Stare Miasto we Wrocławiu

Stare Miasto
Zespół historycznego centrum Wrocławia
Symbol zabytku nr rej. 196 z 15.02.1962 r. i 212 z 12.05.1967 r.
Ilustracja
Ratusz we Wrocławiu
Państwo

 Polska

Miejscowość

Wrocław

Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Stare Miasto”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Stare Miasto”
51°06′49,946″N 17°02′14,906″E/51,113874 17,037474

Stare Miasto we Wrocławiu – najstarsza część lewobrzeżnego Wrocławia, wywodząca się z trzynastowiecznego miasta lokacyjnego.

Rozwój przestrzenny

Najstarszą część Wrocławia stanowi zasiedlony co najmniej od IX wieku Ostrów Tumski (wchodzący dziś w obręb dzielnicy Śródmieście), wkrótce powstały towarzyszące mu osiedla na prawym i lewym brzegu Odry. Już w XII wieku istniał na lewym brzegu rzeki plac targowy (w rejonie dzisiejszej Hali Targowej i placu Nankiera). Tereny na północ od dzisiejszego pl. Nankiera i ul. Uniwersyteckiej należały do domeny książęcej i nie wchodziły w skład późniejszego miasta lokacyjnego. Książęta piastowscy osadzili tam Żydów, fundowali klasztory a także posiadali własne dwory.

Stare Miasto na grafice z XVII wieku

W XIII wieku dokonano kilkakrotnej lokacji miasta na prawie magdeburskim, przy czym na temat kolejności rozwoju przestrzennego miasta istnieją sprzeczne opinie naukowców. Skąpych informacji dostarczają różnorakie zapiski na temat fundacji, konsekracji kościołów parafialnych (św. Wojciecha, św. Andrzeja i św. Wawrzyńca), a także wykopaliska archeologiczne. Pierwszych lokacji dokonano jeszcze za rządów Henryka Brodatego, zapewne po 1212. Powstały w ten sposób kolejno dwa założone na ortogonalnej siatce geometrycznej osiedla: określane w 1214 jako Skultetas a w 1226 jako Civitas Wratislaviensis (Miasto Wrocławskie) oraz istniejące od około 1230 Novum Forum (Nowy Targ). Prawdopodobnie pierwsze z nich zajmowało obszar w rejonie ulic Piaskowej, św. Katarzyny, Wita Stwosza i Łaciarskiej (a zatem wokół dzisiejszego Nowego Targu), zaś drugie (mimo zbieżności nazw) – wokół placu znanego dziś jako Rynek. Granicę jurysdykcji osiedli wyznaczała najprawdopodobniej dzisiejsza ul. Szewska Inna hipoteza mówi, że wraz z założeniem dzisiejszego Rynku nastąpiło wytyczenie miasta w obrębie istniejącej do dziś Fosy, zaś później przejściowo je pomniejszono.

W czasie najazdu mongolskiego w 1241 osiedla uległy zniszczeniu, a odbudowano je przeprowadzając ponowną lokację, łącząc je w jedno miasto i otaczając obrębem obronnym przebiegającym w linii dzisiejszej Trasy W-Z. Zapewne połączenie wytyczonych wcześniej miast spowodowało zaburzenie siatki geometrycznej między Rynkiem a Nowym Targiem. Już w 1261 rozszerzono miasto do nowej, zewnętrznej Fosy, a w 1263 założono niezależne Nowe Miasto, włączone do głównego miasta w 1327.

Jedna z pierzei wrocławskiego rynku

Niewielkie rozszerzenia terenu miasta miały miejsce, gdy rozbudowywano fortyfikacje. Dopiero w związku z decyzją o ich zburzeniu w 1808 rozszerzono Wrocław poza obszar Starego i Nowego Miasta.

W czasie II wojny światowej Stare i Nowe Miasto uległy silnym zniszczeniom. W czasie odbudowy położono ze względów ideologicznych nacisk na zachowanie obiektów pochodzących z epoki gotyku, a zatem z czasów rządów piastowskich. Wiele bardziej uszkodzonych, lecz nowszych obiektów rozebrano, aby pozyskać cegłę. Poza gotyckimi kościołami odbudowa koncentrowała się wpierw na okolicach Rynku, dążąc do odtworzenia stanu z początku XIX wieku. Następnie zrezygnowano z historyzującej zabudowy, wznosząc budynki mieszkalne o charakterze modernistycznym.

Obecnie oba dawne miasta posiadają status osiedla Stare Miasto, do którego należy również Ostrów Tumski i zespół wschodnich wysp odrzańskich. Od 2005 Przewodniczącym Rady wrocławskiego Starego Miasta jest Igor Wójcik.

Ważniejsze obiekty architektoniczne Starego Miasta

Architektura historyczna do 1808

  • obiekty handlu i rzemiosła
    • Sukiennice i Dom Płócienników (ul. Sukiennice), zburzone
    • Wielkie Jatki (ul. Jatki)
    • Małe Jatki (ul. Kotlarska/Krowia), zburzone
    • stara rzeźnia (ul. Rzeźnicza/ul. Grodzka), zburzona
    • słodownia (ul. Widok), w większej części zburzona
  • Baszta Niedźwiadka

Obiekty powstałe po rozszerzeniu miasta

Muzea

Pomniki

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Lower Silesian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.9134 N
  • S: 49.9809 N
  • W: 14.7603 E
  • E: 17.9091 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Pomnik Historii logo.svg
Logo Pomników Historii Polski
2017 Pomnik Aleksandra Fredry we Wrocławiu 2.jpg
Autor: Jacek Halicki, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik Aleksandra Fredry we Wrocławiu
Wroclaw-sculpture-Amor-on-Pegasus (cropped).jpg
Autor: Theodor von Gosen , Licencja: CC BY-SA 4.0
Wrocław, promenada nad fosą. Rzeźba „Amor na Pegazie” Theodora von Gosen.
Wrocław location map2.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa Wrocławia, Polska
Wroclaw Daily Market.jpg
Autor: Troy, Licencja: CC BY-SA 2.0
Market Hall, Wroclaw, PL
Saint Matthew Church (Wroclaw).jpg
Autor: Neo[EZN] (shifted by Rabanus Flavus), Licencja: CC BY-SA 3.0
Saint Matthew Church, Wroclaw
The thirsty bear... (4122272491).jpg
Autor: Klearchos Kapoutsis from Santorini, Greece, Licencja: CC BY 2.0

The thirsty bear: a statue next to Ratusz, the old municipality building of the Polish city Wroclaw...

The Thirsty Bear...
Wrocław Ratusz nocą.jpg
Autor: Marek Śliwecki, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wrocław, Stary Ratusz we Wrocławiu nocą
WroclawRynek6.jpg
Autor: Halinapoland, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Wrocław. Rynek.
DH Kameleon.jpg
Autor: Volens nolens kraplak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wrocław.Dawny dom handlowy Kameleon, wcześniej Petersdorff
Prussian royal castle in Wrocław 2010.jpg
Autor: Robert Niedźwiedzki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Pałac Królewski we Wrocławiu.
Wroclaw synagoga Pod Bialym Bocianem.jpg
Autor: Andrzej Otrębski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wrocław - synagoga Pod Białym Bocianem
Biblioteka Główna UWr.jpg
Autor: Marek Śliwecki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Biblioteka Główna Uniwersytetu Wrocławskiego
Jatki Wrocławskie e83.jpg
Autor: Enzo83, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Jatki- zespół kramów mięsnych Malarska 1-24, Miasto Wrocław - Stare Miasto
New Town Hall Photo South West Corner Wrocław Poland 2008-11-14.JPG
Nowy Ratusz we Wrocławiu, narożnik południowo-zachodni
Merian - Breslau Kupferstich.jpg
Plan und Ansicht der Stadt Breslau