Stare Chrapowo

Stare Chrapowo

wieś
Kościół w Starym Chrapowie
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	pyrzycki
Gmina	Bielice
Strefa numeracyjna	91
Tablice rejestracyjne	ZPY
SIMC	0772910
Położenie na mapie gminy Bielice Stare Chrapowo
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Stare Chrapowo
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Stare Chrapowo
Położenie na mapie powiatu pyrzyckiego Stare Chrapowo
53°10′29″N 14°47′20″E/53,174722 14,788889

Stare Chrapowo (nazwa przejściowa – Grabów, Grabina, Grpa ^[1]) – wieś w Polsce, położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie pyrzyckim, w gminie Bielice.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa szczecińskiego.

Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Starym Chrapowie

Historia

1212 r. – 1242 r. – Crapoue,

1240 r. – Crapowe,

1302 r. – antiqua Grapow,

1504 r. – olden (Stare) Grape,

do 1945 r. – Alt-Grape

Nazwa pochodzi prawdopodobnie od grabów i buków, zatem stosowniejsza byłaby forma Grabowo.

Na polach w XIX w. znaleziono kurhany, a inne znaleziska z epoki kamiennej w ośmiu miejscach.

W 1877 r. w bagnie odkryto wyroby z epoki brązu, a w 1880 r. przy drodze do Czarnowa odkryto kamienny bruk z urnami. Znaleziono też liczne inne przedmioty prehistoryczne.

Wieś wzmiankowana jest od 1212 do 1302 r. jako Stara, co oznacza, że w bliźniaczym Nowym Chrapowie osiedli już koloniści na prawie niemieckim.

Ze wsi pochodziła rodzina rycerska Grapowów. Dietrich de Grabowe (tyle co "z Chrapowa, Grabowa") w 1260 r. wystąpił wśród świadków czynności, książęcego wójta z Pyrzyc. Mikołaj Grope sam był w 1292 r. książęcym wójtem krajowym, pyrzyckim.

Bracia Otto i Henning Grapowie w 1319 r. otrzymali od księcia Ottona I 3 łany w Rzepnowie, a w 1321 r. wraz z bratem Dietrichem nadali pyrzyckim zakonnicom prawo patronatu nad kościołem w Swochowie, przy czym świadkami byli ich kuzyni Herman i Henning.

Ta wielka podpyrzycka rodzina miała lenna w Swochowie i Rzepinie, ale głównie w Starym Chrapowie. Książę Otto I w 1302 r. przekazał 4 łany, dotąd ołtarza św. Katarzyny, na potrzeby ołtarza św. Jana Apostoła w kościele NMP w Gryfinie. Była to fundacja duchownego Jana de Fonte i Konrada Sarkosa, którą w 1303 r. tenże Otto I zwolnił od ciężarów 4 łany, trzymane przez Gerharda i Katarzynę "z Nowego Targu" (tj. Starego Czarnowa), mieszczan szczecińskich, gdyż stanowiły uposażenie ołtarza św. Katarzyny w kościele NMP w Szczecinie.

W 1314 r. wieś wraz z kościołem parafialnym nadano temuż kościołowi, z tym jednak, że 4 łany miał kapelan książęcy Jan Polak (Polonus), proboszcz w Bielicach.

W 1333 r. notariusz księcia Ottona zapisał kościołowi NMP w Szczecinie swe dochody w Starym Chrapowie w postaci 4 łanów (a więc to dochody Jana Polaka) i 6 półkorców żyta w młynie.

W następnych wiekach dochody ze wsi czerpali kanonicy kościoła kolegiackiego NMP w Szczecinie.

W 1546 r. wśród chłopów stwierdzamy nazwiska pomorskie: Kolitzke, Kolczke, Kruse.

W 1628 r. było tu 40,5 łanów chłopskich, 6 zagrodniczych, kuźnia, tkacz, karczma.

W 1856 r. na 3164 morgach gospodarowali: sołtys, 15 chłopów, 6 komorników, pleban, wikary, zakrystian-nauczyciel, kowal, karczmarz, młynarz. Były 54 domy mieszkalne, 77 budynków gospodarskich, dom starców.

W 1939 r. był to majątek dr. Ernesta Koseburga (173,5 ha), a 11 chłopskich gospodarstw liczyło ponad 20 ha, w tym Adolfa Freischmidta aż 98 ha.

Zabytki

• Kościół średniowieczny z kamieni polnych, gruntownie odnowiony w 1769 r. z wieżą z 1752 r., ołtarzem z 1591 r., dzwonami z 1503 r., 1584 r. i 1767 r. Zrujnowany w 1945, odbudowany pod koniec XX w^[2].

Przypisy

Bibliografia

• Edward Rymar. Przywrócenie i nadanie nazw miejscowościom powiatu pyrzyckiego w latach 1945–1947. „Zeszyty Pyrzyckie”. 1, 1968. Szczecin: Instytut Zachodniopomorski. Towarzystwo Miłośników Ziemi Pyrzyckiej. 
• Bielice. bielice.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-26)].
• - Opis architektury i historii kościoła w Starym Chrapowie