Stanisław Pilat (chemik)

Stanisław Pilat
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia25 stycznia 1881
Lwów
Data i miejsce śmierci3 lipca 1941
Lwów
profesor nauk chemicznych
uczelniaPolitechnika Lwowska
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski

Stanisław Pilat (ur. 25 stycznia 1881 we Lwowie, zm. 3 lipca 1941 tamże) – polski chemik, kierownik Katedry Technologii Nafty i Gazów Ziemnych Politechniki Lwowskiej, radca Izby Przemysłowo-Handlowej we Lwowie w 1935 roku[1].

Życiorys

Był synem Tadeusza, profesora prawa administracyjnego i rektora Uniwersytetu Lwowskiego. W 1899 roku ukończył C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie i rozpoczął studia na Politechnice Lwowskiej. Po kilku latach studiów we Lwowie wyjeżdża, aby kontynuować naukę w Berlinie, a następnie przenosi się na Uniwersytet w Würzburgu. Ukończył studia na Uniwersytecie w Lipsku w roku 1904 i uzyskał tytuł doktora filozofii w dziedzinie chemii. Pracuje w Galicyjskim Towarzystwie Naftowym w Borysławiu i jednocześnie w rafinerii ropy w czeskich Pardubicach. W 1909 obejmuje zaproponowaną mu posadę dyrektora stworzonej państwowej rafinerii „Polmin” w Drohobyczu. Na początku listopada 1918 roku staje na czele Komisji Likwidacyjnej, mającej na celu reorganizację przemysłu naftowego w odrodzonej Polsce, w ramach działania Komisji jeździ do ośrodków naftowych w Trzebini, Czechowicach, Jaśle, Jedliczu, Gorlicach. Z czasem zarządza firmą „Mac Harway” i jest doradcą technicznym Karpackiego Towarzystwa Naftowego Galicji. Pracuje w tym okresie nad przebudową wszystkich rafinerii. W 1922 roku rozpoczyna działalność dydaktyczną, jako profesor na Katedrze technologii ropy naftowej i gazu ziemnego Politechniki Lwowskiej.[2] Prace Pilata dotyczyły składników ropy naftowej, olejów smarowych, składu benzyn, metod podnoszenia ich liczb oktanowych, katalitycznego procesu uwodornienia węglowodorów gazowych i polimeryzacji alkenów w celu otrzymania benzyny syntetycznej. Opracował nowe metody przeróbki ropy naftowej, które znalazły zastosowanie w Polsce, Rumunii i Meksyku. Opracowana przez niego metoda frakcjonowania mieszanin naftowych na zimno jest obecnie stosowana w USA (patent USA nr 2141361 z 1938 roku). Opracował również proces produkcji sadzy z gazu ziemnego. Autor 18 patentów. W 1935 roku zawiera związek małżeński z Ewą Neyman. W okresie radzieckiej okupacji Lwowa nadal prowadził działalność naukową. W sierpniu 1940 był gościem Wszechzwiązkowego Komitetu ds. Nauki ZSRR w Moskwie[3]. W grudniu 1940 roku kandydował do miejskiej rady delegatów pracujących[4]. Członek rady miejskiej sowieckiego Lwowa.

Po zajęciu Lwowa przez Wehrmacht aresztowany przez Niemców[5] w nocy z 3 na 4 lipca 1941 wraz z grupą 25 polskich profesorów lwowskich uczelni został tej samej nocy rozstrzelany na Wzgórzach Wuleckich.

Został uhonorowany w zbiorowym upamiętnieniu chemików polskich na grobowcu prof. dr. Wandy Polaczkowej i Heleny Czarnodolowej (wdów po chemikach) na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie; pod głównym napisem Tu umarli żyją umieszczono dedykację o treści: Oto mogiła chemików, których prochy w latach 1939–45 rozsiane zostały przez wroga nie znalazły miejsca w polskiej ciszy cmentarnej[6].

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ M.P. z 1935 r. nr 47, poz. 64 Zarządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 15 lutego 1935 r.
  2. ↑ Stanisław Pilat – pionier polskiego przemysłu naftowego. [dostęp 2018-12-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-19)].
  3. ↑ [Dzieje najnowsze: Tom 14, PAN, 1983]
  4. ↑ Grzegorz Hryciuk, Polacy we Lwowie 1939–1944, Warszawa 2000, s. 24.
  5. ↑ Einsatzkommando zur besonderen Verwendung pod dowództwem Brigadeführera dr Karla Eberharda Schöngartha
  6. ↑ Cmentarz Stare Powązki: POLACZKOWA, CZARNODOLOWA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2017-02-28].
  7. ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 466 „za wybitne zasługi na polu nauki i wychowywania młodzieży w duchu patriotycznym, położone w latach 1905–1918”.
  8. ↑ Odznaczenia Krzyżem Zasługi. „Gazeta Lwowska”. Nr 260, s. 2, 11 listopada 1936. 
  9. ↑ Odznaczenia zasłużonych działaczy w terenu Ziem Południowo-Wschodnich. „Wschód”. Nr 30, s. 5, 20 listopada 1936. 

Bibliografia

  • Zygmunt Albert Kaźń profesorów lwowskich – lipiec 1941. Studia oraz relacje i dokumenty zebrane i oprac. przez Zygmunta Alberta Wrocław 1989, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, ​ISBN 83-229-0351-0​ wersja elektroniczna

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Pilat S.jpg
Stanisław Pilat Polish scientist , university professor at the Lviv Polytechnic. He was murdered by German Gestapo in the Massacre of Lviv professors 4.07.1941 in Lvov.