Stanisław Schwann

Stanisław Marian Schwann (ur. 4 lipca 1912 w Czerniowcach, zm. 2 lipca 1982 w Lipsku) – historyk medycyny, profesor Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Szczecinie i Uniwersytetu w Lipsku.

Życiorys

Uniwersytet w Czerniowcach

Lata 1912–1947

Był synem Karola Swanna i Anieli z domu Nędzińskiej. Przodkowie ojca byli Niemcami, którzy zamieszkali w Polsce prawdopodobnie w XVIII w. Rodzina uległa polonizacji. Ojciec był poborcą podatkowym w Czerniowcach, gdzie Stanisław Schwann urodził się i uczęszczał do szkoły. Po uzyskaniu w roku 1929 świadectwa dojrzałości do roku 1936 studiował na Uniwersytecie w Czerniowcach. Studiował w latach: 1929–1932 prawo, 1932–1934 – ekonomię polityczną i 1934–1936 – historię i filologię klasyczną^[1].

Wykonywał pracę doktorską na temat międzynarodowych zobowiązań Polski w zakresie ochrony mniejszości narodowych. Na podstawie rozprawy, przedstawionej w języku rumuńskim, otrzymał w roku 1936 stopień doktora prawa. W tym samym roku, dzięki uzyskaniu stypendium rządu polskiego dla Polaków z zagranicy, zaczął studia historyczne i filologiczne na Uniwersytecie Warszawskim. Ich zakończenie uniemożliwił wybuch II wojny światowej^[1].

Wojnę spędził w Rumunii (zob. Rumunia podczas II wojny światowej) – początkowo w Czerniowcach, gdzie korzystał z pomocy swoich dawnych nauczycieli i kolegów akademickich, a następnie, od roku 1942, w Braszowie. Pracował dorywczo, nie ujawniając swojej narodowości^[1].

Po zakończeniu wojny, w latach 1946–1947 przebywał w Warszawie i w Poznaniu^[1].

Lata 1948–1967 w Szczecinie

W roku 1948 Stanisław Schwann przeniósł się do Szczecina, aby włączyć się do działań grupy osób tworzących pierwszą w tym mieście uczelnię wyższą^[a][2].

Uważa się, że Akademia Handlowa w Szczecinie powstała już w roku 1945. W maju tego roku do zrujnowanego i wyludnionego miasta przyjechała delegacja z Akademii Handlowej w Poznaniu (kierownik: K. Flatau). Jej zadaniem było zabezpieczenie zbiorów bibliotecznych i innych zasobów dla planowanej uczelni ekonomicznej, jednak już wtedy doszło do powołania filii uczelni poznańskiej, której działalność zainaugurowano 21 listopada 1946 roku. Pierwszym rektorem został Józef Górski^[2][3], a prorektorem – Leon Babiński (1947–1948, rektor w latach 1948–1951)^[4].

Szczecińską Akademię Handlową zorganizowano w dzielnicy Pogodno, niemal niezniszczonej w czasie alianckich nalotów dywanowych (1944). Wybrano budynek przedwojennej szkoły dla głuchoniemych przy ul. Mickiewicza 66^[b], wybudowany w latach 1913–1914 i rozbudowany w roku 1928 (współcześnie na ścianie budynku znajduje się tablica upamiętniająca utworzenie Akademii Handlowej)^[5]. Komunikację z centrum miasta umożliwiał niedawno odbudowany wiadukt – Most Akademicki^[c][6][7] – nad sąsiednią linią kolejową (zob. linia kolejowa nr 406, przystanek Szczecin Pogodno)^[8][9].

Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego (w roku 1946 – Akademia Handlowa). ul. Mickiewicza 66

Stanisław Schwann otrzymał stanowisko profesora kontraktowego szczecińskiej filii AH i, w czerwcu 1948 roku, rozpoczął zajęcia dydaktyczne – seminarium handlu zagranicznego^[1]. W następnych latach^[1][2][10]:

• 1951 – otrzymał stanowisko kierownika Katedry Finansów w samodzielnej uczelni – Wyższej Szkole Ekonomicznej (WSE), w którą w roku 1950 przekształcono filię poznańskiej Akademii Handlowej
• 1951–1953 – był dziekanem Wydziału Finansów WSE
• 1953–1955 – był prorektorem WSE ds. nauki
• 1955 – został prodziekanem Wydziału Inżynieryjno-Ekonomicznego Transportu w Politechnice Szczecińskiej, utworzonej przez połączenie WSE z Wyższą Szkołą Inżynierską (WSI).
• 1964–1966 – pełnił funkcję dziekana Wydziału Inżynieryjno-Ekonomicznego Transportu PS

Stanowisko docenta otrzymał w roku 1959, po nostryfikacji stopnia doktora w Uniwersytecie Poznańskim^[1].

Od roku 1957 był redaktorem „Zeszytów Naukowych Politechniki Szczecińskiej” (serie: Budownictwo, Chemia, Ekonomika, Elektryka, Mechanika i Technika). W latach 1965–1967 dojeżdżał ze Szczecina do Lipska, do Uniwersytetu Karola Marksa, w którym prowadził wykłady w Instytucie Historii Medycyny i Przyrodoznawstwa im. Karola Sudhoffa jako profesor wizytujący^[1].

Lata 1965–1982 w Lipsku i w Jenie

(c) Bundesarchiv, Bild 183-P0307-001 / Raphael (verehel. Grubitzsch), Waltraud / CC-BY-SA 3.0

Główny budynek Karl-Marx-Universität w Lipsku (1975)

W Instytucie im. Sudhoffa Stanisław Schwann prowadził kurs „medycyna i społeczeństwo” i angażował się w organizację nauczania historii medycyny, a później również historii innych nauk przyrodniczych. W roku 1967 otrzymał stanowisko kierownika działu, poświęconego historii medycyny, a w roku 1969 – dyrektora Instytutu. Rozwijając nauczanie historii medycyny kładł główny nacisk na historię medycyny społecznej i medycyny pracy (współpracował z Centralnym Instytutem Medycyny Pracy w Berlinie). Analizował związki medycyny w krajach Europy Wschodniej (Węgry, Niemcy, Polska, Rosja) i w Niemczech (we współpracy ze specjalistami m.in. z Rumunii i Polski)^[1].

Od roku 1976 zajmował stanowisko profesora zwyczajnego (prowadził również wykłady gościnne poza NRD). Po przejściu na emeryturę w roku 1977 od roku 1981 wykładał na Uniwersytecie Fryderyka Schillera w Jenie^[1].

Był członkiem i członkiem zarządu Towarzystwa Historii Medycyny NRD, członkiem honorowym Rumuńskiego Towarzystwa Historii Medycyny, Societas Jablonoviana w Lipsku^[1].

Zmarł w roku 1982 w Lipsku. Został pochowany na cmentarzu Südfriedhof^[1].

Tematyka pracy naukowej

Włoski lekarz Gaspare Aselli (ok. 1581–1626), autor „De lactibus sive lacteis venis”^[11]

Stanisław Schwann zajmował się problemami finansowania przedsiębiorstw (zwłaszcza transportowych) – w warunkach współczesnych i w przeszłości. Interesował się również m.in. problemami kształcenie medycznego na Pomorzu w XVII i XVIII w., historią bibliotek szczecińskich, historią dermatologii polskiej i światowej w okresie Odrodzenia, chorobami zawodowymi w Polsce w XVIII i XIX w., lekarzami polskimi z XVIII w., rumuńską służbą zdrowia w XIX w., chorobą Lenina i przebiegiem jego leczenia w Lipsku^[1].

Zajmował się ponadto analizą tekstów Marksa i Engelsa, m.in. treścią korespondencji Karola Marksa do wrocławskiej „Neue Oder-Zeitung”^[12] i jego nieopublikowanych notatek dotyczących Rumunów^[1] („Karl Marx – însemnări despre”^[13][14]).

Publikacje

Stanisław Schwann jest autorem lub współautorem kilku wydawnictw zwartych oraz ponad 100 artykułów naukowych w językach polskim, niemieckim, rumuńskim i rosyjskim, w tym m.in.^[1]:

• 1956 – Finanse przedsiębiorstw transportu wodno-śródlądowego (wsp. z Rudolfem Flakiem)^[15][16]
• 1956–1957 – Finanse przedsiębiorstw transportu drogowego (tom I i II, wsp. z Lesławem Swatlerem)^[17][18]
• 1957? – Polnische Dermatologen in Zeitalter der Renaissance (wsp. Jadwiga Schwann)^[19]
• 1957 – artykuły nt. stosunków pomiędzy budżetem państwowym a przedsiębiorstwami kolejowymi w Prusach w XIX w. („Przegląd Zachodni”, nr 4)^[20] i we Francji („Zeszyty Naukowe Politechniki Szczecińskiej”, nr 25).
• 1959 – Janusz Abraham Gehema (1648–1715)^[21] (Jan Abraham von Gehema, związany z historią medycyny w Gdańsku i Królewcu)
• 1960 – Rudolf Virchow o dziejach Pomorza^[22]
• 1965 – O chorobach zawodowych w polskim piśmiennictwie medycznym w XVIII i na początku XIX wieku^[23]
• 1966 – Descriptio Paedagogii Stettinensis 1573^[24]
• 1975 – Die Anfänge der Arbeitsmedizin in Polen^[25]

Był również redaktorem przedruku pracy pt. De lactibus sive lacteis venis (Gaspare Aselli, 1627), wydanego w Lipsku w roku 1968^[11].

Życie rodzinne

Stanisław Schwann ożenił się po raz pierwszy w roku 1946. Jego pierwszą żoną była prawniczka, Helena Popescul (1910–1950). Mieli dwóch synów: Andrzeja (ur. 1947, inżynier chemik) i Piotra (ur. 1950, informatyk). Druga żona (1951–1966), Jadwiga Pawłowska, była dermatologiem – współautorką pracy „Polnische Dermatologen in Zeitalter der Renaissance” (mieli córkę Ewę, 1953–1965). W roku 1971 poślubił Hannelore Dobersch (1940–1987), z zawodu lekarza-laryngologa, później docenta historii medycyny w Instytucie Karola Sudhoffa. Z tego małżeństwa miał dwóch synów (Paul, ur. 1973, i Richard, ur. 1975)^[1].

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Skrobacki A., Prof. Stanisław Schwann (1912-1982) in memoria, Arch Hist Med (Warsz), 1984;47(4):577-586 (pl)