Stanisław Podwiński

Stanisław Podwiński
Data i miejsce urodzenia

3 listopada 1898
Lwów

Data i miejsce śmierci

5 lutego 1964
Warszawa

profesor nauk prawnych
Specjalność: struktura samorządu terytorialnego
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Wolna Wszechnica Polska
Uniwersytet Łódzki

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920-1941) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości

Stanisław Władysław Podwiński (ur. 3 listopada 1898 we Lwowie, zm. 5 lutego 1964 w Warszawie) – polski prawnik, samorządowiec, pierwszy zastępca Komisarycznego Burmistrza Warszawy od kwietnia 1941 roku do sierpnia 1944 roku.

Życiorys

Stanisław Podwiński ukończył w 1916 roku Gimnazjum Towarzystwa Szkoły Maurycego hr. Zamoyskiego. Od piątej klasy (od 1914 roku) należał do Organizacji Młodzieży Narodowej Szkół Średnich, a od siódmej – do „Pet”-u. Od 1912 roku współorganizował na terenie szkoły skauting i harcerstwo, m.in. wraz z Tomaszem Piskorskim[1]. W latach 1916–1922 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, ponadto studiował przez 2 lata historię na Wydziale Filozoficznym tegoż uniwersytetu (do 1924 roku). W okresie studiów wstąpił do OMN i został przyjęty do „Zet”-u[2].

Od 7 listopada 1916 roku do 10 listopada 1918 służył w POW, w Warszawie i w Zagłębiu Dąbrowskim, jako zastępca komendanta okręgu. 11 listopada 1918 roku wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego, został zdemobilizowany 1 maja 1921 roku[2].

Jednocześnie, w latach 1918–1922 pracował w Towarzystwie Straży Kresowej, jako kierownik obwodu powiatowego w Wołkowysku, a następnie jako zastępca kierownika Wydziału Organizacyjnego Towarzystwa[2][3].

Po ukończeniu studiów pracował do 1926 roku jako referent Wydziału Samorządu Województwa Warszawskiego, następnie, do wybuchu II wojny światowej był kolejno: radcą, naczelnikiem Wydziału Administracji Samorządu, i naczelnikiem wydziału, zastępcą dyrektora i dyrektorem Departamentu Samorządowego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych.

W latach 1927–1939 prowadził wykłady na temat samorządu terytorialnego na Wolnej Wszechnicy Polskiej.

Pracując zawodowo, czynnie pracował społecznie. Był bratem zetowym[4] i członkiem Związku Patriotycznego (do 1930 roku, kiedy wziął „urlop bezterminowy” jako wyraz protestu przeciw polityce rządów Józefa Piłsudskiego w sprawie brzeskiej[5]). Należał do Związku Seniorów OMN, później ZPMD.

W czasie okupacji Podwiński pracował w zarządzie m. Warszawy, od stycznia 1940 roku był członkiem Komisji Rzeczoznawców przy Komisarycznym Burmistrzu m. Warszawy, a od kwietnia 1941 roku do początku sierpnia 1944 roku – był pierwszym zastępcą burmistrza, po uzyskaniu zgody władz Polskiego Państwa Podziemnego. W okresie od 16 listopada 1943 roku do 1 kwietnia 1944 roku był więziony na Pawiaku.

Po objęciu władzy na ratuszu przez Delegata Rządu na m. st. Warszawę, Podwiński i burmistrz Julian Kulski zrezygnowali ze stanowisk, uznając jego władzę. Po upadku Starówki pod koniec sierpnia przedostał się kanałami do Śródmieścia. Po upadku powstania uczestniczył 3 października 1944 roku w rozmowach z gen. Erichem von dem Bach-Zelewskim na temat losów ludności Warszawy.

Po wojnie, od października 1944 roku zajmował się (wraz z m.in. prof. Stanisławem Lorentzem) ratowaniem dóbr kultury w Warszawie. Później, w latach 1945–1949 był kierownikiem biura Centrali Społem i Centralnego Związku Spółdzielczego w Łodzi, później w Warszawie. W tym czasie, w latach 1946–1950, wykładał politykę i gospodarkę samorządu terytorialnego w Uniwersytecie Łódzkim. W latach 1950–1952 był kierownikiem pracowni ekonomicznej w Centralnym Biurze projektów Budownictwa Wiejskiego i w „Metroprojekcie”, później został zatrudniony w biurze budowy dzielnicy przemysłowej Służewiec podlegającym Ministerstwu Budownictwa Przemysłowego[5].

Wybrane publikacje

  • Bibliografia polskiej literatury o samorządzie terytorialnym (1860 – 1 VII 1925), (Warszawa, 1926)
  • Ustrój samorządu powiatowego na terenie b. zaboru rosyjskiego (Warszawa, 1927)
  • Tabelaryczne zestawienie wewnętrznej organizacji samorządu terytorialnego w Polsce (Warszawa, 1931)
  • Tezy do projektów ustaw o pragmatyce i odpowiedzialności dyscyplinarnej funkcjonariuszów samorządowych (Warszawa, 1934)
  • Instrukcja kancelaryjna dla urzędów gminnych (Warszawa, 1934, 1935, 1948), wraz z Piotrem Typiakiem
  • Ustawa samorządowa z komentarzami (Warszawa 1939), wraz z Bolesławem Trzebskim
  • Ustrój samorządu terytorialnego w Polsce (łódź, 1946)[6]

Ordery i odznaczenia

Życie prywatne

Stanisław Podwiński był synem Wacława i Marii z Kalksteinów. Ożenił się 24 czerwca 1922 roku z Elżbietą Sikorą (1897–1982)[a], z którą miał córkę Zofię. W okresie międzywojennym mieszkali w Warszawie przy ulicy Łowickiej 51[3].

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 243 przed-1-4)[10].

Uwagi

  1. ↑ Szyszkowski[5] w Polskim Słowniku Biograficznym pisze, że nazwisko panieńskie żony Podwińskiego brzmiało „Sikora-Sikorska”, jednak w swoim biogramie przekazanym redakcji Czy wiesz kto to jest? Podwiński napisał[3], że brzmiało ono „Sikorska”, w Wielkiej Genealogii Marka Minakowskiego istnieje wywód genealogiczny Elżbiety[9], żony Stanisława Podwińskiego, której nazwisko brzmi „Sikora”.

Przypisy

  1. ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki (zeszyt 12, 1916), Warszawa: Archiwum Akt Nowych.
  2. ↑ a b c Szyszkowski 1982 ↓, s. 192.
  3. ↑ a b c d Łoza 1938 ↓, s. 582.
  4. ↑ Nowacki 1996 ↓, s. 136.
  5. ↑ a b c d Szyszkowski 1982 ↓, s. 193.
  6. ↑ Szyszkowski 1982 ↓, s. 192–193.
  7. ↑ M.P. z 1938 r. nr 64, poz. 72 - zamiast uprzednio nadanego Medalu Niepodległości (M.P. z 1931 r. nr 218, poz. 296) „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  8. ↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 345 „za zasługi na polu administracji państwowej i samorządowej”.
  9. ↑ Profil Stanisława Podwińskiego na stronie Wielkiej Genealogii Marka Minakowskiego. [dostęp 2016-12-03].
  10. ↑ Cmentarz Stare Powązki: HANNA RUDZIŃSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-02-16].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie