Stanisław Roman Lewandowski

Stanisław Roman Lewandowski
Data i miejsce urodzenia	28 lutego 1859 ; Kotliny
Data i miejsce śmierci	3 lutego 1940 ; Warszawa
Alma Mater	Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, Akademia Wiedeńska
Dziedzina sztuki	medalierstwo, rzeźba, dramat
	Ważne dzieła
	pomnik Adama Mickiewicza w Rzeszowie; medaliony: A. Małeckiego,; „Legionów polskich” (1915),; Józefa Piłsudskiego (1916),; „Powstania Polski”; ; medal pamiątkowy legionów polskich (1918); popiersie Kazimierza Grocholskiego w gmachu Parlamentu w Wiedniu; medalion na sarkofagu Adama Mickiewicza w katedrze wawelskiej; sarkofag Heleny Modrzejewskiej na cmentarzu Rakowickim; posąg św. Polikarpa w kościele parafialnym w Poli; epitafium Marceliny Czartoryskiej w kościele Mariackim w Krakowie; popiersia Wincentego Pola w kościele Franciszkanów w Krakowie; wystrój rzeźbiarski fasad domu Spokornego (1904–1906); medal Franciszka Nowodworskiego; medaliony i plakiety portretowe: Floriana Ziemiałkowskiego,; Wincentego Pola,; Adama Mickiewicza,; Henryka Sienkiewicza,; Fryderyka Chopina,; Leona Bilińskiego,; ks. Józefa Poniatowskiego; ; moneta 5 złotych 1925 Konstytucja;
	Odznaczenia

Portret Heleny Modrzejewskiej (1910).
Cmentarz Rakowicki.

Grób Stanisława Romana Lewandowskiego na cmentarzu Powązkowskim

Stanisław Roman Lewandowski (ur. 28 lutego 1859 w Kotlinach, zm. 3 lutego 1940 w Warszawie) – polski rzeźbiarz, medalier, krytyk sztuki, dramatopisarz, wolnomularz^[1]

Życiorys

Urodził się 28 lutego 1859 w Kotlinach, w rodzinie Ludwika i Antoniny z Ambroziewiczów. Ukończył szkołę średnią w Krakowie^[2]. Rzeźbę studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych (lata 1879–1882) u Matejki i Gadomskiego oraz na Akademii Wiedeńskiej, w pracowniach Edmunda Hellmera i Karola Kundmana. W latach 1890 do 1894 mieszkał i tworzył we Lwowie, następnie od 1894 do 1932 w Wiedniu, a od 1932 do 1940 w Warszawie. Podczas I wojny światowej prowadził w Wiedniu schronisko dla legionistów polskich. W 1924 został głównym medalierem mennicy polskiej w Warszawie, 1925 powrócił do Wiednia.

Nauczał w lwowskiej szkole artystycznej Marcelego Harasimowicza, następnie w wiedeńskim muzeum technicznym. Po powrocie do Polski został konserwatorem Państwowych Zbiorów Sztuki na Zamku Królewskim.

Tworzył w stylu realizmu akademickiego (prace Czarnogórka, Serbka, Marokanka, Derwisz, Wajdelota). Za rzeźbę Słowianin zrywający pęta został nagrodzony w 1888 przez warszawskie Towarzystwo Sztuk Pięknych. Na przełomie XIX i XX zaczął się skłaniać w kierunku secesji i symbolizmu (rzeźba Salome oraz epitafium Heleny Modrzejewskiej w kościele św. Krzyża w Krakowie).

Od 1932 był mężem Eufemii vel Jacobsen Müller^[2] (1896–1967)^[3].

Pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 125-4-20)^[3].

Wybrane dzieła

pomnik Mickiewicza w Rzeszowie, 1892, zniszczony 1940, replika 1986 autorstwa Krzysztofa Brzuzana
medaliony: A. Małeckiego, „Legionów polskich” (1915), J. Piłsudskiego (1916), „Powstania Polski”
medal pamiątkowy poświęcony pamięci legionów polskich (1918)^[4]
popiersie K. Grocholskiego w gmachu Parlamentu w Wiedniu
medalion na sarkofagu Adama Mickiewicza w krypcie Wieszczów w katedrze wawelskiej
sarkofag Heleny Modrzejewskiej na cmentarzu Rakowickim
posąg św. Polikarpa w kościele parafialnym w Poli
epitafium Marceliny Czartoryskiej w kościele Mariackim w Krakowie
popiersia Wincentego Pola w kościele Franciszkanów w Krakowie
wystrój rzeźbiarski fasad nieistniejącego dziś tzw. domu Spokornego – kamienicy na rogu Chopina i Alei Ujazdowskich w Warszawie (1904–1906)
medal Franciszka Nowodworskiego pierwszego prezesa Sądu Najwyższego RP
medaliony i plakiety portretowe: Ziemiałkowskiego, Pola, Mickiewicza, Sienkiewicza, Chopina, Bilińskiego, ks. Józefa Poniatowskiego i in.
popiersie prezydenta RP Ignacego Mościckiego (1933)^[5]

Odznaczenie

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski^[2]

Zobacz też

5 złotych 1925 Konstytucja

Przypisy

↑ Ludwik Hass, Ambicje, rachuby, rzeczywistość : wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej 1905–1928, Warszawa 1984, s. 367.
↑ ^a ^b ^c Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 172–173. [dostęp 2021-08-07].
↑ ^a ^b Cmentarz Stare Powązki: ROMAN STANISŁAW LEWANDOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-05-15] .
↑ Gazeta Lwowska nr 195 z 30 sierpnia 1918 r. Kronika, str. 3
↑ Zdjęcie. „Ilustrowany Kurier Codzienny”. Nr 301 (dodatek), s. 2, 30 października 1933.

Bibliografia

M. Wallis: Secesja. Wydanie II. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1974.
Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy. T. V. Warszawa, 1993. (Hanna Kubaszewska).
Katarzyna Mikocka-Rachubowa: Rzeźba polska XIX wieku. Od klasycyzmu do symbolizmu. Katalog zbiorów. Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa, 1993.
Jurij Biriulow: Rzeźba lwowska od połowy XVIII wieku do 1939 roku: Od zapowiedzi klasycyzmu do awangardy. Warszawa: Neriton, 2007, 388 s. ISBN 978-83-7543-009-7.
Wielka Ilustrowana Encyklopedia Gutenberga.

Linki zewnętrzne

[1] Ludwik Hass, Ambicje, rachuby, rzeczywistość : wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej 1905–1928, Warszawa 1984, s. 367.

[:0-2] Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 172–173. [dostęp 2021-08-07].

[:1-3] Cmentarz Stare Powązki: ROMAN STANISŁAW LEWANDOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-05-15] .

[4] Gazeta Lwowska nr 195 z 30 sierpnia 1918 r. Kronika, str. 3

[5] Zdjęcie. „Ilustrowany Kurier Codzienny”. Nr 301 (dodatek), s. 2, 30 października 1933.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne