Stare Miasto (Jerozolima)

Stare Miasto Jerozolimy^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Izrael
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, III, VI
Numer ref.	148
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1981; na 5. sesji
Obiekt zagrożony	od 1982
	Położenie na mapie Jerozolimy Stare Miasto
	Położenie na mapie Izraela Stare Miasto
	31°46′36,0″N 35°14′03,0″E/31,776667 35,234167
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO;

Stare Miasto (hebr. ‏הָעִיר הָעַתִּיקָה‎, trb. Ha'ir Ha'atika; arab. ‏البلدة القديمة‎ trb. Al-Blda al-Kdima trl. āl-bldť āl-qdīmť) – obszar o powierzchni 0,9 km² w obrębie współczesnej Jerozolimy^[1]. Do 1860 teren ten stanowił całe miasto Jerozolimę. Stare Miasto ma tereny o kluczowym znaczeniu religijnym dla chrześcijaństwa, judaizmu i islamu: Wzgórze Świątynne z Kopułą na Skale, meczetem Al-Aksa i Murem Zachodnim, oraz bazylika Grobu Świętego i wiele innych.

Tradycja dzieli Stare Miasto na cztery dzielnice, pomimo że ich nazwy były używane tylko w XIX wieku^[2]. Współcześnie Stare Miasto dzieli się na dzielnice: muzułmańską, chrześcijańską, żydowską i ormiańską.

Geografia

Stare Miasto leży we wschodniej części Jerozolimy. Na wschód od niego wznosi się Góra Oliwna, na północ znajduje się arabska Wschodnia Jerozolima, na zachód jest Zachodnia Jerozolima (nazywana także Nową Jerozolimą)^[3].

UNESCO

W 1980 roku Jordania zaproponowała wpisanie Starego Miasta Jerozolimy na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[4]. Podczas V sesji UNESCO w 1981 nastąpiło wpisanie Starego Miasta na Listę^[5]. W 1982 Jordania poprosiła, aby Stare Miasto Jerozolimy umieścić na Liście światowego dziedzictwa UNESCO w zagrożeniu.

Zabytki

Stare Miasto jest otoczone murami obronnymi, które mają długość 4,5 km i są wzmocnione 35 basztami oraz cytadelą. W okresie Królestwa Jerozolimskiego mury miejskie miały cztery bramy, po jednej z każdej strony. W XVI wieku Sulejman I Wspaniały odbudował mury miejskie, które od tego momentu miały jedenaście bram. Obecnie tylko siedem z nich jest otwartych (Damasceńska, Nowa, Jafy, Dawida, Gnojna, Lwia i Heroda). Ósma, zwana Złotą, pozostaje zamurowaną od czasów Sulejmana^[3].

Całość murów obronnych z bramami poddano gruntownej renowacji. Utworzono tu Jerozolimski Park Narodowy. Po murach prowadzi szlak turystyczny. Trasa dzieli się na dwie części: od Bramy Jafy na północ przez Bramę Nową, Damasceńską i Heroda do Bramy Lwów oraz od Bramy Jafy na południe przez Bramę Dawida do Bramy Gnojnej. Ze względów bezpieczeństwa zamknięty jest odcinek wzdłuż Wzgórza Świątynnego.

Dzielnica chrześcijańska

Dzielnica Chrześcijańska jest usytuowana w północno-zachodniej części Starego Miasta. Ciągnie się od Nowej Bramy wzdłuż zachodniego muru do Bramy Jafy. Graniczy od południa z kwartałami żydowskim i ormiańskim, a od wschodu z kwartałem muzułmańskim.

Znajduje się tutaj jedno z najświętszych miejsc chrześcijaństwa: bazylika Grobu Świętego.

Dzielnica muzułmańska

Dzielnica Muzułmańska jest największym i najludniejszym ze wszystkich kwartałów. Jest usytuowana w północno-wschodniej części Starego Miasta. Ciągnie się od Bramy Lwów na wschodzie wzdłuż północnego muru Wzgórza Świątynnego do Bramy Damasceńskiej na zachodzie.

Dzielnica żydowska

Dzielnica Żydowska jest usytuowana w południowo-wschodniej części Starego Miasta. Ciągnie się od Bramy Gnojnej na południu wzdłuż kwartału ormiańskiego na zachodzie do Cardo na północy i Wzgórza Świątynnego na wschodzie.

Po 1948 Arabowie prawie doszczętnie zniszczyli wszystkie zabytki kultury żydowskiej znajdujące się wcześniej w tym kwartale. Po 1967 Izraelczycy wielkim wysiłkiem odbudowali dzielnicę, ostrożnie odkopując pod nadzorem archeologów zniszczone zabytki. Liczne archeologiczne pozostałości można podziwiać schodząc podziemnymi tunelami do dolnych poziomów miasta.

Dzielnica ormiańska

Dzielnica Ormiańska jest najmniejszym ze wszystkich kwartałów. Jest ona usytuowana w południowo-zachodniej części miasta. Pomimo swojej niewielkiej wielkości i małej populacji Ormianie i ich patriarchat wyraźnie zaznaczają swoją obecność na Starym Mieście.

Przypisy

↑ Teddy Kollek: Afterword. Dial Press/James Wade, 1977.
↑ Yehoshua Ben-Arieh: Jerusalem in the 19th Century, The Old City. Jerozolima: Yad Izhak Ben Zvi & St. Martin's Press, 1984, s. 14. ISBN 0-312-44187-8.
↑ ^a ^b Andrew Sanger: Explorer Izrael. Warszawa: Bertelsmann, 2000. ISBN 83-7227-747-8.
↑ Advisory Body Evaluation (ang.). [dostęp 2008-06-11].
↑ UNESCO: Report of the 1st Extraordinary Session of the World Heritage Committee (ang.). [dostęp 2008-06-11].

Zobacz też

Historia Jerozolimy

Linki zewnętrzne

Zdjęcie satelitarne Starego Miasta Jerozolimy Google Maps
Mapa Starego Miasta Jerozolimy
Galeria zdjęć Pictures from the Holyland
Galeria zdjęć Jerusalem Shots
Galeria zdjęć bram Starego Miasta

[4] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[5] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[1] Teddy Kollek: Afterword. Dial Press/James Wade, 1977.

[2] Yehoshua Ben-Arieh: Jerusalem in the 19th Century, The Old City. Jerozolima: Yad Izhak Ben Zvi & St. Martin's Press, 1984, s. 14. ISBN 0-312-44187-8.

[Explorer_Izrael-3] Andrew Sanger: Explorer Izrael. Warszawa: Bertelsmann, 2000. ISBN 83-7227-747-8.

[6] Advisory Body Evaluation (ang.). [dostęp 2008-06-11].

[7] UNESCO: Report of the 1st Extraordinary Session of the World Heritage Committee (ang.). [dostęp 2008-06-11].

[1]

[2]

[3]

[a]

[b]

[4]

[5]

Stare Miasto	Dzielnica ormiańska Dzielnica chrześcijańska Dzielnica żydowska Dzielnica muzułmańska
Zachodnia Jerozolima	Bajit We-Gan Bet ha-Kerem Bet Dawid Bet Jisra’el Bet Ja’akow Bucharim En Kerem Ezra Tora Ge’ula Ge’ulim Giwat Bet ha-Kerem Giwat Massua Giwat Mordechaj Giwat Oranim Giwat Sza’ul Har Hocwim Har Nof Ir Ganim Jefeh Nof Jemin Mosze Gonen Kerem Awraham Kirjat Belza Kirjat Ha-Jowel Kirjat Mattersdorf Kirjat Menachem Kirjat Moses Kirjat Sanz Kirjat Szemu’el Malha Mazkeret Moses Me’a Sze’arim Mekor Baruch Mekor Chajjim Migrasz ha-Rusim Miszkenot Sza’ananim Morasza Moca Nachlaot Nahalat Sziwa Najot Newe Granot Newe Sza’anan Ramat Bet ha-Kerem Ramat Denja Ramat Szaret Rassco Rechawia San Martin San Simon Sza’arej Chesed Szemu’el Ha-Nawi Komemijjut Talpijjot Ziemia Święta Zikaron Josef Zikaron Moses Jefeh Nof
Wschodnia Jerozolima	Abu Tur Al-Issawija Al Bustan At-Tur Bab az-Zahira Bet Hanina Bajt Safafa Ir Dawid Giwat ha-Matos Giwat ha-Miwtar Har Homa Jabel Mukabir Ha-Moszawa ha-Amerika’it Kirjat Menachem Begin Ma’ale ha-Zeitim Ma’alot Dafna Nachalat Shimon Nof Zion Ras al-Amud Silwan Stare Miasto Sur Bahir Asz-Szajch Dżarrah Szimon Ha-Cadik Szu’afat Ras al-Amud Umm Tuba Wadi al-Dżauz Wschodni Talpijjot
Północna Jerozolima	Al-Ram Batte Ungarin Bet Hanina Ezrat Tora Wzgórze Francuskie Giwat ha-Miwtar Har Hocwim Kefar Akab Kirjat Belz Kirjat Mattersdorf Kirjat Sanz Góra Skopus Newe Ja’akow Pisgat Ze’ew Ramat Eszkol Ramat Szelomo Ramot Ramot Polin Sanhedria Sanhedria Murhevet Szu’afat Tel Arza Unsdorf
Południowa Jerozolima	Abu Tur Arnona Baka Bet Safafa Ha-Moszawa ha-Germanit Gillo Giwat ha-Matos Giwat Oranim Giwat Massua Ha-Moszawa ha-Jewanit Har Homa Katamonim Malha Mekor Chajjim Pat Północny Talpijjot Ramat Rachel San Simon Sharafat Sur Bahir Talpijjot Umm Tuba
Centralna Jerozolima	Arze ha-Bira Bet Ja’akow Bet Jisra’el Bucharim Ewen Jisra’el Ge’ula Giwat ha-Weradim Giwat Ram Gonen Kerem Awraham Kiryat HaLeom Kirjat Ha-Memszala Kirjat Szemu’el Ma’alot Dafna Mahane Israel Mahane Jehuda Mazkeret Mosze Me’a Sze’arim Mekor Baruch Miszkenot Sza’ananim Syjon Musrara Nahalat Sziwa Nachlaot Nayot Newe Granot Newe Sza’anan Rechawia Romema Rowa Mewo Ha’ir Migrasz ha-Rusim Sza’are Chesed Szemu’el ha-Nawi Komemijjut Jemin Mosze Zichron Mosze Zichron Josef
Dzielnice historyczne	Atarot Lifta Dzielnica marokańska Mamilla Sheikh Badr

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne