, a potem został zastępcą dowódcy obrony Modlina, generała Wiktora Thommée, do czasu kapitulacji. Po kampanii wrześniowej przebywał w niewoli niemieckiej (oflagi Murnau i Königstein) do roku 1945.

Po uwolnieniu udał się do Francji, a w 1952 do Chile. Tam pracował społecznie wśród Polonii i kombatantów i tam zmarł 3 listopada 1971^[4]. Zgodnie z życzeniem zwłoki zostały spopielone, sprowadzone do kraju i 15 lutego 1972 złożone na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera 28CII-2-1)^[5].

Żona, z pochodzenia Szwedka, Anna-Lisa Pettersen–Riedberg^[6] i jedyny syn Raul^[6].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari^[7]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[8][9]
• Krzyż Niepodległości (17 marca 1932)^[10]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)^[7][11]
• Krzyż Walecznych^[7]
• Złoty Krzyż Zasługi (19 marca 1931)^[12]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[7]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[7]
• Komandor Orderu Orła Białego (Jugosławia, 1925)^[7][13]
• Komandor Orderu Chrystusa (Portugalia, 1931)^[14]
• Komandor Orderu Białej Róży Finlandii (Finlandia)
• Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja, 1921)^[7][15]
• Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny (Francja)^[7]
• Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”)^[7]

Przypisy

Bibliografia, linki

• Mieczysław Cieplewicz, Stanisław Oktawiusz Małachowski w: Polski Słownik Biograficzny, t. XIX Warszawa-Kraków-Wrocław –Gdańsk 1974, s. 423 wersja zdigitalizowana IPSB
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej. wyd.: Editions Spotkania Warszawa 1991.
• Mieczysław Bielski: Grupa Operacyjna „Piotrków” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1991, s. 396–397. ISBN 83-11-07836-X.
• H.P Kosk Generalicja Polska wyd.: Oficyna Wydawnicza „Ajaks” Pruszków 1998.