Stanisław Pietruski
Stanisław Pietruski, ppor. pilot; 1920 | |
kapitan pilot nawigator | |
Data i miejsce urodzenia | 6 lipca 1893 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | 2 lutego 1971 |
Przebieg służby | |
Lata służby | |
Siły zbrojne | |
Formacja | |
Jednostki | 1 pułk ułanów Legionów Polskich, |
Główne wojny i bitwy | I wojna światowa, |
Odznaczenia | |
, |
Stanisław Marian Pietruski (ur. 6 lipca 1893 w Gródku Jagiellońskim, zm. 2 lutego 1971 we Wrocławiu) – kapitan pilot-nawigator Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
Syn Mariana i Wandy z domu Chojeckiej[1]. W 1911 zdał maturę w Prywatnym Gimnazjum im. Adama Mickiewicza we Lwowie[2] i rozpoczął studia na Uniwersytecie Lwowskim. W czasie I wojny światowej walczył w szeregach 1 pułku ułanów Legionów Polskich. Od 5 lutego do 31 marca 1917 był słuchaczem kawaleryjskiego kursu oficerskiego przy 1 puł w Ostrołęce. Kurs ukończył z wynikiem bardzo dobrym. Posiadał wówczas stopień wachmistrza[3]. W 1918 ukończył oficerską szkołę kawalerii w Stockerau[4]. Latem tego roku, po kryzysie przysięgowym, został wcielony do cesarskiej i królewskiej Armii, w której ukończył kurs obserwatorów lotniczych. Walczył na froncie włoskim. Po upadku Austro-Węgier powrócił z frontu do Krakowa, a stamtąd udał się do Lwowa w którym toczyły się walki polsko-ukraińskie[5].
17 listopada 1918 wstąpił do polskiego lotnictwa – 2 eskadry bojowej na lotnisku Lewandówka we Lwowie i walczył w obronie miasta[6]. 24 lutego 1919 lecąc z pilotem Józefem Cagaskiem odniósł zwycięstwo powietrzne nad ukraińskim myśliwcem Nieuport, który przymusowo lądował na ziemi niczyjej – uznawane jest to za pierwsze zwycięstwo powietrzne polskiego lotnictwa[7] (na samolocie Albatros C.XII nr 1832/17, nr boczny 7[8]). Latał następnie głównie w załodze z pilotem Franzem Peterem[7]. Brał udział w kilku lotach szturmowych atakując pozycje ukraińskie z broni pokładowej, a 30 kwietnia 1919 z Peterem rozpędził obsługę dwóch dział ukraińskich, zdobytych następnie przez Polaków[7]. 14 maja 1919 podczas lotu szturmowego na pozycje piechoty pod Kulikowem pomógł doprowadzić na lotnisko samolot z rannym pilotem Franzem Peterem[7].
Latem 1919 został przeszkolony w pilotażu (przez Franza Petera)[9]. Latał następnie w 6 eskadrze wywiadowczej (dawnej 2 eskadrze) jako pilot, podczas wojny polsko-bolszewickiej. Brał udział m.in. w nalotach na pociągi pancerne na stacji Wapniarka 27 maja 1920 (oddelegowany do 5 eskadry wywiadowczej)[9]. Od czerwca 1920 służył w Inspektoracie Wojsk Lotniczych. Został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919. Po zakończeniu działań wojennych został bezterminowo urlopowany z wojska w celu ukończenia studiów. W latach 20. posiadał przydział w rezerwie do 2 pułku lotniczego w Krakowie[10], a później do 4 pułku lotniczego w Toruniu. W 1934 pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Toruń. W dalszym ciągu posiadał przydział w rezerwie do 4 pułku lotniczego[11].
Podczas kampanii wrześniowej zmobilizowany i przydzielony do 4 Bazy Lotniczej, nie wziął udziału w walkach. Przedostał się do Wielkiej Brytanii i służył w Polskich Siłach Powietrznych w administracji dywizjonu 308. Posiadał numer służbowy RAF P-0500[12]. Następnie został skierowany na Bliski Wschód jako adiutant gen. Mateusza Iżyckiego a następnie jako oficer łącznikowy w kwaterze głównej sił sprzymierzonych[13]. W 1947 powrócił do Polski i osiadł w Jeleniej Górze. Zmarł 2 lutego 1971 we Wrocławiu. Został pochowany na cmentarzu parafii Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych we Wrocławiu przy ul. Opolskiej. 28 listopada 2014 roku jego szczątki, za zgodą rodziny, zostały przeniesione i złożone na Cmentarzu Rakowickim[14].
Ordery i odznaczenia
Za swą służbę otrzymał odznaczenia[15]:
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5437 – 17 maja 1922[16][17]
- Krzyż Niepodległości – 16 września 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[18]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Walecznych „za czyny męstwa i odwagi wykazane w bojach toczonych w latach 1918-1921” trzykrotnie
- Złoty Krzyż Zasługi
- Medal Lotniczy trzykrotnie
- Polowa Odznaka Pilota nr 82 i Polowa Odznaka Obserwatora nr 60 - 11 listopada 1928 roku „za loty bojowe nad nieprzyjacielem w czasie wojny 1918-1920”[19]
Przypisy
- ↑ Jasiński 2017 ↓, s. 160.
- ↑ Sprawozdanie 1917 ↓, s. 7.
- ↑ CAW ↓, sygn. I.120.1.125 s. 11.
- ↑ Januszewski 2019 ↓, s. 351.
- ↑ Niestrawski 2019 ↓, s. 38.
- ↑ Romeyko 1933 ↓, s. 153.
- ↑ a b c d S. Pietruski: Lwowskie loty, s.13-18
- ↑ Andrzej Morgała, Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924. Warszawa: Bellona, Lampart, 1997, s.259
- ↑ a b S. Pietruski: Lwowskie loty. Część 2, s.12-15
- ↑ Spis oficerów rezerwy 1922 ↓, s. 220.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 159, 669.
- ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 450.
- ↑ Jasiński 2017 ↓, s. 161.
- ↑ Stanisław Pietruski. Niebieska eskadra - groby, cmentarze, pomniki, miejsca pamięci polskich lotników. [dostęp 2021-08-16]. (pol.).
- ↑ Januszewski 2019 ↓, s. 352.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 stycznia 1923, s. 32.
- ↑ Księga Jazdy Polskiej 1938 ↓, s. 417.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 218, poz. 296.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 436-437.
Bibliografia
- Marian Romeyko (red.), Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa, Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933, OCLC 830230270 .
- Stanisław Januszewski: Polacy w siłach powietrznych Wielkiej Wojny. Polscy pionierzy lotnictwa. T. 2. Wrocław: Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2019. ISBN 978-83-64688-21-8.
- Grzegorz Jasiński: Polscy obrońcy lwowskiego lotniska na Lewandówce w 1918 roku. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej im. płk. dypl. Mariana Porwita, 2017. ISBN 978-83-65409-56-0. OCLC 1164607954.
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Mariusz Niestrawski: Lotnictwo w wojnie polsko-ukraińskiej 1918-1919. Przemyśl: Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej, 2019. ISBN 978-83-60680-70-4. OCLC 1140347394.
- Siódme Sprawozdanie Dyrekcyi Wyższego Gimnazyum Realnego im. A, Mickiewicza we Lwowie za lata szkolne 1915/16 i 1916/17. Lwów: Nakładem Dyrekcji, 1917.
- Komenda Legionów (Dowództwo Polskiego Korpusu Posiłkowego). Centralne Archiwum Wojskowe. [dostęp 2017-11-07].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1934. [dostęp 2016-06-11].
- Stanisław Pietruski, "Lotnictwo z Szachownicą" nr 1 (1/2002), s.13
- Stanisław Pietruski, Lwowskie loty, "Lotnictwo z Szachownicą" nr 1 (1/2002)
- Stanisław Pietruski, Lwowskie loty. Część 2, "Lotnictwo z Szachownicą" nr 2 (2/2002)
- Księga Jazdy Polskiej. Bolesław Wieniawa-Długoszowski (red.) Bronisław Rakowski (red.) Władysław Dziewanowski (red.) Karol Koźmiński (red.) Stanisław Strumph-Wojtkiewicz (red.) Stanisław Ostoja-Chrostowski (red.) Stanisław Haykowski (ilust.). Warszawa: Zakłady Graficzne Instytutu Wydawniczego „Biblioteka Polska”, 1938.
- Żołnierze Niepodległości. Stanisław Pietruski. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2020-03-19].
Media użyte na tej stronie
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.
It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.
After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.Poland badge. Second World War period Polish Army (post-1939 Free Polish Army) shoulder title.
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Royal Air Force Roundel
6 eskadra wywiadowcza - "Eskimosy" - por. obs. Józef Wojciechowski, sierż. pilot Stefan Małaczyński, ppor. pilot Stanisław Pietruski, ppor. obs. Tomasz Turbiak
Stanisław Pietruski. podporucznik pilot
Baretka Medalu Lotniczego (za Wojnę 1939-45) nadanego trzykrotnie.
Naramiennik porucznika Sił Powietrznych RP (obecnie).
Naramiennik kapitana polskiego lotnictwa wojskowego (II Wojna Światowa).