Stara Gradiška

Stara Gradiška
Państwo	Chorwacja
Żupania	brodzko-posawska
Gmina	Stara Gradiška
Populacja (2011) • liczba ludności	327[1]
Położenie na mapie Chorwacji Stara Gradiška
45°09′N 17°15′E/45,150000 17,250000

Stara Gradiška – wieś w północno-wschodniej Chorwacji, w żupanii brodzko-posawskiej, siedziba gminy Stara Gradiška. Jest położona na lewym brzegu rzeki Sawy na granicy z Bośnią i Hercegowiną. W 2011 roku liczyła 327 mieszkańców^[1].

W 1787 dowódcą austriackiej twierdzy został generał-major Mihály Lajos Jeney, kartograf i autor podręcznika taktyki „Partyzant, czyli sztuka prowadzenia pomyślnie woyny podjazdowey...” (polskie wydanie 1770, I wydanie francuskie 1757).

W 2001 roku gmina liczyła 1717 mieszkańców z czego 542 w samej miejscowości. W czasach II wojny światowej znajdowała się tu filia (podobóz żeński) obozu koncentracyjnego Jasenovac. Po drugiej wojnie światowej powstało tu cieszące się złą sławą więzienie, które zlikwidowano w 1990 roku. Obecnie w Starej Gradišce znajduje się jedno z najbardziej uczęszczanych przejść granicznych pomiędzy Chorwacją a Bośnią i Hercegowiną.

Ciekawostka – w gminie Stara Gradiška działa folklorystyczny zespół regionalny Posavina, który w 2006 roku występował na XII Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Dni Kultury Kaszubskiej w Brusach.

Obóz koncentracyjny Stara Gradiška

Stara Gradiška
Podobóz Jasenovaca
Typ	obóz koncentracyjny
Odpowiedzialny	Ustasze
Rozpoczęcie działalności	1941
Zakończenie działalności	1945
Terytorium	Chorwacja
Miejsce	Stara Gradiška
Narodowość więźniów	Serbowie, Romowie, Żydzi
Liczba ofiar	50–77 tysięcy
Wyzwolony przez	Armia Czerwona
	kwiecień 1945
brak współrzędnych

Obóz w Starej Gradišce powstał w 1941 roku jako piąty podobóz obozu koncentracyjnego w Jasenovacu. Przeznaczony był głównie dla serbskich, cygańskich i żydowskich kobiet i dzieci. Strażnikami obozowymi byli Niemcy i pewna liczba ustaszowskich strażniczek. Strażniczki obozowe, które znane były w całym obozie z okrucieństwa, rekrutowano wyłącznie spośród sióstr i żon strażników głównego obozu w Jasenovacu.

Więźniowie byli tu mordowani na wiele sposobów: rozstrzeliwani, zabijani nożami i drewnianymi młotkami. W późniejszym okresie także gazowani, początkowo przy użyciu dwutlenku siarki, a później cyklonu B.

W wyniku prowadzonej przez ustaszów eksterminacji zamordowanych zostało tu około 50 000, a według źródeł serbskich nawet do 75 000 ludzi. Obóz został wyzwolony w kwietniu 1945 przez Armię Czerwoną.

Przypisy