Stanisław Ryszard Dobrowolski

Stanisław Ryszard Dobrowolski
	; Stanisław Ryszard Dobrowolski (1954)
Data i miejsce urodzenia	14 marca 1907 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	27 listopada 1985 ; Warszawa
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	poezja, proza
	Odznaczenia

Stanisław Ryszard Dobrowolski (ur. 14 marca 1907 w Warszawie, zm. 27 listopada 1985 tamże) – poeta, prozaik i tłumacz, członek grupy poetyckiej Kwadryga. Uczestnik powstania warszawskiego. Po wojnie oficer polityczny Ludowego Wojska Polskiego. Budowniczy Polski Ludowej.

Życiorys

Urodził się w Warszawie w 1907 roku. Pochodził z rodziny robotniczej. Ukończył Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Reja^[1]. W latach 1926–1927 studiował na Uniwersytecie Warszawskim filologię polską, a następnie w latach 1927–1929 prawo. W 1926 roku zadebiutował na łamach „Robotnika”. W 1929 roku wydał tom poezji Pożegnanie Termopil. 1 czerwca 1930 trzymał koronę podczas prawosławnego ślubu Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego^[2]. W latach trzydziestych zainicjował grupę poetycką Kwadryga. Był rzecznikiem (wspólnie z Lucjanem Szenwaldem) radykalnego programu „sztuki uspołecznionej”. W 1937 roku został redaktorem miesięcznika „Nowa Kwadryga”.

W okresie okupacji niemieckiej działał w konspiracji literackiej, brał udział w powstaniu warszawskim, został oficerem Armii Krajowej. Był jeńcem Stalagu 344 Lamsdorf (Łambinowice) i Oflagu IID Gross-Born. Po wyzwoleniu Warszawy wstąpił do Ludowego Wojska Polskiego, gdzie pełnił funkcje oficera politycznego i korespondenta wojennego.

Po zakończeniu wojny został redaktorem czasopisma „Polska Zbrojna”. W latach 1945–1946 był sekretarzem generalnym Związku Zawodowego Literatów Polskich. W latach 1947–1948 pełnił funkcję zastępcy redaktora naczelnego „Nowin Literackich”. Został powołany na dyrektora departamentu w Ministerstwie Kultury i Sztuki. W latach 1949–1968 piastował urząd prezesa ZAIKS-u. W latach 1954–1957 był kierownikiem literackim Zespołu Pieśni i Tańca „Mazowsze”^[3]. W latach 1958–1959 był redaktorem naczelnym „Żołnierza Polskiego”. W okresie 1954-1964 był wiceprezesem Związku Literatów Polskich. Od 1949 był członkiem PZPR. Awansował do stopnia pułkownika WP^[4].

W 1947 wydał broszurę propagandową, w 1968 popierał politykę PZPR, a w 1969 wydał antysemicką powieść Głupia sprawa^[5]^[6]^[7]. W 1976 wystąpił na wiecu na Stadionie X-lecia w Warszawie, nazywając robotniczy protest w Radomiu i Ursusie „warcholstwem”. Wypowiedź tę uwiecznił zespół „Kult” w utworze „45–89”.

Od 1974 był członkiem Zarządu Głównego, a od 1983 członkiem Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej.

Pochowany został na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera 31 A-tuje-8)^[8].

Grób Stanisława R. Dobrowolskiego i jego żony Sabiny

Zarządzeniem zastępczym z dnia 13 grudnia 2017 roku Wojewoda Mazowiecki, w związku z ustawą z dnia 1 kwietnia 2016 roku o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (Dz. U. z 2016 r. poz. 744), zmienił dotychczasową nazwę ulicy położonej w Płocku ze Stanisława Ryszarda Dobrowolskiego na Braci Jeziorowskich.

Charakterystyka twórczości

W utworach przedwojennych przejawiają się zainteresowania Dobrowolskiego tradycją romantyczną. Wiodącą linią jego twórczości jest jednak temat protestu społecznego i ruchów rewolucyjnych, na przykład, w utworze Powrót na Powiśle autor przedstawia wydarzenia rewolucji 1905 roku. Jednym z głównych tematów dzieł Dobrowolskiego jest Warszawa: jej społeczeństwo, atmosfera, tradycje.

W okresie okupacji niemieckiej Dobrowolski pisał przeważnie teksty do pieśni patriotycznych. Szczególną popularność zyskały Szturmówka i Warszawskie dzieci.

W powojennych wierszach dominuje tematyka osobista. Refleksje nad własnymi przeżyciami Dobrowolski zawarł, na przykład, w tomikach poezji Nasza rzecz, A jeśli komu droga..., Dom i inne wiersze. Dobrowolski jest autorem powieści historycznych. Dzieła Jakub Jasiński, młodzian piękny i posępny oraz cykl Czerwieńcy poświęcone zostały tematyce insurekcji kościuszkowskiej. Powieści Saga rodzin i Na Powiślu i na Woli poruszają dzieje warszawskich rodzin robotniczych. Powieści Nasz czas, Trudna wiosna, Głupia sprawa i Esperanza odwołują się do tradycji rewolucyjnych, wojny domowej w Hiszpanii w roku 1936 i wydarzeń z okresu II wojny światowej. Poemat Generał Walter, napisany został na cześć generała Karola Świerczewskiego, który zmarł w 1947 roku. Dobrowolski jest autorem tekstu hymnu XVII LO w Warszawie. Był także autorem wiersza Stalin na cześć Józefa Stalina^[9].

Zainteresowania Dobrowolskiego Warszawą zaowocowały współpracą z Mieczysławem Bermanem, z którym wspólnie wydał dzieło Bruki Warszawy, książkę poświęconej warszawskim robotnikom.

Dobrowolski tłumaczył też poezję radziecką: Mikołaja Asiejewa i Maksyma Tanka.

Za całokształt twórczości otrzymał nagrody Ministra Obrony Narodowej II stopnia w 1963 i 1976 roku oraz nagrodę literacką Ministra Kultury i Sztuki I stopnia w 1965 roku. Dwukrotnie był laureatem Nagrody m.st. Warszawy (w 1950 i 1965)^[10].

Dorobek literacki

Poezja

A jeśli komu droga... – 1959
Autoportret – 1932
Dom i inne wiersze – 1964
Doświadczenia – 1974
Generał Walter – 1949
Janosik z Tarchowej – 1937
Drugi notatnik warszawski – 1955
Lirycznie i nielirycznie – 1974
Nad Norwidem – 1935
Nasza rzecz – 1953
Nim się stanie – 1967
Notatnik warszawski – 1950
Pieśni o wojnie i pokoju – 1978
Pióro na wichrze – 1946
Poezje wybrane – 1953
Powrót na Powiśle – 1935
Pożegnanie Termopil – 1929
Szturmówka – okupacja
Warszawskie dzieci – 1944
Wiersze i poematy – 1966
Wróżby – 1934

Proza

Baśń o Janosiku – 1955
cykl Czerwieńcy: cz. 1 Warszawska karmaniola – 1955, cz. 2 Piotr i Anna – 1957
Drugi notatnik warszawski – 1955
Dzień dzisiejszy – 1966
Esperanza – 1976
Głupia sprawa – 1969
Jakub Jasiński, młodzian piękny i posępny – 1951
Na powiślu i na Woli – 1974
Nasz czas – 1961
Notatnik warszawski – 1950
Saga rodu – 1971
Trudna wiosna – 1961

Publicystyka i pamiętniki

Miłe złego początki – 1984
Tamte dni i lata – 1981
Wolność – ale jaka? – 1947

Dramaty

Spartakus – 1947

Odznaczenia

Order Sztandaru Pracy I klasy
Order Sztandaru Pracy II klasy (22 lipca 1949)^[11]
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (11 lipca 1955)^[12] (orderem tej klasy został następnie odznaczony po raz drugi)
Order Budowniczych Polski Ludowej (1977)^[13]
Krzyż Walecznych
Krzyż Partyzancki
Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)^[14]
Medal 40-lecia Polski Ludowej^[15]

Przypisy

↑ Kalendarz warszawski 1 X – 31 XII 1986 r.. „Kronika Warszawy”. 3–4 (71–72), s. 242, 1986.
↑ Konstanty Ildefons Gałczyński – ! o mistrzu – Czas ocalił od zapomnienia !
↑ Cmentarz Komunalny Powązki, dawny Wojskowy w Warszawie, Wyd. 1989, s. 89–90.
↑ Wojskowy Przegląd Historyczny, nr 2 z 1986, s. 333.
↑ J. Tazbir, „Tematy do wzięcia”. odra.okis.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-09)]..
↑ J. Głowacki „Erotyzm ciemny i jasny”.
↑ Bikont, Szczęsna.
↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze.
↑ Stalin. „Nowiny Rzeszowskie”, s. 5, nr 59 z 9 marca 1953.
↑ Encyklopedia Warszawy, Wyd. PWN 1994, s. 140.
↑ M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58.
↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ Kraj wita Święto Odrodzenia Polski, „Dziennik Polski”, 1977, nr 165, s. 2.
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400.
↑ Uznanie dla twórców kultury /w/ Trybuna Robotnicza, nr 170, 19 lipca 1984, str. 1-2

Bibliografia

Andrzej Makowiecki, Dobrowolski, Warszawa 1969.
Andrzej Makowiecki, Dobrowolski Stanisław Ryszard, w: Polscy pisarze współcześni. Informator 1944-1974, oprac. Lesław Bartelski, Warszawa 1977, s. 71–72.
Andrzej Makowiecki, Dobrowolski Stanisław Ryszard, w: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, T. 1, A-M, red. Julian Krzyżanowski i in., Warszawa 1984, s. 193–194.
Jan Bolesław Nycek, Stanisław Ryszard Dobrowolski – wspomnienie, Notatki Płockie 30/4-125, 1985, s. 13–17.

Linki zewnętrzne

Marek Nowakowski wspomina Dobrowolskiego. ursynow.waw.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-24)].
Poezja Stanisława Ryszarda Dobrowolskiego jest również spiewana przez Marka Mogilewicza.
Stanisław Ryszard Dobrowolski na zdjęciach w bibliotece Polona

[1] Kalendarz warszawski 1 X – 31 XII 1986 r.. „Kronika Warszawy”. 3–4 (71–72), s. 242, 1986.

[2] Konstanty Ildefons Gałczyński – ! o mistrzu – Czas ocalił od zapomnienia !

[3] Cmentarz Komunalny Powązki, dawny Wojskowy w Warszawie, Wyd. 1989, s. 89–90.

[4] Wojskowy Przegląd Historyczny, nr 2 z 1986, s. 333.

[5] J. Tazbir, „Tematy do wzięcia”. odra.okis.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-09)]..

[6] J. Głowacki „Erotyzm ciemny i jasny”.

[7] Bikont, Szczęsna.

[8] Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze.

[9] Stalin. „Nowiny Rzeszowskie”, s. 5, nr 59 z 9 marca 1953.

[10] Encyklopedia Warszawy, Wyd. PWN 1994, s. 140.

[11] M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58.

[12] M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

[13] Kraj wita Święto Odrodzenia Polski, „Dziennik Polski”, 1977, nr 165, s. 2.

[14] M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400.

[15] Uznanie dla twórców kultury /w/ Trybuna Robotnicza, nr 170, 19 lipca 1984, str. 1-2

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne