Stanisław Sieruta

Stanisław Sieruta
Data i miejsce urodzenia

19 września 1935
Olszyny

Data i miejsce śmierci

8 października 2016
Olszyny

Zawód, zajęcie

śpiewak, tancerz ludowy, malarz, rzeźbiarz, gawędziarz

Narodowość

polska

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”

Stanisław Sieruta (ur. 19 września 1935 w Olszynach[1], zm. 8 października 2016[2] tamże[3]) – polski śpiewak, tancerz ludowy, malarz, rzeźbiarz[2] i gawędziarz[4] z kurpiowskiej Puszczy Zielonej[5].

Życiorys

Był synem Stefana Sieruty i Stanisławy z Golonów, obojga z Olszyn, jednym z jedenaściorga dzieci pary i jednym z czworga, które dożyło dorosłości. W dzieciństwie i młodości pracował na roli. Do szkoły poszedł po II wojnie światowej i uczęszczał do placówek w Olszynach, Wydmusach i Wachu. Szkołę podstawową skończył w 1952. Okresowo pracował w PGR w Ponarach i chodził na zarobek „za Przasnysz[5][6]. Następnie do końca lat 50. XX w. pracował w Państwowym Zakładzie Torfowym w Karasce. W 1973 przejął rodzinne gospodarstwo rolne. Rodzinę założył w 1977, żeniąc się z Marianną Bogdańska[3]. Mieli dwie córki: Annę i Jolantę[3]. W 1994 Sieruta przeszedł na rentę[1].

Jako uczeń interesował się sztuką, wykazywał zdolności artystyczne (śpiew, taniec, rysunki, recytatorstwo). Uczestniczył w pracy szkolnych teatrów[4]. Od lat 50. XX w. rozwijał zainteresowanie tradycją, kulturą i historią Kurpiowszczyzny. Przywrócił tradycyjne pochody kolędnicze po Bożym Narodzenia (Herodówka), które pokazywał ze znajomymi we własnej i sąsiednich wsiach. Z napisanego przez niego scenariusza Herodówki korzystały zespoły folklorystyczne w regionie. W 1954 dołączył do Zespołu Folklorystycznego Pieśni i Tańca w Karasce. Z zespołem występował w regionie i poza nim[5], m.in. na V Światowym Festiwalu Młodzieży i Studentów w Warszawie w 1955[3]. Na przełomie lat 40. i 50. XX w. współorganizował w Olszynach koło Związku Młodzieży Wiejskiej. W 1969 był jednym z założycieli Regionalnego Zespołu Pieśni i Tańca „Olszyny”[5]. Był jego kierownikiem, instruktorem, choreografem, muzykiem i solistą[7]. Zespół powstał na bazie Klubu Rolnika[4]. Sieruta występował z zespołem na przeglądach folklorystycznych w kraju i za granicą[5] (np. Włochy). W 1975 w Belgii Sieruta wystąpił z połączonymi zespołami z Kadzidła i Wykrotu. Na Europejskim Festiwalu Folklorystycznym zaprezentowano „Wesele kurpiowskie” przygotowane pod kierownictwem Grażyny Dąbrowskiej[3]. Zespół z Olszyn rozwiązano w 1981[5]. Od tego momentu Sieruta występował solo albo z zespołami regionalnymi „Myszyniec” i „Wachoziaki”, jeśli został o to poproszony[3][5].

Śpiewu nauczył się od rodziców, dziadka i wuja Czesława Golona. Repertuar rozszerzał, uczestnicząc w zabawach wiejskich, a następnie jako członek zespołów regionalnych. Tam też ćwiczył umiejętności taneczne[5]. Szczególnie często wykonywał pieśni leśne charakteryzujące się wolnym tempem, zmiennym natężeniem głosu oraz urywaniem ostatniej sylaby, by echo odpowiadało śpiewającemu[5][8]. Na spotkaniach tanecznych i warsztatach uczył pieśni i tańców osoby z regionu i spoza Kurpiowszczyzny. W 1973 uczestniczył w Seminarium Folklorystycznym w Wojewódzkim Ośrodku Kultury w Warszawie. W 1977 otrzymał uprawnienia instruktorskie w specjalizacji folklorystycznej[5].

Jako śpiewak, tancerz i gawędziarz[1] brał udział m.in. w Miodobraniu Kurpiowskim[2], Kurpiowskich Prezentacjach Artystycznych w Ostrołęce, Kurpiowskim Graniu w Lelisie[9], Ogólnopolskim Festiwalu Folklorystycznym w Płocku oraz Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym[2], gdzie w 1985 zdobył pierwsze miejsce za śpiew solowy[3].

Wystąpił w 5 filmach dokumentalnych przybliżających folklor Puszczy Zielonej, realizowanych dla Telewizji Polskiej[2][5].

By rozwijać umiejętności plastyczne, w 1972 wstąpił do Klubu Młodych Plastyków Amatorów, który działał przy Wojewódzkim Związku Młodzieży Wiejskiej. Uczestniczył w plenerach malarskich[5]. Od 1976 był członkiem Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Pełnił różne funkcje w Oddziale Mazowieckim, potem w Oddziale Kurpiowskim[2]. Od 1996 uczestniczył w procesie zawiązywania Związku Kurpiów, w 2000 stał się jego członkiem[5]. Sieruta był współzałożycielem i członkiem zarządu Fundacji „Kulturalne Kurpie”[3].

Został odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem 40-lecia Polski Ludowej[1], Odznaką Zasłużony Działacz Kultury (1967) i „Zasłużony dla województwa ostrołęckiego” (1979)[2] oraz nagrodą Ministra Kultury i Sztuki (1982)[5]. Dostał Nagrodę im. Oskara Kolberga (1988)[4], Nagrodę Prezesa Związku Kurpiów Kurpik 2001 (kategoria Muzyka i taniec)[10] i Medal dziesięciolecia Związku Kurpiów „Za zasługi dla regionu kurpiowskiego” (2006)[1]. W 2011 został wyróżniony medalem „Pro Masovia”[11].

Spoczywa na cmentarzu w Wachu[3].

W 2002 Związek Kurpiów wydał jego Pieśni kurpiowskie (płyta CD i kaseta)[5][12]. Nagrania jego pieśni przechowuje Polskie Radio, Telewizja Polska oraz Instytut Sztuki PAN[4].

W 2003 Rada Gminy Kadzidło przyznała mu tytuł Honorowego Obywatela Gminy Kadzidło. Jego imię nosi organizowany corocznie w Myszyńcu Jarmark Kurpiowski[5] oraz ulica w Brzozówce[13]. Jego nazwisko znalazło się na tabliczce na Skwerze Kurpiowskich Artystów w Kadzidle[14].

Przypisy

  1. a b c d e Zmarł Stanisław Sieruta. To wielka strata dla regionu kurpiowskiego. eostroleka.pl. [dostęp 2016-10-12]. (pol.).
  2. a b c d e f g Zmarł Stanisław Sieruta – wybitny artysta ludowy Kurpiowszczyzny. kulturaludowa.pl. [dostęp 2016-10-12]. (pol.).
  3. a b c d e f g h i Stanisław Sieruta – Kulturalne Kurpie [dostęp 2022-07-21] (pol.).
  4. a b c d e Marian Pokropek, Stanisław Sieruta – laureat Nagrody Kolberga 1988, www.nagrodakolberg.pl [dostęp 2022-07-21].
  5. a b c d e f g h i j k l m n o p Katarzyna Waszczyńska, Stanisław Sieruta Kurp z Olszyn, „Rocznik Mazowiecki”, 28, 2017–2018, s. 347–356.
  6. Maria Weronika Kmoch, Dlaczego i jak na przełomie XIX i XX w. emigrowano za Przasnysz i do Prus Wschodnich? [dostęp 2022-07-21].
  7. Leszek Czyż, Stanisław Sieruta, Edukacja Regionalna, 11 marca 2021 [dostęp 2022-07-21] (pol.).
  8. Z archiwum RDC: Stanisław Sieruta, Warszawa i Mazowsze – najnowsze wiadomości w RDC [dostęp 2022-07-21] (pol.).
  9. Zmarł Stanisław Sieruta, nestor kurpiowskich śpiewaków. to.com.pl. [dostęp 2016-10-12]. (pol.).
  10. Dotychczasowi laureaci Kurpików (z lat 2001–2019), www.zwiazekkurpiow.pl [dostęp 2022-03-27].
  11. Pro Masovia – 2011 r.. mazovia.pl. [dostęp 2018-02-10].
  12. Pieśni kurpiowskie by Stanisław Sieruta – RYM/Sonemic. [dostęp 2022-07-21].
  13. Stanisław Sieruta patronem ulicy w Brzozówce, www.eostroleka.pl [dostęp 2022-07-21] (pol.).
  14. Nagrodzeni doroczną nagrodą starosty, powiatostrolecki.pl [dostęp 2022-07-21] (pol.).

Media użyte na tej stronie

Zasłużony Działacz Kultury.jpg
Autor: Ὄνειροι, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zasłużony Działacz Kultury – odznaka