Stanisław Sinkowski
.jpg) Stanisław Sinkowski przed 1938 | |
 dziekan | |
| Data i miejsce urodzenia | 3 stycznia 1890 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 20 października 1942 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | I wojna światowa, |
| Odznaczenia | |
 _BAR.svg){kind=small}    | |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data urodzenia | |
| Data śmierci | |
| Miejsce pochówku | |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Prezbiterat | 29 czerwca 1913 |
Stanisław Piotr Sinkowski[1] (ur. 3 stycznia 1890 w Sanoczku, zm. 20 października 1942 w Perth) – polski duchowny rzymskokatolicki, dziekan Wojska Polskiego.
Życiorys
Stanisław Piotr Sinkowski urodził się 3 stycznia 1890 w Sanoczku[2][3]. Był synem Agnieszki, na początku XX wieku wdowy po nauczycielu ludowym[2]. W 1909 zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Karol Friser, Jakub Mikoś, Władysław Owoc, Jan Scherff, Zygmunt Wrześniowski, Karol Zaleski)[4][5][6][7]. W tracie nauki szkolnej zamieszkiwał z matką przy ulicy Rylskich[3]. Następnie studiował teologię w Seminarium Duchownym w Przemyślu. Będąc klerykiem w prowadził akcję niepodległościową w podprzemyskich wsiach będących pod wpływami ruskimi: Kuńkowce (przez trzy lata) i Ostrów, organizował koła amatorskie, przedstawienia, odczyty i naukę musztry. 29 czerwca 1913 przyjął święcenia kapłańskie w Przemyślu. Od 1913 do czerwca 1917 posługiwał jako wikariusz i zastępca katechety w różnych miejscowościach. Pod koniec 1913 został przeniesiony z Odrzykonia do parafii w Dębowcu[8], stamtąd w 1915 do Golcowej[9], następnie pod koniec 1916 do Jasienia[10].
Podczas I wojny światowej na wiosnę 1917 został mianowany kapelanem rezerwowym c. i k. armii pełniąc wówczas służbę w powiatowej komendzie uzupełniającej obrony krajowej w Sanoku[11]. 1 lipca 1917 został powołany do wojskowej służby duszpasterskiej w c. i k. armii w charakterze kapelana polowego (niem. feldsuperior) w Przemyślu do 30 sierpnia 1917[12]. Od 1 września 1917 do 27 października 1918 służył w batalionie zapasowym 90 pułku piechoty w Jiczynie. Był kapelanem w szpitalach polowych (malarycznych) w okręgu Litomierzyce na terenie Czech. Od sierpnia 1918 działał w konspiracji polskiej w ramach 90 pułku będąc odpowiedzialnym za magazyn wojskowy. Według stanu ewidencji armii z 1918 przebywał wtedy w Jasieniu[13].
W październiku 1918 w Jarosławiu uczestniczył w przekształcaniu batalionu zapasowego 90 pułku piechoty w Jiczynie na oddział Wojska Polskiego, późniejszy 14 pułk piechoty. W szeregach tego pułku wyruszył na front polsko-ukraiński. Od 1 listopada 1918 pełnił funkcję kapelana grupy „Lubaczów”[14]. W grudniu 1918 z 3 kompanią podczas walk pod Lubaczowem szedł w tyralierze z atakującymi żołnierzami, opatrywał i wynosił rannych, pomagał strzelającym, wygłaszał przemówienia zagrzewając żołnierzy do walki i służył jako kapłan. Jako kapelan 14 pp walczył na wojnie z bolszewikami. Wyróżnił się w walkach, w pierwszej linii nad Sanem. Koło stacji kolejowej Białokorowicze konno udał się do oddziału atakującego, aby żołnierzom dodać animuszu. Dwukrotnie był przedstawiany do odznaczenia Orderem Virtuti Militari (za walki w 1918 i w 1920 roku), który otrzymał w 1921 roku. Za udział w wojnie polsko-ukraińskiej w 1918 roku otrzymał Krzyż Walecznych. Od 15 lipca 1921 roku był kapelanem Garnizonu Starogard, od września tego roku w stopniu starszego kapelana (major) ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[15][16], został mianowany proboszczem Syberyjskiej Dywizji Piechoty. 15 listopada 1923 objął stanowisko kierownika Rejonu Duszpasterstwa Toruń i proboszcza kościoła pw. św. Katarzyny[17], a z dniem 15 sierpnia 1924 – kierownika Rejonu Duszpasterstwa Katowice-Oświęcim i proboszcza parafii garnizonowej w Katowicach[18][19][20][21]. Tam w latach 1930–1933 zbudował kościół garnizonowy św. Kazimierza Królewicza. 2 grudnia 1930 roku został mianowany na stopień proboszcza ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931 i 4. lokatą w duchowieństwie wojskowym wyznania rzymskokatolickiego[22][23]. W grudniu 1934 ogłoszono jego przeniesienie z Katowic do Torunia na stanowisko szefa duszpasterstwa Okręgu Korpusu Nr VIII[24]. Na stopień dziekana został mianowany ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 i 2. lokatą w duchowieństwie wojskowym wyznania rzymskokatolickiego[25][26].
W czasie kampanii wrześniowej 1939 był delegatem biskupa polowego WP Józefa Gawliny w Kwaterze Głównej Naczelnego Wodza[27]. Po kampanii wrześniowej został internowany w Rumunii, w obozie Babadag. Później w Polskich Siłach Zbrojnych w Anglii. Od lutego 1942 był szefem duszpasterstwa I Korpusu Polskiego. Zmarł 20 października 1942 w szkockim Perth w Wielkiej Brytanii i został pochowany na tamtejszym cmentarzu Wellshill[28][29].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921)[30]
- Krzyż Walecznych
- Złoty Krzyż Zasługi (19 marca 1937)[31][32]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Przypisy
- ↑ W ewidencji wojskowych C. K. Armii był określany w języku niemieckim jako „Stanislaus Sinkowski”.
- ↑ a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1901/1902 (zespół 7, sygn. 29). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 137.
- ↑ a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1908/1909 (zespół 7, sygn. 48). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 860.
- ↑ XXVIII. Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1908/9. Sanok: Fundusz Naukowy, 1909, s. 54.
- ↑ Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 135 z 17 czerwca 1909.
- ↑ Sprawozdanie jubileuszowe z działalności Państwowego Gimnazjum w Sanoku w latach 1888 – 1938 wydane z okazji Wielkiego Zjazdu Wychowawców i Wychowanków Zakładu w 50 rocznicę pierwszego egzaminu dojrzałości. Lwów: Drukarnia Urzędnicza we Lwowie, 1938, s. 47.
- ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2016-03-22].
- ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. 1, styczeń 1914.
- ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. 6, s. 97, 1915.
- ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. 11-12, s. 152, listopad-grudzień 1916.
- ↑ Kronika. Mianowania w c. i k armii. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 102 z 5 maja 1917.
- ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. 7-8, s. 128, lipiec-sierpień 1917.
- ↑ Ranglisten des Kaiserlichen und Königlichen Heeres 1918. Wiedeń: 1918, s. 1651.
- ↑ Rozkazy Ministra Spraw Wojskowych. 1550. „Dziennik Rozkazów Wojskowych”. Nr 48, s. 1143, 3 maja 1919.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1426.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1297.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1421.
- ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 5 września 1924 r., Nr 90, s. 509.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1293.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 840.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 898.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 3 grudnia 1930 roku, s. 341.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 406.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 272.
- ↑ Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 469.
- ↑ Awanse w wojsku. „Słowo Pomorskie”. Nr 67, s. 9, 22 marca 1939.
- ↑ Rezmer 1993 ↓, s. 60.
- ↑ Kapłani zmarli. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej O.Ł.”. Z. 5/7, s. 107, 1947.
- ↑ Wykaz poległych i zmarłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na obczyźnie w latach 1939-1945. Londyn: Instytut Historyczny im. Gen. Sikorskiego, 1952, s. 33.
- ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 3420 z 1921 (Dziennik Personalny z 1921, Nr 43, s. 1723)
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 96 „za zasługi na polu pracy duszpasterskiej w wojsku”.
- ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 1, s. 3, 19 marca 1937.
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Materiały do historii katolickiego duszpasterstwa wojskowego w Polsce. XXV-lecie kapłaństwa księży kapelanów wojskowych. Stanisław Sinkowski. „Rozkaz Wewnętrzny Biskupa Polowego Wojsk Polskich”, s. 210–211, 1938. Polowa Kuria Biskupia.
- Waldemar Rezmer. Służba duszpasterska Wojska Polskiego w 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 1 (143), s. 49–66, 1993. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny. ISSN 1640-6281.
- Wanda Roman, Kapelani wojskowi - bohaterowie wojny polsko-sowieckiej 1919–1920, Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej Nr 18, Centralne Archiwum Wojskowe, Warszawa 1995.
- Franciszek Mientki, Bóg i Ojczyzna. Wspomnienia kapelana Wojska Polskiego, Instytut Prasy i Wydawnictw „Novum”, Warszawa 1987, wyd. II.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.
- Bogusław Szwedo, Zawsze w pierwszej linii. Kapłani odznaczeni Orderem Virtuti Militari 1914–1921 i 1939–1945 Wydawnictwo Rytm, 2004. ISBN 83-7399-027-5.
Media użyte na tej stronie
Naramiennik pułkownika Wojska Polskiego (1919-39).
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
.png)
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.
It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.
After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.ks. Stanisław Sinkowski (-1938)