Stanisław Słonecki (1890–1972)

Stanisław Słonecki
Ilustracja
Data urodzenia

27 września lub 23 października 1890

Data śmierci

10 października 1972

Zawód, zajęcie

ziemianin

Miejsce zamieszkania

Jurowce

Narodowość

polska

Rodzice

Jan, Apolonia

Małżeństwo

Elżbieta

Dzieci

Jerzy

Krewni i powinowaci

Zenon (dziadek), Seweryna (siostra)

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi

Stanisław Słonecki h. Korab (ur. 27 września lub 23 października 1890, zm. 10 października 1972) – polski ziemianin, inżynier rolnik.

Życiorys

Dwór w Jurowcach (2011)

Urodził się 27 września[1] lub 23 października[2] 1890[3]. Jego dziadkami byli Zenon Słonecki (1831–1912) i Marcelina, z domu Jaruntowska (1830–1872), a rodzicami Jan Duklan Słonecki (1859–1896) i Apolonia z domu Garapich de Sichelburg (1859–1896). Jego siostrą była Seweryna po mężu Żeleńska (1888–1944), wraz z którą po śmierci rodziców odziedziczył dobra Jurowce (270,7 ha), Kostarowce (281 ha[4]), Raczkowa (203,9 ha), Srogów Górny (427 ha[5]), Zabłotce (119,4 ha, w 1911 posiadał 57 ha[6])[7]. Według stanu z początku 1906 rodzina Słoneckich posiadała 6 obszarów dworskich na obszarze powiatu sanockiego[8].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego i awansowany do stopnia porucznika rezerwy kawalerii ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[9][10]. Był oficerem rezerwowym: w 1923 5 pułku strzelców konnych w Tarnowie[11], w 1924 5 pułku szwoleżerów w Starogardzie Gdańskim[12]. W 1934 jako porucznik rezerwy kawalerii był w oficerskiej kadrze okręgowej nr X i był wówczas przydzielony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Sanok[13].

W okresie II Rzeczypospolitej pozostawał właścicielem dóbr w Jurowcach[14][15][16][17]. Zajmował się rolnictwem, uzyskał tytuł inżyniera[18]. Od 1920 w dworze prowadził hodowlę krów rasy czerwonej, ponadto trzody chlewnej i stadninę koni[3]. Był prezesem związku Hodowców Bydła Czerwonego, nad którym pieczę utrzymywała Akademia Umiejętności[3]. Zdobywał medale na wystawach hodowlanych[3]. W 1927 został mianowany delegatem drogowym dla okręgów Bażanówka, Strachocina, Długie i Nowosielce[19]. Prowadził gospodarstwo, w tym gorzelnię[20]. Pod wzgórzem Wroczeń koło pobliskiej Falejówki posiadał źródło siarczane, z którego woda przed 1939 była używana przy dolegliwościach reumatycznych[21].

Delegowany przez urząd rozjemczy występował w sprawach oszacowania gruntów[22]. W październiku 1928 został wybrany do Rady Powiatowej Kasy Chorych w Sanoku[23]. W 1929 był członkiem zarządu Komunalnej Kasy Oszczędności powiatu sanockiego z siedzibą w Sanoku[24][25]. Reskryptem z 21 września 1935 jako przedstawiciel powiatu sanockiego został wybrany na członka Lwowskiej Rady Wojewódzkiej[26][27]. W latach 30. zasiadł w zarządzie Oddziału Małopolskiego Towarzystwa Rolniczego we Lwowie[28]. Dekretem Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z 14 stycznia 1937 został mianowany radcą Lwowskiej Izby Rolniczej[18][29]. W tych II RP został powołany komitet strajkowych działaczy komunistycznych w majątku w Kostarowcach, którego współorganizatorem był Michał Bochorski, wymuszając na Słoneckim swoje warunki[30].

Stanisław Słonecki 11 listopada 1936 został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi[31][32][33]. Jego żoną została Elżbieta z Byszewskich h. Jastrzębiec (1906–1959), z którą miał syna Jerzego (ur. 1938)[34].

Podczas II wojny światowej i trwającej okupacji niemieckiej nadal posiadał dobra w Jurowcach[35]. W grudniu 1943 został skazany przez komisję sądzącą Armii Krajowej na karę infamii za rzekome niezłożenie kontyngentu na rzecz AK oraz za „współżycie z Niemcami i negatywny stosunek do działań niepodległościowych” (o jego napiętnowaniu za służalczość napisał w swoich wspomnieniach Jan Radożycki[36]). Wkrótce potem 9 marca 1944 komendant Obwodu AK Sanok mjr Adam Winogrodzki ps. „Korwin” wnioskował o karę chłosty dla S. Słoneckiego oraz zarządcy okolicznego majątku Kostarowce, rtm. Stefana Pajączkowskiego za rzekome sabotowanie prac niepodległościowych i podkopywanie autorytetu dowódców AK w terenie. Później okręgowy delegat rządu w Krakowie, Jan Jakóbiec uznał wyrok infamii wydany na Słoneckiego za niesłuszny, jako że ukarany nie był w stanie przekazać kontyngentu z uwagi na obserwowanie go przez miejscowych Ukraińców, a ponadto stwierdzono, że w przeciwieństwie do wysuwanych przeciw niemu oskarżeń, przekazywał na rzecz AK kwoty pieniężne[37]. Niepochlebnie o Stanisławie Słoneckim wyrazili się we wspomnieniach ppor. Mieczysław Granatowski (który przyznał, że tenże jako oficer rezerwy jako jedyny ziemianin w okolicy Sanoka odmówił współpracy z polskim podziemiem i odznaczał się służbą wobec niemieckiego urzędnika, Kreislandwirta Viewega, za co wyrokiem sądu specjalnego został skazany na infamię)[38][39] oraz mjr Adam Winogrodzki ps. „Korwin” (który stwierdził, iż wolał ścisłe powiązania handlowe z hakatystą niemieckim Viewegiem, niż żenujące kontakty z AK, oraz że został – podobnie jak inni przedstawiciele ziemiaństwa z sanocczyzny – napiętnowany w biuletynie AK z Krakowa i Warszawy)[40].

Po zakończeniu II wojny światowej Stanisław Słonecki wraz żoną Elżbietą i synem Jerzym opuścili majątek w Jurowcach[41].

Przypisy

  1. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 119, 1033.
  2. ↑ Stanisław Słonecki. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-08-19].
  3. ↑ a b c d Dwór. W: Benedykt Gajewski: Jurowce. Wieś nad Różowym. Sanok: 1998, s. 107.
  4. ↑ Skorowidz powiatu sanockiego wydany na podstawie dat zebranych w roku 1911. Sanok: 1911, s. 10.
  5. ↑ Skorowidz powiatu sanockiego wydany na podstawie dat zebranych w roku 1911. Sanok: 1911, s. 18.
  6. ↑ Skorowidz powiatu sanockiego wydany na podstawie dat zebranych w roku 1911. Sanok: 1911, s. 24.
  7. ↑ Alojzy Zielecki, Życie gospodarcze, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 405.
  8. ↑ Z prowincji. Z Sanoka. „Kurjer Lwowski”. Nr 26, s. 4, 26 stycznia 1906. 
  9. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 700.
  10. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 622.
  11. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 662.
  12. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 540.
  13. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 1033.
  14. ↑ Spis abonentów Państwowych i Koncesjonowanych Sieci Telefonicznych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy) 1931/32 r.. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Poczt i Telegrafów, 1931, s. 491.
  15. ↑ Spis abonentów sieci telefonicznych państwowych i koncesjonowanych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy). Warszawa: Ministerstwo Poczt i Telegrafów, 1932, s. 514.
  16. ↑ Spis Abonentów sieci telefonicznych Państwowych i Koncesjonowanych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy) na 1938 r.. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo „Polska Poczta, Telegraf i Telefon”, 1938, s. 623.
  17. ↑ Książka telefoniczna. 1939. s. 706. [dostęp 2015-05-26].
  18. ↑ a b Sprawozdanie z działalności Lwowskiej Izby Rolniczej. Rok budżetowy 1936/37. Lwów: 1938, s. 30.
  19. ↑ Wydział Powiatowy w Sanoku. L: 14/26. „Dziennik Urzędowy Powiatu Sanockiego”, s. 1, nr 3 z 1 lutego 1927. 
  20. ↑ Alojzy Zielecki, Życie gospodarcze, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 406.
  21. ↑ Tadeusz Godula: Archiwum miasteczek i wsi pow. sanockiego, leskiego, ustrzyckiego. Kwestionariusze z badania środowiska. Falejówka. 1939, s. 7.
  22. ↑ Garbowanie chłopskiej skóry. „Zorza”. Nr 21, s. 10, 8 maja 1938. 
  23. ↑ 19. Ogłoszenie. Wyniki wyborów do Rady Powiatowej Kasy Chorych w Sanoku. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”, s. 20, Nr 1 z 2 stycznia 1929. 
  24. ↑ Do Wszystkich Zwierzchności w powiecie. „Dziennik Urzędowy Powiatu Sanockiego”. Nr 44, s. 1, 15 kwietnia 1929. 
  25. ↑ Komunalna Kasa Oszczędności powiatu sanockiego w Sanoku. „Dziennik Urzędowy Powiatu Sanockiego”. Nr 54, s. 4, 1 października 1929. 
  26. ↑ 142. Zarządzenie. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 23, s. 188, 30 listopada 1935. 
  27. ↑ Komunikat prasowy. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 25, s. 214, 31 grudnia 1935. 
  28. ↑ Sprawozdanie z działalności za rok gospodarczy 1936/37. Lwów: Małopolskie Towarzystwo Rolniczego Oddział we Lwowie, 1937, s. 7.
  29. ↑ 12. Ogłoszenie. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 2, s. 22, 30 stycznia 1937. 
  30. ↑ Krystian Krawczyk. Droga, którą przebyłem. „Podkarpacie”, s. 6, Nr 27 z 2 września 1982. 
  31. ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 469 „za zasługi na polu pracy zawodowej”.
  32. ↑ Odznaczenia Krzyżem Zasługi. „Gazeta Lwowska”. Nr 260, s. 2, 11 listopada 1936. 
  33. ↑ Odznaczenia zasłużonych działaczy w terenu Ziem Południowo-Wschodnich. „Wschód”. Nr 30, s. 5, 20 listopada 1936. 
  34. ↑ Dwór. W: Benedykt Gajewski: Jurowce. Wieś nad Różowym. Sanok: 1998, s. 108, 114–116.
  35. ↑ W ówczesnej ewidencji niemieckiej figurował jako „Stanislaus Słonecki”. Amtliches Fernsprechbuch fűr das Generalgouvernement. Deutsche Post Osten, 1942, s. 80.
  36. ↑ Jan Radożycki: Moje wspomnienia z czasów II wojny światowej. Kampania wrześniowa i okupacja. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939–1944. Sanok: 2012, s. 253. ISBN 978-83-903080-5-0.
  37. ↑ Piotr Szopa: „W imieniu Rzeczypospolitej...” Wymiar sprawiedliwości Polskiego Państwa Podziemnego na terenie Podokręgu AK Rzeszów. Rzeszów: Instytut Pamięci Narodowej / Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2014, s. 334–335. ISBN 978-83-7629-741-5.
  38. ↑ Mieczysław Granatowski: Co można jeszcze wysupłać z pamięci?. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939–1944. Sanok: 2012, s. 93. ISBN 978-83-903080-5-0.
  39. ↑ Mieczysław Granatowski: Jeszcze nie zapomniałem. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939–1944. Sanok: 2012, s. 119. ISBN 978-83-903080-5-0.
  40. ↑ Adam Korwin: Droga Żołnierza do Wolności i Demokracji (1939–1945). W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939–1944. Sanok: 2012, s. 536-537. ISBN 978-83-903080-5-0.
  41. ↑ Dwór. W: Benedykt Gajewski: Jurowce. Wieś nad Różowym. Sanok: 1998, s. 108.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Jurowce, zámeček.jpg
Autor: Jeśli zamierzać użyć tego zdjęcia poza projektami Wikimedia, będę wdzięczny za informację mailową. Więcej zdjęć możesz znaleźć w mojej galerii., Licencja: CC BY 3.0
Zespół dworski w Jurowciach, Podkarpackie województwo
Stanisław Słonecki (1890-1972).jpg
Autor: NieznanyUnknown author, Licencja: CC BY-SA 4.0
Stanisław Słonecki (1890-1972)