Stanisław Poniatowski (etnograf)
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | etnograf, antropolog |
Stanisław Poniatowski (ur. 6 października 1884 w Ceranowie, zm. 7 stycznia 1945 w Litomierzycach) – polski etnograf, antropolog.
Życiorys
Od 1902 studiował na Wydziale Mechanicznym Politechnice Warszawskiej, w 1906 wyjechał do Szwajcarii, gdzie rozpoczął studia na Uniwersytecie w Zurychu. W 1914 wziął udział w wyprawie naukowej na teren wschodniej Syberii, gdzie prowadził badania nad kulturą Oroczonów i Goldów. W latach 1916-1918 był wykładowcą etnologii i etnografii na Wydziale Przyrodniczym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie[1]. W 1919 rozpoczął organizowanie Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, w 1920 ochotniczo uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. W 1924 został wykładowcą Uniwersytetu Warszawskiego, w 1934 został profesorem nadzwyczajnym[2].
Profesor oddz. łódzkiego Wolnej Wszechnicy Polskiej co najmniej w latach 1929-1936[3].
Po wybuchu II wojny światowej zaangażował się w tajne nauczanie oraz pomoc Żydom, za co został w 1942 aresztowany i uwięziony początkowo na Majdanku, a następnie w Groß-Rosen, skąd przetransportowano do obozu koncentracyjnego w Litomierzycach, gdzie zginął.
Zasłynął jako zwolennik kulturowo-historycznej szkoły etnografii. Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 204-5-25)[4].
Wybrane publikacje
Książki
- Etnografia Polski (1932)
- O pochodzeniu ludów aryjskich (1932)
- O metodzie historycznej... (1919)[5]
Artykuły
- 1917/1918 O metodzie historycznej w etnologii i znaczeniu jej wyników dla historii, "Przegląd Historyczny", t. 11.
- 1947 Fakty etnologiczne i metody ich badań, "Lud", t. 37, s. 32-68[6].
Przypisy
- ↑ Dziesięciolecie Wolnej Wszechnicy Polskiej TKN: sprawozdanie z działalności Towarzystwa Kursów Naukowych, 1906-1916, opracowali Ryszard Błędowski, Stanisław Orłowski, Henryk Mościcki, Warszawa 1917, s. 96, Podkarpacka BC – wersja elektroniczna
- ↑ Referat o zagadnieniu PROMETEJSKIM – 12 lutego 1940 (cz. II) (pol.). Stowarzyszenie Dom Kaukaski w Polsce, 5 września 2009. domkaukaski.org. [dostęp 2016-06-19].
- ↑ WWP, oddz. w Łodzi, Skład osobowy i spis wykładów na rok akademicki 1929/1930. Łódź 1929, s. nlb; podano Jego warszawski adres: Grójecka 43 m. 18; foto: na otwarciu Miejskiego Muzeum Etnograficznego w Łodzi, w jego nowej siedzibie przy ul. Piotrkowskiej 104, [w:] "Łódź w Ilustracji", 1 XII 1935, nr 48, s. 1.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: PONIATOWSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-01-31].
- ↑ Stanisław Poniatowski, O metodzie historycznej w etnologji i znaczeniu jej wyników dla historji, polona.pl [dostęp 2020-03-10].
- ↑ Stanisław Poniatowski. Fakty etnologiczne i metody ich badań. „Lud”. 37, s. 32-68, 1947. Kraków.
Bibliografia
- Stanisław Feliksiak (red.) Słownik biologów polskich. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1987, 430-431. ISBN 83-01-00656-0
- Krzysztof Gładkowski, Etnologia. Koncepcja teoretyczno-metodologiczna Stanisława Poniatowskiego (1884-1945). Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2001. ISBN 83-7299-071-9
- Znad Amuru do przestrzeni cyfrowej, Digitalizacja kolekcji dokumentów i fotografii Stanisława Poniatowskiego Znad Amuru do przestrzeni cyfrowej ze zbiorów Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, pod redakcją Stefanii Skowron-Markowskiej, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław 2016.
- Marta Nowakowska, Fotografia sto lat temu Kolekcja fotograficzna w zbiorach Stanisława Poniatowskiego, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław 2016.
- Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne, t. II, E. Fryś-Pietraszkowa, A. Spiss (red.), 2007.
Linki zewnętrzne
- Prace Stanisława Poniatowskiego w bibliotece Polona