Stanisław Runge

Stanisław Runge
Data i miejsce urodzenia	10 maja 1888 Lwów
Data i miejsce śmierci	2 czerwca 1953 Poznań
Profesor nauk weterynaryjnych
Specjalność: weterynaria rolnicza i higiena zwierząt
Alma Mater	Akademia Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie
Doktorat	1915
Profesura	1929
Nauczyciel akademicki
uczelnia	Uniwersytet Poznański
Okres zatrudn.	1919–1953
Rektor
Uczelnia	Uniwersytet Poznański
Okres spraw.	1933–1936
Poprzednik	Stanisław Pawłowski
Następca	Antoni Peretiatkowicz
Odznaczenia

Stanisław Izydor Runge (ur. 3 maja 1888 we Lwowie^[1], zm. w 2 czerwca 1953 w Poznaniu) – polski lekarz weterynarii, rektor Uniwersytetu Poznańskiego, major Wojska Polskiego, sanacyjny działacz polityczny.

Życiorys

Urodził się we Lwowie 1888 w rodzinie inżyniera kolejnictwa Ludwika Juliana i Natalii z Politańskich. Nauki pobierał początkowo w Szkole Ludowej, a następnie od 1899 w II Wyższej Szkole Realnej. W 1908 rozpoczął studia na Politechnice Lwowskiej, ale po roku przeniósł się na Akademię Medycyny Weterynaryjnej. Będąc jeszcze studentem w 1912 został młodszym asystentem przy katedrze hodowli zwierząt i położnictwa u Stanisława Fibicha i w tej dyscyplinie wiedzy ogłosił pierwszą swą pracę. 15 listopada 1913 otrzymał dyplom z wyróżnieniem lekarza weterynaryjnego. W latach 1913–18 był starszym asystentem,. Od 1913 do 1914 przebywał na praktykach naukowych w Lipicy koło Triestu, we Włoszech i w Monachium. W czasie okupacji rosyjskiej w latach 1914–15 wraz z Kazimierzem Szczudłowskim prowadził zamienione na szpitale trzy kliniki weterynaryjne (chirurgiczną, wewnętrzną i położniczą) oraz pomagał rektorowi Włodzimierzowi Kulczyckiemu chronić przed grabieżą zbiory uczelni.

26 listopada 1915 na podstawie rozprawy pt. O tonach płodowych u ciężarnych krów stopień doktora medycyny weterynaryjnej summa cum laude. Dzięki osiągnięciom naukowym awansował w 1917 na docenta i otrzymał nominację na kierownika katedry położniczej. Prowadził wykłady z chirurgii i chorób wewnętrznych.

W 1918 jako ochotnik wstąpił do Wojska Polskiego i uczestniczył w obronie Lwowa. Po roku został przydzielony do Sekcji Weterynaryjnej Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie. Na przełomie lat 1919 i 1920 już w stopniu major został zwolniony z wojska i 1 kwietnia 1920 po nominacji na profesora, objął stanowisko kierownika Katedry Weterynarii Uniwersytetu Poznańskiego. Siedzibą katedry stał się budynek przy ul. Sołackiej 10, który uniwersytet zakupił w 1922 od Kurkowego Bractwa Strzeleckiego i przebudował dla potrzeb weterynarii. Urządzono w nim oprócz sal wykładowych i ćwiczeniowych także m.in. muzeum weterynaryjne, salę bakteriologiczną, chirurgiczną dla dużych zwierząt, prosektorium dla małych zwierząt. W październiku 1928 Runge otworzył przy zakładzie Uniwersyteckie Ambulatorium dla Zwierząt Domowych, z którego korzystali właściciele zwierząt z całego województwa, policja, wojsko, sądy i poznański Ogród Zoologiczny. Oprócz leczenia chorych zwierząt w ambulatorium wykonywano sekcje oraz ekspertyzy bakteriologiczne mleka, mięsa, wydzielin i wydalin.

Runge pełnił też obowiązki biegłego sądowego, konsultanta Ogrodu Zoologicznego i sprawował opiekę nad gospodarstwami uniwersytetu na Sołaczu i Golęcinie. W 1929 zorganizował w rzeźni miejskiej laboratorium bakteriologiczne do badania mięsa^[2].

W 1924 r. był oficerem rezerwy Kadry Okręgowego Szpitala Koni Nr VII. Dziesięć lat później, w stopniu majora ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 r., zajmował 28 lokatę na liście starszeństwa oficerów rezerwy – lekarzy weterynarii i pozostawał na ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Poznań Miasto.

Rektor UAM

W latach 1933–1936 sprawował funkcję rektora Uniwersytetu Poznańskiego, po raz pierwszy wybranego na okres trzyletni. Jako rektor uczestniczył w Komisji, która opracowała statut Uniwersytetu Poznańskiego. Pozyskał także dla uczelni od wojewody Rogera A. Raczyńskiego cały budynek Collegium Medicum (Collegium Maius). Jego kadencja jednak była okresem konfliktów z kadrą naukową i senatem UP na tle politycznym. Przeprowadzając zmiany organizacyjne, pozbawiał urzędów oraz wpływów swoich przeciwników politycznych. Za jego rządów minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego usunięto z katedr kilku profesorów o poglądach narodowych, zaś sam Runge doprowadził do nadania przez uniwersytet tytułu doktora honoris causa Józefowi Piłsudskiemu (co budziło sprzeciw w opanowanym przez endecję Poznaniu – jednym z pierwszych doktorów honoris causa poznańskiej uczelni był Roman Dmowski). Ogólne niezadowolenie spowodowało próbę zdyskredytowania go, jednak nieudaną, gdyż Runge cieszył się dużym autorytetem naukowy, i po zakończeniu kadencji rektorskiej został wybrany na delegata do Senatu Akademickiego na rok akademicki 1936/1937.

W okresie międzywojennym wyjeżdżał sam jak i ze studentami w celach naukowych do Jugosławii (1922, 1925), Włoch (1924), Francji (1928), Niemiec (1928), Czechosłowacji (1932), Szwajcarii (1938) i Holandii. Prowadził szeroką działalność popularyzatorską, wygłaszał referaty na licznych kursach i zjazdach. Należał do komitetów redakcyjnych: „Wiadomości Weterynaryjnych” (1923–39), międzynarodowego czasopisma „Revue Vétérinaire Slave” (1933–39).

Był m.in.

• członkiem Komisji Matematyczno-przyrodniczej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (PTPN) (od 1923)
• członkiem i okresowo wiceprezesem Wielkopolskiego Towarzystwo Lekarzy Weterynaryjnych (1920–29)
• członkiem zarządu Zrzeszenia Lekarzy Weterynaryjnych RP (1930–34)
• członkiem zarządu Wielkopolskiej Izby Rolniczej (1934–37)
• członkiem Rady Nadzorczej Ogrodu Zoologicznego w Poznaniu.

Odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski^[1].

Śmierć

Zmarł nagle 2 czerwca 1953 w Poznaniu, gdzie został pochowany na cmentarzu parafialnym św. Jana Vianneya w Poznaniu (kw. św. Barbary-rząd 20-grób 7).

grób prof. Stanisława Rungego na Cmentarzu parafialnym św. Jana Vianneya w Poznaniu

Upamiętnienie

Tablica upamiętniająca S. Rungego (ul. Libelta w Poznaniu – dom, w którym mieszkał)

• W 50 rocznicę śmierci 2 czerwca 2003 na domu, w którym mieszkał w latach 1927-39 i 1946-53 przy ul. Libelta 24 w Poznaniu odsłonięto tablicę poświęconą pamięci profesora z jego podobizną ufundowaną przez jego wychowanków^[3].

• Jego imieniem nazwano jeden z budynków Kolegium Rungego Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Budynek w latach 1920-1951 należał do Uniwersytetu Poznańskiego.

Przypisy

Bibliografia

• Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 1264, 1273.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1934, L.dz. 250/mob. 34, s. 235.

Linki zewnętrzne

• Stanisław Runge. W: Poczet rektorów 1919–2008 [on-line]. UAM. [dostęp 2015-09-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-28)].