Stanisław Ostroróg (1519–1568)

Herb Nałęcz

Stanisław Ostroróg herbu Nałęcz (ur. 1519, zm. 1568) – kasztelan międzyrzecki w 1552 roku, starosta chełmski w latach 1565-1568, starosta zamechski w 1552 roku, starosta kościański w 1548 roku, sekretarz królewski w 1548 roku^[1], działacz reformacyjny, luteranin^[2].

Życiorys

Był synem Wacława – kasztelana kaliskiego i Urszuli z Kutna.

Po śmierci ojca pozostawał pod opieką krewnych: Jerzego, Stanisława i Marcina Ostrorogów Lwowskich. Nie wiadomo gdzie Stanisław pobierał naukę. Teodor Wotschke podał informacje o studiach w Lipsku w latach 1542–1543, zaś Andrzej Wolan podał informacje o nauce w Wilnie. Jednakże obie infomracje są błędne, gdyż w rzeczywistości nie odnoszą się do Stanisława Ostroroga, zaś do Stanisława Ostroroga Lwowskiego.

W 1548 był sekretarzem królewskim i posłował do cesarza, odwożąc mu insygnia Złotego Runa po zmarłym Zygmuncie I, za co dostał starostwo kościańskie. W 1552 otrzymał kasztelanię międzyrzecką i starostwo zamechskie w ziemi przemyskiej. Nawiązał bliskie stosunki z księciem Albrechtem, który w 1554 zabiegał dla niego o starostwo malborskie.

Już w 1555 utrzymywał luterańskiego duchownego w Grodzisku, w tym samym roku uczestniczył w pierwszym różnowierczym synodzie w Poznaniu. W maju 1556 protestował wobec starosty generalnego przeciw królewskim mandatom antyreformacyjnym. Mimo zabiegów Jana Łaskiego nie zdecydował się na połączenie z różnowiercami małopolskimi i we wrześniu 1558 organizował synod w Poznaniu, na którym postanowiono pozostać przy wyznaniu augsburskim. W maju 1559 w Królewcu naradzał się z księciem Albrechtem nad projektem zwołania wspólnego synodu luteranów polskich i pruskich.

W sprawach politycznych był stronnikiem Hohenzollernów. Jego poparcia szukał elektor brandenburski, zabiegając w 1558 o następstwo tronu polskiego dla swojego syna Zygmunta. W 1565 dostał od króla starostwo chełmskie za to, że pożyczył królowi na wojnę inflancką 22 tys. zł. Był właścicielem Grodziska, z którego zrobił niekoronowaną stolicę wielkopolskiego luteranizmu, połowy Międzychodu, od 1556 posiadał Chocz i ponad 20 wsi w Wielkopolsce; Kryłów i kilka wsi w ziemi chełmskiej. Zmarł w marcu 1568 roku.

Z małżeństwa zawartego w 1544 roku z Zofią Tęczyńską, miał synów Jana – wojewodę poznańskiego i Mikołaja – kasztelana bełskiego.

Przypisy

Bibliografia

• Redakcja. Ostroróg Stanisław h. Nałęcz (1519-1568) / Polski Słownik Biograficzny.– Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1979.– Tom XXIV/3. – Zeszyt 102. – S. 528–530.