Starachowicka Kolej Wąskotorowa

Starachowicka Kolej Wąskotorowa
Starachowicka Kolej Dojazdowa
Starachowice Wsch. Wąskotorowe–Iłża
Dane podstawowe
Długość

20 km

Rozstaw szyn

750 mm

Zdjęcie LK
Pociąg na Starachowickiej Kolei Wąskotorowej
Historia
Rok otwarcia

1950

Portal Transport szynowy
Pociąg na stacji kolejowej Iłża
Pociąg na przystanku kolejowym Lipie

Starachowicka Kolej Wąskotorowa (dawniej Starachowicka Kolej Dojazdowa) – kolej wąskotorowa o długości 20 km (obecnie w eksploatacji ok. 12), łącząca od 1950 do 1997 r. Starachowice z Iłżą, a od 2004 kursująca w sezonie letnim na dwóch odcinkach: Starachowice Wschodnie WąskotoroweLipie oraz IłżaMarcule. Bierze swój początek w centrum Starachowic (Wierzbniku), następnie przez większą część swej trasy (częściowo rozebranej) przebiega przez Puszczę Iłżecką i dalej wzdłuż drogi krajowej nr 9 dociera do południowej części Iłży. Trwają prace nad pozyskaniem funduszy celem odbudowy brakującego, ośmiokilometrowego odcinka i przywrócenia przewozów na całej trasie.


Historia

Wraz z rozwojem przemysłowym Starachowic i okolicy od końca XIX w., powstała w tym rejonie sieć kolei wąskotorowych o rozstawie toru 750 mm. Łączyły one Wielki Piec z Bugajem, kopalniami rudy żelaza oraz licznymi ładowniami drewna, a ich długość wynosiła ok. 60 km (wraz z wybudowaną w 1938 r. kolejką lasów państwowych w rejon Wykusu – 80 km).

Po II wojnie światowej zdecydowano o budowie kolei PKP łączącej Starachowice z Iłżą, wykorzystując część istniejącego już torowiska (o długości 20 km). Została ona ukończona w roku 1950. Prowadzono na niej ruch zarówno towarowy, jak i pasażerski (w szczytowym okresie do sześciu par pociągów dziennie). Od lat 60. XX w., w skutek zamykania kopalń oraz ograniczenia transportu drewna, przewozy zaczęły spadać. Ostatecznie w 1997 r. zawieszono wszelkie przewozy, a tabor przekazano innym kolejkom wąskotorowym.

W 1995 została wpisana do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.827 z 14.02.1995)[1].

W 2003 r., na skutek mediacji podjętych przez Fundację Polskich Kolei Wąskotorowych, nastąpiło przejęcie linii od PKP przez władze Starostwa Powiatowego w Starachowicach[2]. Rozpoczęto przygotowania do reaktywacji SKW, zakończonej w kwietniu 2004 r. przywróceniem przewozów na odcinku Starachowice Wschodnie Wąskotorowe – Lipie, a cztery lata później Iłża – Marcule[2]. Obecnie trwają prace nad pozyskaniem funduszy celem odbudowy brakującego, ośmiokilometrowego odcinka i przywrócenia przewozów na całej trasie. Od 29 kwietnia 2009 do 31 grudnia 2010 operatorem kolei było Stowarzyszenie Górnośląskich Kolei Wąskotorowych z Bytomia. W latach 2011–2019 operatorem było Stowarzyszenie Sympatyków Zabytkowej Jędrzejowskiej Kolei Dojazdowej[2].

Stacje

  • Starachowice Wschodnie Wąskotorowe
  • Lipie
  • Łaziska Iłżeckie (nieczynna)
  • Lubienia (nieczynna)
  • Marcule
  • Jasieniec Iłżecki
  • Błaziny
  • Iłża

Lokomotywownia znajduje się kilkaset metrów na południe od stacji Starachowice Wschodnie Wąskotorowe.

Tabor

Powiat starachowicki dysponuje własnym taborem kolejowym, na który składają się:

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 61 [dostęp 2018-02-10].
  2. a b c Starachowicka Kolej Wąskotorowa: Historia najnowsza – reaktywacja. skw.org.pl. [dostęp 2016-04-16].

Media użyte na tej stronie

BSicon uexpHST.svg
out-of-use local-only minor metro station
BSicon BHF.svg
station straight track
BSicon upHST.svg
Icons for railway description
BSicon exÜST.svg
track change (new design)
BSicon ulHST.svg
underground train stop (legend icon)
BSicon uexlBHF.svg
ex underground train station (legend icon)
BSicon uexKMW.svg
mileage change
BSicon extSTR.svg
straight line, modified version (+ex, +t, +ext)
BSicon lBST.svg
non-passenger stop (legend icon)
BSicon utSTR.svg
underground tunnel straight track
BSicon uÜST.svg
Track switch, metro/light rail
BSicon exSKRZ-YBUE.svg
Disused railway line level crossing on minor road.
BSicon expHST.svg
local-only minor station
BSicon exKBHFa.svg
ex terminal station, track starting
BSicon KBHFe.svg
head station, track ending
BSicon hKRZWae.svg
bridge over water straight (big)
BSicon BUE.svg
level crossing straight
BSicon uexhSTRae.svg
BS template transport icon
BSicon uKMW.svg
A mile-marker for metros/canals
BSicon exlBST.svg
ex non-passenger stop (legend icon)
BSicon uhSTRae.svg
Image for BSicon diagrams
BSicon ulDST.svg
underground service station (legend icon)
BSicon uexlHST.svg
ex underground train stop (legend icon)
BSicon GRENZE.svg
Autor: Bernina, axpde, Licencja: CC BY-SA 3.0 de
track with border
BSicon exHST.svg
ex flag stop track straight off use
BSicon ÜST.svg
Track change (new design)
BSicon exhKRZWae.svg
bridge over water straight (big)
BSicon ulBST.svg
underground service stop (legend icon)
BSicon uexlDST.svg
ex underground service station (legend icon)
BSicon uexENDEe.svg
Railroad BSicon
BSicon uhSTR.svg
underground high level track
BSicon uexSTR.svg
ex underground straight track
BSicon uBUE.svg
underground level crossing straight
BSicon uexhSTR.svg
ex underground high level track
BSicon uextSTR.svg
ex underground tunnel straight track
BSicon exhSTR.svg
ex high level track
BSicon KMW.svg
mileage change
BSicon uexÜST.svg
track change, metro/light rail (new design)
BSicon uexlBST.svg
ex underground service stop (legend icon)
BSicon ELCa.svg
Autor: Lekko gazowany, Licencja: CC BY-SA 3.0
electrified line start sign for railways
BSicon uexBUE.svg
Ex underground level crossing straight
BSicon exKMW.svg
ex mileage change
BSicon KRZWu.svg
(c) I, Lantus, CC-BY-SA-3.0
Line crossing under water across
Wls75 Starachowicka KW (2).jpg
Autor: Krzysztof Dobrzański, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pociąg zestawiony z WLs75 (nr fabryczny 43) z wagonami letniakami przed wyruszeniem ze stacji Starachowice Wsch. Wąskotorowe.
Wls75 Starachowicka KW (1).jpg
Autor: Krzysztof Dobrzański, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pociąg zestawiony z WLs75 (nr fabryczny 43) z wagonami letniakami po przyjeździe do stacji Lipie.
BSicon hSTR.svg
high level track
BSicon uSTR.svg
Underground straight track
BSicon HST.svg
flag stop track straight in use
BSicon hSTRae.svg
Bridge (big)
BSicon ELCe.svg
Autor: Lekko gazowany, Licencja: CC BY-SA 3.0
electrified line end sign for railways
BSicon ulBHF.svg
underground train station (legend icon)
BSicon uexKRZWu.svg
for BS models. water tunnel, urban(blue), not in use.