Stanisław Olszewski (cichociemny)

Stanisław Olszewski

Stanisław Komar,
Stanisław Kossak

Bar, Gama

Stanisław Olszewski (ze zbiorów NAC)
podpułkownik
Data i miejsce urodzenia	28 marca 1912 Kamienica Polska
Data i miejsce śmierci	1 marca 1994 Częstochowa
Przebieg służby
Lata służby	1939–1944
Siły zbrojne	Wojsko Polskie, Polskie Siły Zbrojne, Armia Krajowa
Jednostki	34 Pułk Piechoty (II RP), Obszar Warowny „Wilno”, Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich, 7 Brygada Kadrowa Strzelców, 1 Samodzielna Brygada Spadochronowa, Kedyw Okręgu Lwów AK, 5 Dywizja Piechoty AK „Dzieci Lwowskich”
Stanowiska	dowódca plutonu cekaemów, dowódca ośrodka dywersyjnego okręgu AK, dowódca plutonu saperów
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa, kampania wrześniowa, bitwa o Narwik, akcja „Burza” we Lwowie
Późniejsza praca	chałupnik, nakładca
Odznaczenia

Stanisław Olszewski vel Stanisław Komar vel Stanisław Kossak ps.: „Bar”, „Gama” (ur. 28 marca 1912 w Kamienicy Polskiej, zm. 1 marca 1994 w Częstochowie) – polski nauczyciel, oficer Wojska Polskiego II RP, Polskich Sił Zbrojnych i Armii Krajowej, podpułkownik piechoty, cichociemny, współzałożyciel Związku Polskich Spadochroniarzy VII Oddział Katowice.

Życiorys

Przed II wojną światową był nauczycielem szkół powszechnych i naczelnikiem Straży Pożarnej w Szczuczynie. W latach 1935–1937 uczył się w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty.

We wrześniu 1939 roku służył w kompanii przeciwlotniczej 34 pułku piechoty. Następnie walczył w Obszarze Warownym „Wilno”. 6 listopada 1939 roku przekroczył granicę polsko-litewską. Został internowaniy na Litwie. W styczniu 1940 roku dostał się (przez Rygę i Szwecję) do Francji, gdzie został skierowany do Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. Służył w nim jako dowódca plutonu 1 kompanii cekaemów 1 batalionu strzelców podhalańskich 1 Półbrygady. Walczył w bitwie o Narwik, za co dostał Krzyż Walecznych. Po powrocie do Francji w sierpniu 1940 roku trafił do obozu pracy w nieokupowanej Francji (do lutego 1941 roku). 9 czerwca 1941 roku przekroczył granicę hiszpańską, po czym przez Portugalię w październiku 1941 roku dotarł do Wielkiej Brytanii, gdzie został przydzielony do 7 Brygady Kadrowej Strzelców, a następnie do 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej.

Po przeszkoleniu w dywersji został zaprzysiężony 24 sierpnia 1942 roku w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza. Zrzutu dokonano w nocy z 16 na 17 lutego 1943 roku w ramach operacji „Rasp”. Dostał przydział do Kedywu Okręgu Lwów AK na stanowisko dowódcy Ośrodka Dywersyjnego „Północ” we Lwowie. Brał udział w wielu akcjach, m.in.:

• udział w akcji odbicia więźnia Jana Bojczuka „Wiga” z NOW ze szpitala przy ul. Janowskiej we Lwowie (4 lipca 1943 roku),
• sabotaże kolejowe i cięcia torów na liniach Lwów–Tarnopol i Lwów-Łuck,
• akcje przeciw UPA w okolicach Lwowa,
• akcje likwidacyjne, m.in. likwidacja agentki gestapo Rastawickiej 6 sierpnia 1943 roku,
• nieudana akcja odbicia z więzienia w Rawie Ruskiej aresztowanego dowódcy oddziału leśnego Kedywu pchor. Lewandowskiego „Sylwestra”,
• zdobycie broni maszynowej z magazynu przy ul. Żółkiewskiej w czerwcu 1944 roku,

W dniach 23–27 lipca 1944 roku brał udział w akcji „Burza” we Lwowie, w Zgromadzeniu na Politechnice, w odwodzie dowódcy 5 Dywizji Piechoty AK „Dzieci Lwowskich”. Był dowódcą plutonu 1 kompanii 5 batalionu saperów. Kompania ta została sformowana z żołnierzy Kedywu.

Został skazany na 15 lat katorgi przez Wojenny Trybunał Lwowskiego Okręgu Wojskowego. Do 1956 roku przebywał w łagrach za kołem polarnym (Workuta, Norylsk i inne). Był więziony m.in. w więzieniach na Butyrkach w Moskwie, w Potmie, na Służewcu w Warszawie. Od 1957 roku pracował jako chałupnik przy wykańczaniu tkanin w Spółdzielni Pracy „Twórczość” w Częstochowie, następnie w Spółdzielni „Tkaczy i Dziewiarzy”. W latach 1974–1988 pracował jako nakładca w Terenowych Zakładach Przemysłu Włókienniczego w Poraju. W 1988 roku przeszedł na emeryturę.

W 1990 roku współzałożyciel i członek Komisji Rewizyjnej Związku Polskich Spadochroniarzy VII Oddział Katowice^[a] oraz członek Zarządu Głównego Związku Polskich Spadochroniarzy^[1].

Został pochowany na cmentarzu Kule w Częstochowie^[2].

Awanse

• podporucznik – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1937 roku
• porucznik – 16 lutego 1943 roku
• kapitan – ze starszeństwem z dniem 3 maja 1944 roku
• major –
• podpułkownik –

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 13336^[3]
• Krzyż Walecznych
• Krzyż Partyzancki^[4]

Życie rodzinne

Był synem Antoniego, tkacza, i Marianny z domu Sitek. W 1958 roku ożenił się z Iną Maślijewicz (1926–1992). Nie mieli dzieci.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 3. Zwierzyniec – Rzeszów: Obywatelskie Stowarzyszenie „Ostoja”, 2002, s. 76–79. ISBN 83-910535-4-7.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 377. ISBN 83-211-0537-8.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 115–116.
• Andrzej Puchalski, Bohdan Sas-Nowosielski: Kronika VII Oddziału Katowice Związku Polskich Spadochroniarzy cz. I. Marian Brytan, Tadeusz Cichoń, Kazimierz Stępniewski. Wersję elektroniczną opracował: Franciszek Krynojewski. Katowice: 1990, s. 15–16,19.