Starogród (województwo kujawsko-pomorskie)

Artykuł

53°18′36″N 18°22′46″E

- błąd

38 m

WD

53°18'36"N, 18°22'46"E

- błąd

38 m

Odległość

0 m

Starogród
wieś
Ilustracja
Góra Zamkowa
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Powiat

chełmiński

Gmina

Chełmno

Liczba ludności (III 2011)

507[1]

Strefa numeracyjna

56

Kod pocztowy

86-200[2]

Tablice rejestracyjne

CCH

SIMC

0841700

Położenie na mapie gminy wiejskiej Chełmno
Mapa konturowa gminy wiejskiej Chełmno, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Starogród”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Położenie na mapie powiatu chełmińskiego
Mapa konturowa powiatu chełmińskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Starogród”
Ziemia53°18′36″N 18°22′46″E/53,310000 18,379444

Starogród – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie chełmińskim, w gminie Chełmno.

Podział administracyjny

Do 1954 roku miejscowość była siedzibą gminy Starogród. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie toruńskim. W gminie znajduje się też miejscowość Starogród Dolny.

Demografia

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś liczyła 507 mieszkańców[1]. Jest trzecią co do wielkości miejscowością gminy Chełmno.

Położenie

Wieś znajduje się w dolinie Dolnej Wisły. Znajdują się tu oczka i starorzecza (największe z nich to Jezioro Starogrodzkie). Starogród Górny leży na wysokim zboczu doliny (około 50 m powyżej poziomu dna doliny).

Historia

W Starogrodzie istniała osada krzyżacka pochodząca z XIII wieku oraz jeden z najstarszych zamków krzyżackich – na obecnej tzw. Górze Zamkowej. Tu pierwotnie lokowano miasto Chełmno w roku 1233. Osada została spalona, a miasto – Culm relokowano w połowie XIII wieku w miejscu dzisiejszego Chełmna. Od końca XV w. do okresu rozbiorów, należało do biskupów chełmińskich i był ośrodkiem administracyjnym znacznego kompleksu dóbr biskupich zwanych kluczem starogrodzkim. Na przełomie XVI i XVII wieku należał do dóbr stołowych biskupów chełmińskich[3]. W latach 1845-1856 proboszczem w Starogrodzie był ksiądz Kazimierz Kręcki.

Zabytki

(c) Kazimierz Mendlik, CC BY-SA 3.0
Kościół pw. św. Barbary
Zabytkowy nagrobek księdza Kazimierza Kręckiego proboszcza w Starogrodzie w latach 1845-1856
Tablica informacyjna znajdująca się na Wzgórzu Zamkowym w Starogrodzie.JPG
(c) Kazimierz Mendlik, CC BY-SA 3.0
Góra Zamkowa

Znajduje się tu późnobarokowy kościół parafialny św. Barbary. Według rejestru zabytków NID[4] na listę zabytków wpisane są:

  • kościół parafialny pw. św. Barbary z 1754 roku w stylu barokowym, nr rej.: A/387 z 30.11.1929. Pierwszy kościół na tym terenie wzmiankowany był w 1276 roku. Obecny został wybudowany w 1754 roku z fundacji biskupa Wojciecha Stanisława Leskiego; nieorientowany, z prostokątnym korpusem z trójbocznym zamkniętym prezbiterium, na bokach pięcioboczne kaplice, dwuwieżowy. Na przedniej elewacji budynku znajduje się marmurowa tablica fundacyjna z datą 1759 i herbami Nałęcz i biskupa Leskiego, a w środkowej niszy rzeźba Chrystusa Dobrego Pasterza. W kościele przeważa wystrój XVIII-wieczny. We wnętrzu znajduje się barokowy ołtarz główny ze św. Barbarą, aniołem i młodzieńcem (prawdopodobnie św. Stanisław Kostka). Na rokokowy wystrój świątyni składają się: ambona, drzwi, portal i polichromowany strop w prezbiterium, epitafium biskupa Leskiego.
  • schron amunicyjny M-1 w zespole twierdzy Chełmno, zbudowany po 1914 roku, nr A/1511/ z 14.02.1980.

Inne zabytki:

  • plebania parafii rzymskokatolickiej pw. św. Barbary, murowana z XIX w.
  • dwór murowany z początku XIX w. – parterowy, wzniesiony na planie prostokąta, nakryty dwuspadowym dachem z użytkowym poddaszem i mieszkaniami w szczytach oraz umieszczoną centralnie lukarną w kształcie wolego oka. Elewacja frontowa jest siedmioosiowa z wejściem poprzedzonym schodami, układ wnętrz dwutraktowy.
  • kuźnia murowana z XIX/XX w..
  • szkoła podstawowa z końca XIX w..
  • stara karczma z przełomu XIX i XX w.
  • tunel kolejki wąskotorowej z XIX w.
  • remiza strażacka z końca XIX w.
  • zabudowania folwarczne z XIX w.
  • cmentarz z nagrobkami z XIX wieku

Zamek w Starogrodzie

W Starogrodzie na Górze Zamkowej znajdują się wały ziemne będące pozostałością po jednym z pierwszych zamków krzyżackich[5]. Wpisane są do rejestru zabytków pod numerem A/102/31 z 04.04.1930 roku.

Sport

Miejscowość jest siedzibą klubu piłkarskiego Gwiazda Starogród, występującego obecnie w A-klasie grupy toruńskiej KPZPN. Powstał on 14.12.1974 jako Ludowy Zespół Sportowy Gwiazda Kałdus. Pod pierwotną nazwą zespół funkcjonował do 1976, kiedy zmieniono nazwę i siedzibę LZS na Gwiazdę Starogród. Zespół od samego początku występuje we własnych barwach klubowych: zielono-biało-niebieskich. Do znanych piłkarzy klubu należą Adam Cieśliński (aktualny trener i były gracz m.in. Legii Warszawa) oraz Jakub Zabłocki.

Przypisy

  1. ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1217 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ Inwentarz dóbr biskupstwa chełmińskiego z r. 1614 : z uwzględniem późniejszych do r. 1759 inwentarzy, Toruń 1927, s. IV.
  4. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 26 [dostęp 2016-05-22].
  5. ↑ Wasik, B. 2017a: Relikty architektury i technika budowy zamku. In: Sprawozdanie z badań archeologiczno--architektonicznych zamku w Starogrodzie (stan. nr. 1) przeprowadzonych w 2017 roku. Złożona w archiwum: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Toruniu i Instytut Archeologii UMK w Toruniu, Toruń, 39–49

Linki zewnętrzne

Gmina Chełmno
Wsie
Osada leśna
Integralne części wsi
  • Ameryka
  • Babie Błota
  • Babska
  • Dolny Kałdus
  • Górny Kałdus
  • Granica
  • Grzępa
  • Gutlin
  • Las
  • Litwa
  • Łąki
  • Madera
  • Nad Gminną Drogą
  • Nad Szosą
  • Ostatni Rząd
  • Piachy
  • Piaski
  • Szukaj
  • Środkowy Rząd
  • Wichylewa
  • Wybudowanie
  • Za Górami
  • Za Jeziorem
  • Żaki

Herb gminy Chełmno

Media użyte na tej stronie

Kuyavian-Pomeranian Voivodeship location map.svg
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.83 N
  • S: 52.28 N
  • W: 17.16 E
  • E: 19.88 E
Odległy widok Starogrodu ,na pierwszym planie widoczna Góra zamkowa. - panoramio.jpg
(c) Kazimierz Mendlik, CC BY-SA 3.0
Odległy widok Starogrodu ,na pierwszym planie widoczna Góra zamkowa.
DDW view from Talerzyk - Starogrod 7-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Widok z grodziska Talerzyk koło Topolna na Dolinę Dolnej Wisły
Widok kościółą św Barbary w Starogrodzie. - panoramio.jpg
(c) Kazimierz Mendlik, CC BY-SA 3.0
Starogród - kościół parafialny pw. św. Barbary, 1754
Chełmno County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Chełmno County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 53.45 N
  • S: 53.16 N
  • W: 18.26 E
  • E: 18.75 E
Starogród.jpg
Autor: Frankenhagen76, Licencja: CC BY-SA 4.0
Nagrobek księdza Kazimierza Kręckiego w Starogrodzie
POL gmina Chełmno COA.jpg
herb gminy Chełmno
Chełmno (gmina wiejska) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Chełmno, Polska