Stanisław Thun

Stanisław Marian Thun

„Janusz” „Leszcz” „Malcz” „Nawrot”

podpułkownik
Data i miejsce urodzenia	19 listopada 1894 Dzierzno
Data i miejsce śmierci	3 sierpnia 1944 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1914–1932 i 1939–1944
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	2 pułku piechoty 4 pułk piechoty 2 Dywizja Piechoty Legionów 4 pułk piechoty Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy
Stanowiska	dowódca plutonu oficer ordynansowy dowódca kompanii kierownik referatu szef wydziału
Główne wojny i bitwy	wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Stanisław Marian Thun, ps. „Janusz” „Leszcz” „Malcz” „Nawrot” (ur. 19 listopada 1894 w Dzierznie Dworskim, zm. 3 sierpnia 1944 w Warszawie) – podpułkownik Wojska Polskiego, legionista, członek POW, ZWZ i Armii Krajowej.

Życiorys

Syn obywatela ziemskiego Jana i Władysławy Zaleskiej^[1]. Uczęszczał do szkoły w Gnieźnie (1902–1904), a następnie uczył się w III Gimnazjum im. Jana Sobieskiego w Krakowie (1905–1913). Po maturze studiował krótko medycynę na Wydziale Lekarskim UJ w Krakowie, potem w Akademii Handlowej. Od marca 1911 r. był członkiem tajnej Armii Polskiej, następnie od lipca tego samego roku w PDS i Polowych Drużynach „Sokoła”.

Od 16 sierpnia 1914 r. w Legionach Polskich. W 2 pułku piechoty był dowódcą plutonu, a następnie adiutantem II batalionu^[1]. 29 września 1914 r. został mianowany chorążym piechoty^[2]. Od 30 września 1914 r. walczył na froncie karpackim. 29 października 1914 r. podczas bitwy pod Mołotkowem ciężko ranny dostał się do niewoli rosyjskiej. Przez kilka miesięcy leczył się w szpitalu w Płoskirowie. W czerwcu 1917 r. udało mu się zbiec z niewoli i w lutym 1918 r. przedostać do Galicji^[1]. Internowany w Wiedniu, potem w Witkowicach. Po uwolnieniu od kwietnia 1918 r. był dowódcą plutonu i instruktorem POW w Krakowie. Jednocześnie pracował jako urzędnik w inspektoracie zasiłkowym Centrali dla Odbudowy Galicji.

Od 1 listopada 1918 r. służył w Wojsku Polskim jako oficer ordynansowy w Komendzie Wojskowej w Krakowie, dowódca plutonu gońców bojowych 4 pułku piechoty Legionów, a następnie przeniesiony do Warszawy gdzie od 1–30 stycznia 1919 r. był adiutantem DOGen. Warszawa – gen. Edwarda Rydza-Śmigłego. Dowódca kompanii harcerskiej 2 Dywizji Piechoty Legionów^[3]. Uczestniczył w walkach z bolszewikami na froncie litewsko-białoruskim. Od września 1919 r. do marca 1920 r. był adiutantem dowódcy DOGen. Kielce, gen. Bolesława Roji, DOGen. Pomorze, Grupy Pomorskiej, 2 Armii i ponownie DOGen. Pomorze^[1]. 19 sierpnia 1920 r. został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 r. w stopniu kapitana, w piechocie, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich^[4]. Dowódca kompanii 4 pułku piechoty od września 1920 r., a od grudnia tego samego roku mianowany oficerem łącznikowym komendy m. st. Warszawy w Wyższej Szkole Handlowej i Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, równocześnie studiując w WSH (1920–1922), gdzie uzyskał dyplom w 1926 r.^[1]

3 maja 1922 r. został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 r. i 208. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a jego oddziałem macierzystym był nadal 4 pp Leg.^[5] W 1923 roku pełnił służbę w 20 pułku piechoty w Krakowie^[6]. 23 października tego roku został przydzielony do Wojskowego Instytutu Naukowo–Wydawniczego w Warszawie na stanowisko kierownika referatu wydawnictw^[7]. 1 grudnia 1924 r. został mianowany majorem ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 r. i 44. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[8][9]. Później został przeniesiony z korpusu oficerów piechoty do korpusu oficerów administracyjnych, grupa kancelaryjna. W kwietniu 1926 został szefem Wydziału II Wydawniczego WINW w Warszawie^[1][10]. Z dniem 29 lutego 1932 r. został przeniesiony w stan spoczynku^[11]. Po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej został dyrektorem Głównej Księgarni Wojskowej^[1]. Jednocześnie był członkiem Zarządu Głównego Towarzystwa Wiedzy Wojskowej w latach 1924–1925, a w latach 1935–1937 zastępcą członka^[12]. W „Wojskowym Przeglądzie Wydawniczym” (wydawany od 1926 jako dodatek do „Bellony”) był redaktorem oraz wchodził w skład komitetów redakcyjnych „Przeglądu Piechoty” i „Przeglądu Wojskowego” (w latach 1929–1933)^[1]. W 1934 r. pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III, jako oficer stanu spoczynku administracji^[13].

Podczas kampanii wrześniowej został 7 września 1939 r. przydzielony do stacji zbornej na terenie warszawskiej cytadeli, potem został d-cą ochotniczego II batalionu 2 pułku piechoty „Obrony Pragi” (późniejszy 336 pułk piechoty)^[14]. Uczestnik obrony Warszawy^[15]. Po kapitulacji podjął działalność konspiracyjną od października 1939 w szeregach SZP/ZWZ/AK. Początkowo współorganizator i pierwszy d-ca obwodu SZP W-wa Żoliborz, następnie szef Oddziału VII (Biuro Finansów i Kontroli) w Dowództwie Głównym SZP, KG ZWZ/AK^[16]. Rozkazem KG ZWZ nr L.1/BP z 1 lipca 1940 r. mianowany ppłk. piech^[14]. Poległ 3 sierpnia 1944 r. podczas powstania warszawskiego przy ul. Leszno 24^[14]. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A 25-8-1)^[17].

19 listopada 1920 r. dowódca Okręgu Generalnego Kielce zezwolił mu na zawarcie związku małżeńskiego z Zofią Aleksandrą Wołoszyńską z Kielc^[18].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Złoty Orderu Wojskowego Virtuti Militari (pośmiertnie, 2 października 1944)^[19]
• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5920^[20]
• Krzyż Niepodległości (4 lutego 1932)^[21]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1926)
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie, po raz trzeci i czwarty we wrześniu 1944)
• Złoty Krzyż Zasługi (1938)
• Srebrny Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1935)^[22]
• Odznaka Pamiątkowa Więźniów Ideowych

Przypisy

Bibliografia

• Rozkazy Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce”. [dostęp 2018-05-08].
• Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1934. [dostęp 2016-06-11].
• Józef Sitko: Zarys historii wojennej 2-go Pułku Piechoty Legionów. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Juliusz Rómmel: Za honor i ojczyznę. Wspomnienia dowódcy armii „Łódź” i „Warszawa”. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry”, 1958.
• Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1945 T.1. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1987, s. 155–156. ISBN 83-211-0758-3.
• Marek Ney-Krwawicz: Komenda Główna Armii Krajowej 1939–1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990, s. 464–465. ISBN 83-211-1055-X.