Stanowiska (powiat włoszczowski)

Artykuł

50°58′33″N 19°55′17″E

- błąd

39 m

WD

50°56'N, 19°58'E

- błąd

19815 m

Odległość

4 m

Stanowiska
wieś
Ilustracja
Kościół św. Jakuba Apostoła w Stanowiskach
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

włoszczowski

Gmina

Kluczewsko

Liczba ludności (2021)

310[1]

Strefa numeracyjna

44

Kod pocztowy

29-120[2]

Tablice rejestracyjne

TLW

SIMC

0542304[3]

Położenie na mapie gminy Kluczewsko
Mapa konturowa gminy Kluczewsko, w centrum znajduje się punkt z opisem „Stanowiska”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Stanowiska”
Położenie na mapie powiatu włoszczowskiego
Mapa konturowa powiatu włoszczowskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Stanowiska”
Ziemia50°58′33″N 19°55′17″E/50,975833 19,921389

Stanowiskawieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie włoszczowskim, w gminie Kluczewsko[3][4].

Integralne części wsi [3][4]
SIMCNazwaRodzaj
0542333Żabiniecprzysiółek

Miejscowość Stanowiska leży w Niecce Włoszczowskiej, na terenie Przedborskiego Parku Krajobrazowego, w pobliżu rzek Czarnej Włoszczowskiej i Pilicy, w odległości kilku km znajdują się 2 rezerwaty – Murawy Dobromierskie i Buczyna. W okolicznych lasach – miejsca obozowisk oddziałów partyzanckich Armii Krajowej.

Przez Stanowiska przebiega droga wojewódzka nr 742 łączącą Jędrzejów i Łódź.

Historia

W 1540 r. Stanowiska były własnością Mikołaja Szczukockiego. Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, wyd. w Warszawie w końcu XIX w., miejscowość Stanowiska stanowiła wieś i folwark, posiadała kościół i szkołę podstawową i liczyła 22 domy. W 1887 r. istniał także folwark o nazwie Koprusza. Według Skorowidzu miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej Stanowiska składają się z folwarku i wsi; folwark – 3 budynki z przeznaczeniem na zamieszkanie, liczy 63 osoby (w tym 3 wyznania mojżeszowego), wieś – 44 budynki z przeznaczeniem na zamieszkanie, liczy 294 osoby[5].

W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa piotrkowskiego; wcześniej do województwa kieleckiego.

Zabytki

  • Kościół św. Jakub Apostoła. Parafia powstała najprawdopodobniej na przełomie XV i XVI wieku, należała kiedyś do archidiakonatu kurzelowskiego. Według Liber beneficiorum Jana Łaskiego w Stanowiskach znajdował się kościół parafialny murowany z kamienia, pod wezwaniem św. Jakuba, z nadania dziedziców ze Stanowisk i Silnicy Dużej; do kościoła na mocy odwiecznego zwyczaju parafialnego należało według Łaskiego siedem wsi – Stanowiska, Wola Bobrownicka, Bobrowniki, Mrowina, Dobromierz, drugi Dobromierz oraz Wola Łapczyna. Obecny kościół został odrestaurowany w 1800 r. przez Michała Czaplickiego, sędziego ziemi chęcińskiej, dziedzica dóbr w Łapczynej Woli i Mrowinie; mówi o tym łaciński napis nad głównym drzwiami kościoła. Pod kościołem znajdują się groby rodziny Czaplickich: Jakuba, syna Michała, jego żony oraz Leopolda i jego żony Florentyny z Kamockich, a także dwóch księży, najprawdopodobniej proboszczów. Wejście do krypty obecnie jest zamurowane. W kościele parafialnym m.in. nastawa nad tabernakulum – pelikan karmiący krwią swoje pisklęta.
  • W Kopruszy należącej obecnie do Stanowisk – kaplica cmentarna rodziny Czaplickich, wybudowana w drugiej połowie XIX wieku. Pochowano tam m.in. Lucynę, Leopolda i Marię Czaplickich oraz Zenona i Benedykta Poklewskiego-Koziełło; znajdują się tam także dwie trumienki dziecięce. Na zewnątrz kaplicy znajduje się kilka grobów, m.in. Heleny z Poklewskich-Koziełło Czaplickiej.
  • Pozostałości parku dworskiego. Dwór, już nieistniejący, należał do rodziny Czaplickich h. Lubicz; Eugenia Benedykta Czaplicka, córka Karola, urodzona 19 marca 1888 r. w Łapczynej Woli, wyszła za Jana Ireneusza Laskowskiego. Z małżeństwa Eugenii i Ireneusza narodziło się troje dzieci: Michał Kacper Marian (1913), Anna Maria (1916) i Karol Ryszard (1924). W styczniu 1945 państwo Laskowscy zostali zmuszeni do opuszczenia domu i folwarku. Eugenia Benedykta z Czaplickich Laskowska zmarła 3 V 1973 roku; pochowana w Poznaniu[6][niewiarygodne źródło?].
  • Figura św. Franciszka na wysokim kopcu.
  • Kapliczka przy wejściu do parku podworskiego.

Dzielnice

  • Stanowiska – część główna położona przy drodze wojewódzkiej nr 742
  • Błonie – domy przy ulicy położona we wschodniej części Stanowisk
  • Żabiniec – domy znajdujące się przy ulicy biegnącej w kierunku południowym, w kierunku wsi Januszewice.
  • Koprusza – dawniej samodzielna wieś, przyłączona do Stanowisk w 2005 r., położona przy drodze wojewódzkiej nr 742.

Edukacja

Szkoła, która znajdowała się w miejscowości Stanowiska, została zlikwidowana po reformie oświatowej w 1999 roku. Obecnie dzieci uczęszczają do szkół w Kluczewsku i Dobromierzu.

Przypisy

  1. Wieś Stanowiska w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2022-10-29] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. Poczta Polska. Wyszukiwarka kodów pocztowych
  3. a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
  4. a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. III: Województwo kieleckie, Warszawa 1925, s. 45.
  6. Opr. m.in. na podst. listów Heleny Barbary z Czaplickich Wańkowiczowej, znajdujących się w archiwum parafialnym oraz wypowiedzi wnuków właścicieli folwarku w Stanowiskach.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Świętokrzyskie Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Świętokrzyskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 51.4 N
  • S: 50.1N
  • W: 19.6 E
  • E: 22 E
Włoszczowa County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Włoszczowa County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 51.06 N
  • S: 50.60 N
  • W: 19.69 E
  • E: 20.25 E
REF new (questionmark).svg
Autor: Sławobóg, Licencja: LGPL
Icon for missing references