Stare Jabłonki
| Artykuł | 53°41′43″N 20°6′6″E |
|---|---|
| - błąd | 38 m |
| WD | 53°42'N, 20°5'E, 53°41'43.76"N, 20°5'26.02"E |
| - błąd | 2275 m |
| Odległość | 1391 m |
| wieś | |
 Budynek stacji kolejowej Stare Jabłonki | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo | Stare Jabłonki |
| Liczba ludności (2019) | 677 |
| Strefa numeracyjna | 89 |
| Kod pocztowy | 14-133[1] |
| Tablice rejestracyjne | NOS |
| SIMC | 0485434 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Ostróda _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy wiejskiej Ostróda") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostródzkiego  | |
 53°41′43″N 20°06′06″E/53,695278 20,101667 | |
Stare Jabłonki (dawniej niem. Alt Jablonken[2]) – wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Ostróda[3][4], na Pojezierzu Iławskim, około 11 km od Ostródy, nad jeziorem Szeląg Mały.
W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
Okoliczne tereny są atrakcyjne pod względem turystycznym, a sama wieś jest ośrodkiem letniskowym.
Integralne części wsi
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0485440 | Jabłonka | część wsi |
| 1047222 | Nowe Jabłonki | część wsi |
| 0485457 | Zawady Małe | część wsi |
| 0485463 | Żurejny | część wsi |
Komunikacja i transport
Transport drogowy
- od północnej strony miejscowość obiega droga krajowa nr 16
Transport kolejowy
- miejscowość położona jest na trasie linii kolejowej nr 353: Poznań Główny – Żeleznodorożnyj
- stacja kolejowa Stare Jabłonki
Transport lokalny
Przez miejscowość biegnie kilka lokalnych tras komunikacji autobusowej[5]:
- PKS Ostróda, linia: Nowe Miasto Lubawskie – Olsztyn,
- PKS Ostróda, linia: Lubawa – Olsztyn,
- PKS Olsztyn, linia: Olsztyn – Ostróda,
- PKS Ostróda, linia: Olsztyn – Lidzbark,
- PKS Brodnica, linia: Brodnica – Olsztyn,
- PKS Brodnica, linia: Golub-Dobrzyń – Olsztyn.
Transport wodny
- przystań wodna na jeziorze Szeląg Mały (początek szlaku wodnego Kanału Elbląskiego)
Historia
Najstarsze znane wzmianki na temat Starych Jabłonek pochodzą z dokumentu z 1584 roku[6], wspominane są w dokumentach jako majątek książęcy. W 1619 r. Albrecht Finck otrzymał (wraz z prawem dziedziczenia) od Jana Zygmunta z Lipowa 5 włók na prawie magdeburskich w Starych Jabłonkach. W latach 1628-1675 wspomniane 5 włók należało do Albrechta Fincka, Krzysztofa Fincka oraz mieszczanina ostródzkiego - Jerzego Fahrenholza. Jerzy Fahrenholz sprzedał swoje udziały Krzysztofowi Rostkowi (Krzysztof Roch Jabłoński), w zamian za dostarczanie smoły przez dwa lata i kupowanie piwa i wina.
W 1701 r. nadleśniczy odstawił dwie włoki Janowi Jabłońskiemu i Markowi Rostkowi z siedmioma latami wolnymi od czynszu. Przez cały wiek XVIII we wsi żyła rodzina Rostków: Jan, Krzysztof i jego żona Anna, z domu Kierska. Pod koniec XVIII w. Krzysztof Rostek sprzedał za tysiąc talarów 2,5 włoki Abrahamowi Dondowi. W 1820 r. we wsi było 5 domów z 29 mieszkańców. W 1861 r. w majątki i wsi, obejmujących 534 morgi ziemi, mieszkało łącznie 56 mieszkańców.
W 1925 r. we wsi było 240 mieszkańców. W latach 30. XX w. sosny z okolicznych lasów były bardzo cenione w niemieckim przemyśle lotniczym, a praca przy ich wyrębie była dla wielu mieszkańców miejscowości głównym źródłem utrzymania. Drzewa ze Starych Jabłonek nazywano „sosnami lotniczymi”.
W 1938 r., w ramach akcji germanizacyjnej zmieniono urzędowa nazwę wsi na Altfinken[2][7]. 16 lipca 1938 r. w miejsce nazwy Alt Jablonken wprowadzono nazwę Altfinken[2]. 12 listopada 1946 r. nadano miejscowości polską nazwę Stare Jabłonki[7].
W 1939 r. we wsi było 276 mieszkańców. W końcu stycznia 1945 r. w Starych Jabłonkach, na obszarze Zawad Małych, rozstrzelano 120 więźniów konwojowanych z obozu koncentracyjnego Soldau (KL) w Działdowie[8].
Demografia
| Dane historyczne | ||
|---|---|---|
| Rok | Ludność | Zm., % |
| 1933 | 259 | – |
| 1939 | 276 | 6,6% |
| 2006 | 700 | 153,6% |
| Tab. Zmiany ludnościowe Starych Jabłonek[2] | ||
Instytucje publiczne
- Ochotnicza Straż Pożarna w Starych Jabłonkach
- kościół parafialny Matki Boskiej Królowej Polski
- Nadleśnictwo Stare Jabłonki
Turystyka
Atrakcje turystyczne
- Kanał Elbląski, mający swój początek na jeziorze Szeląg Mały
- tunel między jeziorami Szeląg Mały i Szeląg Wielki
- Rezerwat przyrody Sosny Taborskie
- bunkry w lesie w Starych Jabłonkach, stanowiące początek fortyfikacji Pozycji Olsztyneckiej[9]
Imprezy cykliczne
- Mazury Open – międzynarodowy turniej siatkówki plażowej z cyklu World Tour (od 2004)
- Festiwal Ryby, Wędki i Muzyki „Sielawa Blues” (od 1998)
Sport
- Szeląg Stare Jabłonki – piłka nożna
W dniach od 1 do 7 lipca 2013 roku, w Starych Jabłonkach odbyły się 9. w historii mistrzostwa świata w siatkówce plażowej.
W lipcu 2019 roku odbędą się Mistrzostwa Europy w plażowej piłce ręcznej.
Osoby związane ze Starymi Jabłonkami
- prof. Józef Szarek – wykładowca UWM-u w Olsztynie, członek PAN-u, urodzony w Starych Jabłonkach[10]
- hrabia Anders – niemiecki szlachcic, pierwszy właściciel obszarów, na których obecnie znajduje się Hotel Anders Resort & SPA[11]
Społeczeństwo
- Stowarzyszenie Przyjaciół Starych Jabłonek[12] – stowarzyszenie promocji i rozwoju wsi Stare Jabłonki.
Ulice Starych Jabłonek
- Akacjowa
- Błękitna
- Brzozowa
- Kolejowa
- Kościelna
- Ogrodowa
- Olsztyńska (wyjazd na DK 16 w stronę Zawad Małych i Olsztyna)
- Piękna
- Pocztowa (wyjazd na DK 16 w stronę Kątna i Ostródy)
- Polna
- Poprzeczna
- Radosna
- Różana
- Słoneczna Polana
- Sosnowa
- Spacerowa (trasa na Samagowo)
- Sportowa
- Tęczowa
- Turystyczna (trasa na Idzbark)
- Wczasowa
Przypisy
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1195 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c d Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Ostpreußen, Kreis Osterode (niem.). 2006. [dostęp 2012-10-16].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ PKS w Olsztynie S.A.. [dostęp 2009-05-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-06)].
- ↑ Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury, przewodnik. Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7 s. 54
- ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ Administrator: „Apel Ku Czci Pomordowanych” (pol.). Urząd Gminy Ostróda. [dostęp 2012-10-16].
- ↑ Cezary Markiel: FORTYFIKACJE PRUS WSCHODNICH 1914-45 GIŻYCKI REJON UMOCNIONY TWIERDZA BOYEN MAUERWALD WOLFSCHANZE TRÓJKĽT LIDZBARSKI BUNKRY SCHRONY OSTPREUSSEN MAZURY WARMIA EKSPLORACJA (pol.). [dostęp 2012-10-16].
- ↑ Prof. Józef Szarek, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2012-10-16].
- ↑ Sebastian Woźniak. Alfabet turnieju w Starych Jabłonkach. „Gazeta Wyborcza Olsztyn”, 2008-06-03.
- ↑ KRS 0000057577 STOWARZYSZENIE PRZYJACIÓŁ STARYCH JABŁONEK (pol.). www.krs-online.com.pl, 2011-09-14. [dostęp 2012-10-16].
Bibliografia
- Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.52 N
- S: 53.07 N
- W: 19.05 E
- E: 22.95 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Ostróda County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 54.10 N
- S: 53.35 N
- W: 19.50 E
- E: 22.30 E
(c) Marcus Cyron, CC BY-SA 3.0
Beach handball Euro; Day 4: 5 July 2019 – Quarter Final Men – Russia-Poland 2:0 (30:22, 19:18)
Stare Jabłonki, stacja kolejowa