Stanisław Piękoś

Stanisław Piękoś

Skała

generał brygady
Data i miejsce urodzenia	3 listopada 1896 Sokołów Małopolski
Data i miejsce śmierci	26 sierpnia 1987 Gliwice
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier, Wojsko Polskie, Związek Walki Zbrojnej, Polska Armia Ludowa
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	I Brygada Legionów Polskich, 20 Pułk Piechoty Cesarstwa Austriackiego, 35 pułk piechoty, 1 pułk piechoty Legionów, 17 pułk piechoty, Batalion KOP „Podświle”, Batalion KOP „Niemenczyn”, 60 Pułk Piechoty Wielkopolskiej, 360 pułk piechoty
Stanowiska	dowódca kompanii, dowódca batalionu, komendant Inspektoratu Rejonowego ZWZ, główny inspektor PAL
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-ukraińska II wojna światowa kampania wrześniowa powstanie warszawskie
Odznaczenia

Stanisław Piękoś ps. „Skała” (ur. 3 listopada 1896 w Sokołowie Małopolskim, zm. 26 sierpnia 1987 w Gliwicach) – major piechoty Wojska Polskiego, generał brygady Polskiej Armii Ludowej.

Życiorys

Stanisław Piękoś urodził się w rodzinie Adama, stolarza, i Katarzyny z Walickich.

Latem 1914 roku zaciągnął się do I Brygady Legionów, brał udział w walkach pod Krzywopłotami, Łowczówkiem, nad Nidą, pod Żernikami, Jastkowem, Kuklami i Kamienuchą oraz Kostiuchnówką. W trakcie walk był trzykrotnie ranny^[1]. Po kryzysie przysięgowym został wcielony do armii austriackiej i w składzie 20. pp skierowany na front włoski, gdzie walczył w ofensywie nad Isonzo w październiku 1917 r. i walkach nad Piawą. Został ciężko ranny i w ramach rekonwalescencji otrzymał urlop, z którego nie powrócił do służby. Ukrywał się i w listopadzie 1918 roku zgłosił się do służby w odrodzonym Wojsku Polskim. Otrzymał przydział do 35 pułku piechoty i stopień podporucznika^[1]. W latach 1919–1920 brał udział w stopniu porucznika służby stałej w szeregach 17 pp w wojnie z bolszewikami. Brał udział w walkach na froncie ukraińskim, nad Dźwiną, w kampanii kijowskiej a następnie w rejonie Białegostoku, Grodna, Lidy, Nowogródka i Starej Wilejki. Za okazane męstwo na polu walki odznaczono go Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari i trzykrotnie Krzyżem Walecznych. W trakcie walk był dwukrotnie ranny^[1].

3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana, ze starszeństwem od dnia 1 czerwca 1919, z 1449. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[2]. 6 marca 1923 został przeniesiony z 1 pułku piechoty Legionów w Wilnie do 17 pułku piechoty w Rzeszowie^[3]. 18 marca 1925 został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza^[4]. Dowodził kompanią w 7, a następnie 21 batalionie granicznym. 31 października 1927 został przeniesiony z KOP do 60 pułku piechoty wielkopolskiej w Ostrowie Wielkopolskim na stanowisko dowódcy kompanii, a później dowódcy batalionu^[5]. 18 lutego 1928 awansował na majora, ze starszeństwem od dnia 1 stycznia 1928, z 125. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[6]. 26 kwietnia 1928 został przeniesiony macierzyście do kadry oficerów piechoty z równoczesnym oddaniem do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu^[7]. Z dniem 30 września 1928 został przeniesiony do rezerwy^[8]. Przeniesiony do Straży Granicznej.

Wyrokiem Wojskowego Sądu Okręgowego w Wilnie sygn. Ko 5/30 z 1 grudnia 1930 roku został skazany „za występki przywłaszczenia i nadużycia władzy służbowej na stanowisku dowódcy kompanii KOP” oraz zdegradowany do stopnia szeregowca. W latach 1930–1932 pracował na stanowisku cywilnym w Archiwum Wojskowym. W 1932 roku wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej, w tym samym roku rozpoczął pracę w Wytwórni Kas Ogniotrwałych „Jardel”. W 1937 roku przeszedł na emeryturę^[1].

W marcu 1939 roku powrócił do służby w armii. Walczył w kampanii wrześniowej w obronie Warszawy. Od 12 września 1939 był dowódcą IV batalionu 360 pułku piechoty. Odznaczył się męstwem i dzielnością. Po kapitulacji Warszawy 28 września 1939 uniknął niewoli, jako ciężko ranny trafił do szpitala wolskiego. Wprowadzony do konspiracji w Służbie Zwycięstwu Polski i następnie w Związku Walki Zbrojnej przez Okulickiego. W grupie Leopolda Okulickiego wyjechał jesienią 1939 do Łodzi. Początkowo jako oficer inspekcyjny na powiaty Skierniewice i Łowicz. Od lutego do lipca 1940 komendant Inspektoratu Rejonowego ZWZ Skierniewice, który organizacyjnie wchodził w skład Okręgu ZWZ Łódź. Brał udział w odprawach w Łodzi. W VII 1940 Inspektorat Skierniewice ZWZ wyłączono z Okręgu Łódź ZWZ i przekazano do Komendy Okręgu ZWZ Warszawa – województwo. Po przekazaniu inspektorat jako struktura zostaje rozwiązany, a obwody Skierniewice i Łowicz funkcjonują w składzie Okręgu Warszawa – województwo ZWZ jako obwody samodzielne. Mianowany w VII 1940 inspektorem na teren lewobrzeżny okręgu. We wrześniu 1940 r. w wyniku skarg zostaje zawieszony w czynnościach. Po potwierdzeniu skarg o wydawanie pieniędzy pochodzących z darów społeczeństwa niezgodnie z przeznaczeniem został w listopadzie 1940 r. dyscyplinarnie usunięty z szeregów ZWZ.

W 1943 związał się z organizacją Polska Armia Ludowa (PAL) w Warszawie. W PAL awansowano go do stopnia pułkownika. 9 czerwca 1944 został generałem brygady i głównym inspektorem Polskiej Armii Ludowej. W 1944 utrzymywał kontakty z pułkownikiem Janem Rzepeckim ps. „Wolski”, z którym prowadził rozmowy dotyczące podporządkowania Armii Krajowej oddziałów PAL. Podczas powstania warszawskiego w sierpniu i wrześniu 1944 był dowódcą Zgrupowania PAL „Centrum”. Następnie PAL zostaje podporządkowana władzom komunistycznym i rozwiązana 21 stycznia 1945. Brał udział w kontaktach generała NKWD Iwana Sierowa z generałem Leopoldem Okulickim. W styczniu 1945 roku zgłosił się do Departamentu Personalnego MON i oświadczył, że jest generałem brygady PAL, jednak nie stawił się na posiedzenie Komisji Weryfikacyjnej. Tym samym jego stopień generała brygady nie został formalnie potwierdzony^[1].

Od 1947 roku pracował w Przedsiębiorstwie Budowli Inżynieryjnych w Katowicach, w 1948 r. zaczął prowadzić delegaturę Spółdzielni Związku Inwalidów w Gliwicach, następnie był zatrudniony w Centrali Złomu i Odpadków, skąd przeniósł się do firmy „Herbaflora” w Zabrzu. W 1966 roku otrzymał prawo do niskiej renty inwalidzkiej^[1]. Przez wiele lat pełnił funkcję opiekuna inwalidów, wdów i sierot po uczestnikach ruchu oporu PAL.

Pochowany jest na cmentarzu Centralnym w Gliwicach.

Przypisy

Bibliografia

• Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych.
• Rocznik Oficerski 1923. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1923. [dostęp 2016-06-05].
• Rocznik Oficerski 1924. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1924. [dostęp 2016-06-11].
• Rocznik Oficerski 1928. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1928. [dostęp 2016-06-11].

Linki zewnętrzne

• Tadeusz Łaszczewski, Stanisław Piękoś, Obrona Warszawy i Modlina - 1939 r. [1].
• Stanisław Piękoś, Wykaz Legionistów Polskich 1914-1918, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku [2].
• Stanisław Piękoś, Powstańcze Biogramy, Muzeum Powstania Warszawskiego [3].
• Halina Dudzińska: Członkowie strzeleckiego oddziału Jakuba Darochy z Sokołowa Małopolskiego, legioniści I Brygady. W: Rocznik Kolbuszowski. T. 3. Kolbuszowa: Towarzystwo Kultury im. Juliana Macieja Goslara, 1994, s. 108.