Stanisław Wasil

Stanisław Wasil

Data i miejsce urodzenia	7 maja 1926 Zalesice
Data śmierci	20 czerwca 2009
Zawód, zajęcie	pilot
Odznaczenia

Stanisław Wasil (ur. 7 maja 1926 w Zalesicach, zm. 20 czerwca 2009) – polski pilot doświadczalny, pilot szybowcowy, samolotowy i śmigłowcowy.

Życiorys

Syna Władysława i Władysławy z domu Maj. Szkołę powszechną ukończył w rodzinnej wsi. Po wybuchu II wojny światowej pracował jako sklepikarz w Zalesicach, a następnie w niemieckiej firmie w Radomiu przy naprawach pojazdów mechanicznych. W latach 1942–1943 uczył się w szkole zawodowej w Radomiu. Służył w oddziale Batalionów Chłopskich Jana Sońty „Ośki” w charakterze łącznika, a następnie jako żołnierz. Brał udział w akcjach bojowych na terenie Lubelszczyzny i Kielecczyzny^[1]. Po zakończeniu działań wojennych kontynuował naukę w Warszawie, najpierw w gimnazjum przy ul. Miodowej, następnie w Państwowym Liceum Mechaniczno-Lotniczym przy ul. Hożej 88^[2]. W latach 1945-1946 pracował jako kierowca w komisariacie Milicji Obywatelskiej w Warszawie, działał w Zarządzie Głównym Związku Młodzieży Wiejskiej „Wici” i należał do zespołu tanecznego^[3]. W 1948 roku rozpoczął studia w Szkole Inżynierskiej Wawelberga i Rotwanda, które kontynuował na Wydziale Lotniczym Politechniki Warszawskiej (po jej połączeniu ze szkołą Wawelberga). Dyplom inżyniera, ze specjalnością budowa płatowców, otrzymał w 1952 roku^[4].

Od stycznia 1953 roku rozpoczął pracę w WSK Mielec, gdzie odpowiadał za organizację działu prób w locie (był jego kierownikiem przez trzy lata). W 1956 roku stworzył w zakładzie mieleckim dział serwisu, którym kierował do 1962 roku^[4].

W 1963 roku uzyskał uprawnienia: pilota doświadczalnego II klasy, do wykonywania lotów IFR, do pełnienia czynności operatora radiotelefonisty pokładowego w języku polskim na terytorium Polski i języku rosyjskim na terytorium krajów demokracji ludowej, a także do wykonywania lotów agrolotniczych^[5]. Został zatrudniony na stanowisku pilota-oblatywacza mieleckich zakładów, od września 1963 roku uzyskał uprawnienia do oblatywania samolotów An-2 i odrzutowych TS-11 Iskra. Podczas tych lotów pięciokrotnie lądował Iskrą bez pracującego silnika, a raz z częściowo wypuszczonym podwoziem. 19 września 1973 roku oblatał jednomiejscową wersję Iskry w wersji Iskra-200SB z silnikiem WSK SO-3^[6].

W marcu 1974 roku uzyskał uprawnienia samolotowego pilota doświadczalnego I klasy. W następnych latach oblatał prototypy samolotów PZL M-15 Belphegor CB (1976 rok)^[7] i PZL M-17 (1977 rok)^[6]. Brał udział w przeszkalaniu radzieckich pilotów w obsłudze samolotu M-15^[8]. Za loty na M-15 został uhonorowany przez Skrzydlatą Polskę Błękitnymi Skrzydłami^[9]. Podczas Międzynarodowego Salonu Lotniczego w Paryżu w 1977 roku demonstrował możliwości Iskry w locie. W tym samym roku przebywał w Indiach, gdzie brał udział w badaniu przyczyn wchodzenia Iskry w niekontrolowany korkociąg^[6].

Był jednym z dwóch pilotów, którzy przeprowadzali próby korkociągowe na samolocie rolniczym PZL M18 Dromader służące uzyskaniu certyfikatu na rynek kanadyjski^[10]. Podczas lotu 3 kwietnia 1980 roku opracował metodę wyprowadzania samolotu z korkociągu^[11].

Latał też jako pilot agrolotniczy, w 1983 roku został skierowany do lotów na terenie Afryki^[11]. Ponadto, jako pilot pożarniczej wersji Dromadera, gasił w 1983 i 1987 roku pożary lasów w Polsce^[12].

Pod koniec 1983 roku przeszedł na emeryturę. W swej karierze pilota wykonał 13 921 lotów trwających łącznie 9072 godzin (w tym 4868 godzin jako pilot doświadczalny). Był członkiem Klubu Pilotów Doświadczalnych^[2] i Koła Łowieckiego „Sęp” w Mielcu^[12].

Zmarł 20 czerwca 2009 roku i został pochowany na cmentarzu komunalnym w Mielcu przy ul. Królowej Jadwigi^[3].

Działalność sportowa

W 1951 roku odbył szkolenie szybowcowe w szkole szybowcowej w Malborku, następnie podnosił kwalifikacje szybowcowe w Aeroklubie Mieleckim. W 1955 roku przeszedł szkolenie spadochronowe i podstawowe przeszkolenie samolotowe oraz zdobył Srebrną Odznakę Szybowcową^[13].

27 stycznia 1957 roku został wybrany na stanowisko Prezesa Zarządu Aeroklubu Mieleckiego. 25 sierpnia 1957 roku zdobył pierwszy Diament za przelot docelowy na trasie Mielec – Białystok (dystans 333 kilometry)^[13]. W 1958 roku przeszedł w Świdniku przeszkolenie w lotach na śmigłowcach^[2].

30 marca 1958 roku, podczas walnego zebrania członków Aeroklubu, został wybrany na stanowisko Przewodniczącego Sekcji Szybowcowej. W 1959 roku uzyskał uprawnienia pilota samolotowego II klasy. 13 marca 1960 roku na zebraniu walnym Aeroklubu został wybrany na członka Sądu Koleżeńskiego. W kolejnych latach wielokrotnie był wybierany do składu zarządu Aeroklubu. W maju, z pilotem Józefem Janiakiem, wziął udział w XII Locie Południowo-Zachodniej Polski w Krakowie, gdzie zajęli 8 miejsce. W dniach 15–17 lipca wystartował w Zlocie Grunwaldzkim i zdobył pamiątkową plakietkę^[13].

W 1960 roku wystartował, jako gość, w Szybowcowych Mistrzostwach NRD i zdobył 2. miejsce wśród obcokrajowców i 6. w klasyfikacji ogólnej. W 1961 roku uzyskał uprawnienia pilota samolotowego i szybowcowego I klasy oraz uprawnienia instruktora samolotowego i szybowcowego II klasy. 21 czerwca 1962 roku otrzymał Złotą odznakę Szybowcową (nr 274 w Polsce)^[14].

Uprawiał akrobację samolotową, startował w II Mistrzostwach Polski w Akrobacji w Zielonej Górze (1961 rok) i w III Mistrzostwach we Wrocławiu (1962 rok - zajął 9. miejsce). W dniach 1–9 października 1962 roku wziął udział w VIII Samolotowych Mistrzostwach Polski, gdzie z obserwatorem A. Remiszewskim zajął 24. miejsce (na 36 startujących załóg). 3–4 listopada tego samego roku odbyły się I Samolotowe Zawody Aeroklubu Mieleckiego, gdzie zajął 2. miejsce. W II Samolotowych Zawodach Aeroklubu Mieleckiego w 1963 roku zajął 3. miejsce^[13].

Został powołany w skład reprezentacji Polski^[15] i wystartował w lipcu 1963 roku w Międzynarodowych Zawodach Samolotowych w Akrobacji Krajów Socjalistycznych w Moskwie, gdzie zajął 10. miejsce^[16].

Życie prywatne

Był żonaty z Marią, mieli córkę Annę^[17].

Odznaczenia i nagrody

Za swą działalność i pracę otrzymał liczne wyróżnienia i nagrody^[18][19][20]:

• Krzyż Partyzancki (1948),
• Krzyż Walecznych (1965),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1969),
• Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1969),
• Srebrny Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1971),
• Odznaka Zasłużonego Pracownika WSK Delta Mielec (1975),
• Wyróżnienie „Błękitne Skrzydła” (1975),* Złota Odznaka „Za zasługi dla rozwoju przemysłu maszynowego” (1981),
• Odznaka Zasłużony Działacz Lotnictwa Sportowego (1986),
• Odznaka Zasłużony dla Województwa Rzeszowskiego (1986),
• Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1987),
• Brązowy Medal „Za Zasługi dla Pożarnictwa” (1988),
• Krzyż Batalionów Chłopskich (1993),
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945,
• Srebrny Medal Zasługi Łowieckiej,
• Odznaka Grunwaldzka,
• Brązowa Odznaka „Za Zasługi dla Aeroklubu Polskiego”,
• Medal 50-lecia Polskiego Lotnictwa Sportowego 1919-1969.

Przypisy

Bibliografia

• Jerzy Grochot, Witold Pająk: Historia, dorobek, perspektywy: 1938-1978 / Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego "PZL-Mielec". Mielec: Krajowa Agencja Wydawnicza na zlec. WSK "PZL-Mielec", 1978. OCLC 831034818.
• Stanisław Fryc: Lotnicy Podkarpacia. Jasło: Krośnieńska Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-62843-53-4. OCLC 804789872.
• Jerzy Jędrzejewski: Polscy piloci doświadczalni. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa, 2014. ISBN 978-83-63539-05-4. OCLC 883576680.
• Henryk Szydłowski (red.): Polskie lotnictwo sportowe. Kraków: KAW, 1986, s. 259. ISBN 83-03-01157-X. OCLC 803064028.
• Ryszard Niczyporuk. Pilot pierwszej klasy. „Skrzydlata Polska”. 51-52/1973, 23-30 grudnia 1973. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.