Starship


Starship
ilustracja
Producent

SpaceX

Koszt opracowania

2-3 miliardy USD[1]

Statystyki
Zdolność wynoszenia

LEO: >100 t
GTO: 21 t[2]
Z tankowaniem na orbicie:
GTO: >100 t
Księżyc: >100 t
Mars: >100 t[2]

Wymiary
Długość

120 m

Średnica

9 m

Masa całkowita

5 000 000 kg

Ilość stopni

2

Stopnie rakiety
Stopień 1.
Super Heavy

33x[3] Raptor

Stopień 2.
Ship

3x Raptor próżniowy
3x Raptor atmosferyczny

Starship– rakieta nośna wraz ze statkiem kosmicznym opracowywana przez prywatną firmę SpaceX. Jest to dwustopniowy pojazd kosmiczny, sklasyfikowany jako superciężki, jego udźwig na niską orbitę okołoziemską ma wynieść co najmniej 100 t[4].

Historia

Elon Musk, założyciel, dyrektor generalny i główny inżynier SpaceX, w kilku wywiadach stwierdzał, że jego dalekosiężnym celem jest załogowa eksploracja, a w dalszej perspektywie kolonizacja Marsa. W 2011 roku określił czas potrzebny na realizację projektu wysłania załogowej misji na Marsa na 10-20 lat[5]. W 2013 roku Musk przedstawił wizję założenia na Marsie kolonii liczącej kilkadziesiąt tysięcy ludzi, z których pierwsi mogliby udać się tam pod koniec lat 20[6]. Koncepcja rakiety nośnej zakładała, że jednorazowo będzie możliwy transport ok. 100 ludzi.

Interplanetary Transport System

Podczas Międzynarodowego Kongresu Astronautycznego, który odbywał się 26-30 września 2016 w Guadalajarze w Meksyku, Elon Musk przedstawił bardziej szczegółowo koncepcję systemu transportu marsjańskiego, której nadano nazwę Interplanetary Transport System (ITS) – system transportu międzyplanetarnego[7]. Łączna wysokość planowanego pojazdu miała wynosić 122 m, a średnica 12 m. Statek miał być w stanie wynieść 550 t na niską orbitę okołoziemską[8].

BFR

Wizja artystyczna statku BFR mijającego Księżyc (projekt z 2018 roku)

19 lipca 2017 podczas wystąpienia na konferencji ISS Research & Development Musk oświadczył, że do wyprawy marsjańskiej zostanie zaprojektowana znacznie mniejsza rakieta niż ITS, którą można będzie zastosować również do celów komercyjnych w lotach na LEO[9]. Szczegóły zmniejszonej wersji systemu nazwanego BFR (ang. Big Falcon Rocket) zostały przedstawione podczas Międzynarodowego Kongresu Astronautycznego w 2017 roku. Pojazd miał mieć łączną wysokość 106 m i średnicę 9 m i być w stanie wynieść 150 t ładunku na niską orbitę okołoziemską. Pierwszy stopień rakiety miał być wyposażony w 31 silników Raptor. Natomiast drugi stopnień w 6 silników Raptor z czego 4 dostosowane do używania w próżni kosmicznej[10]. Przedstawiona została propozycja zastosowania rakiety również jako środek transportu między oddalonymi od siebie punktami na Ziemi[11].

Po roku, we wrześniu 2018 roku SpaceX zaprezentował zmiany, które zaszły w projekcie. Jednocześnie ogłoszono szczegóły pierwszego planowanego turystycznego lotu załogowego tworzonym statkiem. Lot dookoła Księżyca wykupiony przez japońskiego biznesmena i mecenasa sztuki Yūsaku Maezawa planowany jest na 2023 rok[12].

Starship

W listopadzie 2018 roku drugiemu stopniowi pojazdu nadano nazwę Starship, a pierwszy stopień nazwano Super Heavy[13]. W styczniu 2019 roku nazwa całego pojazdu, na który składają się oba człony, zmieniona została również na Starship. Podczas prezentacji we wrześniu 2019 roku, Elon Musk omówił zmiany, które zaszły w projekcie. Zademonstrowany został również pierwszy pełnowymiarowy prototyp statku[14].

W marcu 2020 SpaceX umieścił na swojej stronie podręcznik użytkownika statku Starship[2], w którym zawarto informacje istotne z punktu widzenia klientów planujących zamówić transport ładunków. W podręczniku zawarto między innymi wartości przeciążeń, a także poziomy natężenia fal akustycznych w zależności od częstotliwości, jakim poddane będą ładunki podczas lotu.

Budowa

Starship to dwustopniowy pojazd kosmiczny o łącznej wysokości 120 m i średnicy 9 m. Do budowy obu stopni pojazdu zamiast włókna węglowego używana jest stal nierdzewna. W ten sposób obniżane są koszty produkcji, przy jednoczesnym zwiększeniu wytrzymałości w temperaturach kriogenicznych. Stal ze względu na wyższą temperaturę topnienia ma również zmniejszyć potrzebną grubość osłon termicznych[15][16].

Starty oraz lądowania mają odbywać się zarówno z Boca Chica, Centrum Kosmicznego Johna F. Kennedy’ego oraz platform na oceanie przerobionych ze starych platform wiertniczych. Pierwsze dwie z nich nazwano Fobos i Deimos[17].

Pierwszy stopień - Super Heavy

Pierwszy stopień, o wysokości ok. 70 metrów i średnicy 9 metrów posiada 33[18] silniki Raptor, produkujące około dwa razy więcej ciągu niż pierwszy stopień Saturna V. Zbiorniki Super Heavy mają pojemność 3600 ton, gdzie 2800 ton to ciekły tlen, a 800 ton to ciekły metan. Sama stalowa konstrukcja waży od 160 do 200 ton, gdzie 12 ton to stalowe kratowe stery aerodynamiczne służące do korygowania orientacji Super Heavy podczas powrotu rakiety na ziemię, 20 ton to sekcja łącząca obydwa stopnie, 80 ton to zbiorniki, a około 66 ton to silniki.

Pierwszy stopień Starshipa jest przystosowany do powrotu na ziemię i ponownego wykorzystania. Umożliwiają to ww. stery aerodynamiczne, zbiornik z paliwem do lądowania, a także specjalne ramiona Orbitalnej Wieży Startowej, które mają łapać z powietrza powracającą do miejsca startu rakietę. W wyższych partiach atmosfery ziemskiej, gdzie gęstość powietrza nie jest wystarczająca do użycia sterów aerodynamicznych, do kontroli orientacji Super Heavy będą używane zawory upuszczające ciśnienie ze zbiorników na paliwo i utleniacz.[19]

Drugi stopień - Starship

Drugi stopień będzie zasilany trzema silnikami Raptor używanymi w próżni oraz trzema silnikami Raptor używanymi w atmosferze ziemi. Jego wysokość wynosić będzie 50 metrów.

Silnik Raptor

Pierwsze testowe uruchomienie silnika Raptor 25 września 2016 r. w McGregor w Teksasie.

W odróżnieniu od dotychczasowych silników tej firmy jest on napędzany ciekłym metanem przy zastosowaniu ciekłego tlenu jako utleniacza. Według doniesień z października 2021 r. ciąg silnika Raptor 2 będzie wynosił 2,4 MN w próżni[20]. Dla porównania: ciąg w próżni silnika Merlin 1D stosowanego obecnie w rakietach Falcon 9 wynosi ok. 0,8 MN. Pierwsze testy tego silnika przeprowadzone zostały w 2016 r.[21]

Prototypy i testy

Starhopper

Budowa pierwszego prototypu nazwanego Starhopper (ang. hopper – skoczek) rozpoczęła się na początku grudnia 2018 r., rama i zewnętrzna powłoka zostały ukończone 10 stycznia 2019 roku. Pojazd powstawał na otwartej przestrzeni na terenie należącym do firmy SpaceX 3,2 km od plaży Boca Chica w południowym Teksasie. Pojazd ze stali nierdzewnej został zbudowany przez spawaczy i pracowników firmy budowlanej. Prototyp miał średnicę 9 metrów i początkowo – w styczniu 2019 r. – wysokość 39 metrów, jednak uszkodzenie w wyniku silnego wiatru spowodowało, że SpaceX podjął decyzję o odcięciu dziobowego odcinka i przeprowadzeniu testów z niską prędkością krótszym pojazdem testowym[22].

27 sierpnia 2019 roku Starhopper wykonał lot na wysokość 150 metrów z jednym silnikiem Raptor[23].

W maju 2019 wyjawiono, że powstawały dwa kolejne prototypy statku Starship: Mk1 w Boca Chica w Texasie i Mk2 w Cocoa na Florydzie. Każdy miał być wyposażony w trzy silniki Raptor. Na koniec 2019 roku zaplanowano lot suborbitalny Mk1 na wysokość 20 km. We wrześniu 2019 roku, stojąc obok świeżo ukończonej makiety prototypu Mk1 Elon Musk przeprowadził prezentację postępu prac nad pojazdem Starship[14]. 20 listopada 2019 roku podczas testów ciśnieniowych z ciekłym azotem uszkodzony został zbiornik Mk1. Po incydencie Elon Musk potwierdził, że Mk1 wcale nie miał polecieć, a decyzja o tym została już wcześniej podjęta. Ujawnił także, że kolejny prototyp Mk3, budowany w Boca Chica, odbędzie testowy lot na 20 km[24]. W grudniu 2019 Mk3 został przemianowany na SN1[25].

SN9
Testy prototypów drugiego stopnia Starship
Test NrDataPojazdWysokość lotuCzas testuWynikUwagi
13 kwietnia 2019 r.StarhopperTest zapłonu silnika Raptor zamontowanego w Starhopperze.kilka sekundSukcesPierwszy test statyczny Starhoppera. Pojedynczy silnik Raptor[26]. Był to zarazem pierwszy test silnika Raptor w pozycji pionowej.
25 kwietnia 2019 r.Starhopperokoło 1 mkilka sekundSukcesPierwszy "skok". Pojedynczy silnik Raptor[26].
316 lipca 2019 r.StarhopperTest statyczny na placu startowympełny czas trwania statycznego testu zapłonu (5 sekund)SukcesPojedynczy silnik Raptor[27].
425 lipca 2019 r.[28]Starhopper20 m[22]około 22 sekundySukcesPierwszy lot. Pojedynczy silnik Raptor.
527 sierpnia 2019 r.[29]Starhopper150 m[30]około 57 sekund[31]SukcesPojedynczy silnik Raptor. Starhopper został wycofany po tym locie. Niektóre części zostaną ponownie wykorzystane do innych testów[32].
620 listopada 2019 r.Prototyp Mk1Test ciśnieniowy na placu startowym-NiepowodzenieEksplozja zbiornika wypełnionego ciekłym azotem[33].
729 lutego 2020 r.Prototyp SN1Test ciśnieniowy na placu startowym-NiepowodzenieEksplozja zbiornika wypełnionego ciekłym azotem[34].
88 marca 2020 r.[35]Prototyp SN2Test ciśnieniowy na placu startowym-SukcesZrezygnowano z dalszych testów z użyciem prototypu SN2. Statyczny test silników miał być wykonany z użyciem SN3.
93 kwietnia 2020 r.Prototyp SN3Test ciśnieniowy na placu startowym-NiepowodzenieZniszczenie rakiety podczas nieudanego testu kriogenicznego[36].
1027 kwietnia 2020 r.Prototyp SN4Test ciśnieniowy na placu startowym-SukcesTest kriogeniczny z użyciem ciekłego azotu[37].
116 maja 2020 r.Prototyp SN4Test statyczny-SukcesTest statyczny z użyciem 1 silnika Raptor[38].
1229 maja 2020 r.Prototyp SN4Test statyczny-NiepowodzenieZaraz po teście silnika Raptor nastąpił wyciek metanu i eksplozja rakiety[39].
1330 lipca 2020 r.Prototyp SN5Test statyczny-SukcesTest statyczny z użyciem 1 silnika Raptor.
144 sierpnia 2020 r.Prototyp SN5Lot na 150 mokoło 56 sekundSukcesZ jednym silnikiem Raptor[40].
1523 sierpnia 2020 r.Prototyp SN6Test statyczny-SukcesTest statyczny z użyciem 1 silnika Raptor.
163 września 2020 r.Prototyp SN6Lot na 150 mokoło 46 sekundSukcesZ jednym silnikiem Raptor[41].
1720 października 2020 r.Prototyp

SN8

Test statyczny-SukcesTest statyczny z użyciem 3 silników Raptor.
189 grudnia 2020 r.[42]Prototyp SN8Lot na 12,5 km6 minut 42 sekundyCzęściowy sukcesLot testowy z użyciem 3 silników Raptor. Prototyp SN8 wylądował ze zbyt dużą prędkością doprowadzając tym samym do eksplozji i zniszczenia prototypu. Powodem niepowodzenia lądowania było zbyt niskie ciśnienie paliwa w zbiornikach wyrównawczych, zawierających paliwo przeznaczone do finalnego zapłonu silników podczas lądowania.[43][44].
1913 stycznia 2021 r.Prototyp

SN9

Testy statyczne-SukcesTrzy testy statyczne z użyciem 3 silników Raptor.
202 lutego 2021 r.[45]Prototyp SN9Lot na 10 km6 minut 26 sekundCzęściowy sukcesLot testowy z użyciem 3 silników Raptor. Przy lądowaniu jeden z silników Raptor nie uruchomił się, co spowodowało brak dostatecznej kontroli prototypu SN9, uderzenie o ziemię z dużą prędkością i zniszczenie pojazdu[45].
2124 lutego 2021 r.Prototyp

SN10

Test statyczny-SukcesTest statyczny z użyciem 3 silników Raptor[46].
224 marca 2021 r.Prototyp SN10Lot na 10 km6 minut 20 sekundCzęściowy sukcesLot testowy z użyciem 3 silników Raptor. Rakieta wzbiła się na 10 kilometrów i wylądowała na betonowym lądowisku. W trakcie lądowania pojazd włączył wszystkie 3 silniki i po paru sekundach wyłączył 2 i wylądował na 1 silniku ze zbyt dużą prędkością[47]. Po 8 minutach prototyp SN10 eksplodował z powodu pożaru i wycieku paliwa będącym następstwem zbyt mocnego przyziemienia prototypu w lądowisko[48].
2322 marca 2021 r.Prototyp SN11Test statyczny[49][50]-SukcesTest statyczny z użyciem 3 silników Raptor.
2426 marca 2021 r.Prototyp SN11Test statyczny[51]-SukcesTest statyczny z użyciem 1 silnika Raptor (najprawdopodobniej Raptor SN46)[52].
2530 marca 2021 r.Prototyp SN11Lot na 10 km5 minut 49 sekundNiepowodzenieTest przeprowadzony we mgle. Podczas manewru lądowania prototyp eksplodował kilkaset metrów nad ziemią. Powodem wybuchu była awaria jednego z silników Raptor.
2626 kwietnia 2021 rPrototyp SN15Test statyczny-SukcesTest statyczny z użyciem 3 silników Raptor (zbiornik główny)[53].
2728 kwietnia 2021 r.Prototyp SN15Test statyczny-SukcesTest statyczny z użyciem 3 silników Raptor (header tank)[54].
285 maja 2021 r.Prototyp SN15Lot na 10 km6 minut 8 sekundSukcesPierwszy w pełni udany lot prototypu Starship wykorzystujący wszystkie mechaniki w pojeździe[55]. Lot przeprowadzony podczas dużego zachmurzenia. Rakieta wzbiła się na 10 kilometrów, wykonała procedurę powrotu na lądowisko i wylądowała w wyznaczonym miejscu. Rakieta po wylądowaniu zastosowała mechanizmy zabezpieczające[56].
2912 listopada 2021 r.Prototyp S20Test statyczny-SukcesPierwszy test statyczny z 6 silnikami Raptor.
3010 sierpnia 2022 r.Prototyp S24Test statyczny-SukcesTest statyczny z 2 silnikami Raptor.
3119 września 2022 r.Booster B7Test statyczny-SukcesPierwszy test statyczny z 7 silnikami Raptor
3214 listopada 2022 r.Booster B7Test statyczny-SukcesPierwszy test statyczny z 14 silnikami Raptor
3329 listopada 2022 r.Booster B7Test statyczny-SukcesTest statyczny trwający 13 sekund z udziałem 11 silników Raptor

Planowane misje

Kampania testowa

Pierwszy orbitalny lot jest planowany na styczeń 2023[57].

dear Moon

We wrześniu 2018 roku Elon Musk ogłosił, że w 2023 roku wokół Księżyca poleci turysta, Japończyk Yūsaku Maezawa, zabierając ze sobą od 6 do 8 artystów. Projekt ten został nazwany dearMoon. Maezawa spodziewa się, że lot zainspiruje artystów do tworzenia nowej sztuki, która zostanie zaprezentowana jakiś czas po ich powrocie na Ziemię. Ma nadzieję, że ten projekt pomoże promować pokój na świecie[12][58].

Program Artemis

SpaceX jest jedną z trzech organizacji wybranych do budowy lądownika księżycowego w ramach programu Artemis NASA. Zmodyfikowana wersja nazwana Starship Human Landing System (HLS) ma być używana do długoterminowych załogowych misji księżycowych. Wariant HLS będzie miał usunięte wszystkie powierzchnie aerodynamiczne i termiczne i będzie wyposażony w trzy silniki typu Super Draco, przesunięte w kierunku szczytu statku. Takie rozwiązanie ma ograniczyć podnoszenie się regolitu księżycowego przy lądowaniu statku. Księżycowa wersja statku będzie miała mniejszą powierzchnię przeznaczoną dla załogi i znacznie większą ładownię. Do zasilania ma posłużyć panel słoneczny umieszczony na nosie[59].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Jackie Wattles, Elon Musk says SpaceX's Mars rocket will be cheaper than he once thought. Here's why, [w:] CNN [online] [dostęp 2019-10-07] (ang.).
  2. ↑ a b c Starship Users Guide [dostęp 2020-04-03] (ang.).
  3. ↑ Elon Musk on Twitter. 2020-05-03. [dostęp 2020-05-11].
  4. ↑ Starship, [w:] SpaceX [online] [dostęp 2019-10-07] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-30] (ang.).
  5. ↑ Elon Musk: I'll Put a Man on Mars in 10 Years. WSJ Live, 2011-04-22. [dostęp 2014-03-01]. (ang.).
  6. ↑ Rory Carroll: Elon Musk's mission to Mars. The Guardian, 2013-07-17. [dostęp 2014-03-01]. (ang.).
  7. ↑ Elon Musk. Making Humans a Multi-Planetary Species. „New Space”. Vol. 5, no. 2 (2017), s. 46-61, 2017. Mary Ann Liebert, Inc.. DOI: 10.1089/space.2017.29009.emu. (ang.). 
  8. ↑ Prezentacja SpaceX na 67 międzynarodowym Kongresie Astronautycznym w 2016, [w:] YouTube [online], 27 września 2016 (ang.).
  9. ↑ Adam Dąbrowski: Elon Musk o planach SpaceX na przyszłość. kosmonauta.net, 2017-07-21. [dostęp 2017-07-23]. (pol.).
  10. ↑ Prezentacja SpaceX na Międzynarodowym Kongresie Astronautycznym w 2017 roku, [w:] YouTube [online], 29 września 2017 (ang.).
  11. ↑ Earth to Earth transport, 28 września 2017 (ang.).
  12. ↑ a b Prezentacja SpaceX 2018, [w:] YouTube [online], 17 września 2018 (ang.).
  13. ↑ Elon Musk on Twitter. 2018-11-20. [dostęp 2019-10-19].
  14. ↑ a b Prezentacja SpaceX 2019 roku, [w:] YouTube [online], 28 września 2019 (ang.).
  15. ↑ Ryan D'Agostino, Elon Musk: Why I'm Building the Starship out of Stainless Steel, [w:] Popular Mechanics [online], 22 stycznia 2019 [dostęp 2019-05-30] (ang.).
  16. ↑ Eric Berger, Here’s why Elon Musk is tweeting constantly about a stainless-steel starship, [w:] Ars Technica [online], 8 stycznia 2019 [dostęp 2019-01-12].
  17. ↑ Kate Duffy, SpaceX is converting an oil rig into a floating launch pad in the ocean for its Starship rocket in Mississippi, Business Insider [dostęp 2021-07-03] (ang.).
  18. ↑ [33 silniki], Twitter [dostęp 2022-04-06] (ang.).
  19. ↑ Starbase Tour with Elon Musk [PART 1]. [dostęp 2022-04-07].
  20. ↑ [Raptor 2...], Twitter [dostęp 2022-01-17] (ang.).
  21. ↑ Dan Leone: SpaceX Could Begin Testing Methane-fueled Engine at Stennis Next Year. SpaceNews, 2013-10-25. [dostęp 2014-03-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-11)]. (ang.).
  22. ↑ a b Thomas Burghardt, Starhopper successfully conducts debut Boca Chica Hop, [w:] NASASpaceFlight.com [online], 25 lipca 2019 [dostęp 2019-07-26] (ang.).
  23. ↑ StarHopper na 150 metrów, Kosmonauta.net, 28 sierpnia 2019 [dostęp 2019-10-22].
  24. ↑ Elon Musk, Absolutely, but to move to Mk3 design. This had some value as a manufacturing pathfinder, but flight design is quite different., Twitter, 2019 [dostęp 2019-11-26] (ang.).
  25. ↑ Elon Musk, We’re now building flight design of Starship SN1, but each SN will have at least minor improvements, at least through SN20 or so of Starship V1.0, Twitter [dostęp 2019-12-29] (ang.).
  26. ↑ a b Michael Baylor, SpaceX readying Starhopper for hops in Texas as Pad 39A plans materialize in Florida, [w:] NASASpaceFlight.com [online], 2 czerwca 2019 (ang.).
  27. ↑ Thomas Burghardt, Starhopper fires up for an eventful Static Fire test, [w:] NASASpaceFlight.com [online], 16 lipca 2019 [dostęp 2019-07-17].
  28. ↑ Eric Berger, SpaceX's Starship prototype has taken flight for the first time, [w:] Ars Technica [online], 26 lipca 2019 [dostęp 2019-07-26] (ang.).
  29. ↑ Eric Ralph, SpaceX settles on Friday for Starhopper’s next flight test milestone, FAA permitting, [w:] Teslarati [online], 13 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-27].
  30. ↑ Michael Baylor, SpaceX's Starhopper completes 150 meter test hop, [w:] NASASpaceFlight [online], 27 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-27] (ang.).
  31. ↑ 150 m Starhopper test, [w:] YouTube [online], 27 sierpnia 2019.
  32. ↑ Dave Mosher, SpaceX may 'cannibalize' its first Mars rocket-ship prototype in Elon Musk's race to launch Starship, [w:] Business Insider [online], 7 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-27].
  33. ↑ Unbelievable!!! SpaceX Starship MK1 Explodes! At Boca Chica, Texas, [w:] YouTube [online], 20 listopada 2019.
  34. ↑ SpaceX Boca Chica - Starship SN1 cryo proof test failure - Feb 28, 2020, [w:] YouTube [online], 28 lutego 2020.
  35. ↑ SpaceX's latest Starship prototype passes big tank pressure test - Mar 10, 2020, [w:] space.com [online] [dostęp 2020-08-14] (ang.).
  36. ↑ SpaceX's Starship SN3 prototype fails cryogenic proof test, [w:] YouTube [online], 3 kwietnia 2020.
  37. ↑ SpaceX Starship SN4 passes key test, Elon Musk says, [w:] CNN [online] [dostęp 2020-04-27] (ang.).
  38. ↑ SN4 Static Fire, [w:] YouTube [online] [dostęp 2020-05-06] (ang.).
  39. ↑ Eksplozja Starshipa SN4 po teście statycznym, [w:] Spacex.com.pl [online] [dostęp 2020-05-30] (pol.).
  40. ↑ Lot Starshipa SN5 zakończony sukcesem, [w:] Spacex.com.pl [online] [dostęp 2020-08-05] (pol.).
  41. ↑ Podskok Starshipa SN6, [w:] kosmonauta.net [online] [dostęp 2020-09-05] (pol.).
  42. ↑ Lot Starshipa SN8 przeprowadzony, Spacex.com.pl, 10 grudnia 2020 [dostęp 2020-12-31].
  43. ↑ https://www.youtube.com/watch?v=D8bZkTjEnXw
  44. ↑ https://www.youtube.com/watch?v=ap-BkkrRg-o
  45. ↑ a b https://www.youtube.com/watch?v=_zZ7fIkpBgs
  46. ↑ https://www.youtube.com/watch?v=XE9K3W0ojjk
  47. ↑ https://www.youtube.com/watch?v=ODY6JWzS8WU
  48. ↑ https://www.youtube.com/watch?v=hzhP3Q5fku8
  49. ↑ SpaceX fires up Starship SN11 prototype to prep for test flight this week (ang.)
  50. ↑ Starship SN11 aiming for Friday launch – Super Heavy BN1 rollout to follow (ang.)
  51. ↑ ValleyCentral:SpaceX conducts static fire test ot SN11 rocket ahead of expected launch Friday (ang.)
  52. ↑ Starship SN11 Single Engine Static Fire (Raptor SN46) (hiszp.)
  53. ↑ Starship SN15 Static Fire and ULA Launches NROL-82 on Delta IV Heavy. [dostęp 2021-05-05].
  54. ↑ Starship SN15 Static Fire #2. [dostęp 2021-05-05].
  55. ↑ [Starship...], Twitter [dostęp 2021-05-05] (ang.).
  56. ↑ Starship | SN15 | High-Altitude Flight Test. [dostęp 2021-05-05].
  57. ↑ Starship-Super Heavy (Prototype) | Orbital Test Flight, nextspaceflight.com [dostęp 2021-08-07] (ang.).
  58. ↑ Japoński miliarder będzie pierwszym pasażerem, którego SpaceX zabierze w podróż dookoła Księżyca, Business Insider, 18 września 2018 [dostęp 2019-10-04] (pol.).
  59. ↑ NASA Names Companies to Develop Human Landers for Artemis Moon Missions [dostęp 2020-05-06] (ang.).

Media użyte na tej stronie

SpaceX Starhopper.jpg
Autor: Nomadd from forum.nasaspaceflight.com, Licencja: CC BY-SA 4.0
Starhopper under construction by workers nearby. Its large legs and stubby construction is easily visible. Stainless-steel sheets are applied haphazardly. It would eventually perform a series of test and become the first Starship prototype to ever take flight.
Starship SN9 Launch Pad and Build Site.jpg
Autor: Jared Krahn, Licencja: CC BY-SA 4.0
Starship SN9 sitting on the launch pad with the build site in the background ahead of its test flight.
Starship & Moonset.jpg
Autor: Hotel Pika, Licencja: CC BY-SA 2.0
The moon sets behind the most powerful rocket ever constructed that will one day take humanity back to the moon and on to Mars. Specifically, this is SpaceX's Starship SN20 sitting on top of Super Heavy BN4.
Starship passing the Moon-2018 version.jpg
Autor: Space Exploration Technologies Corp., Licencja: CC0
The BFR spaceship (2018 version) firing all of its engines while over the Moon. Vehicle was subsequently renamed by SpaceX as Starship in late 2018, and then a substantial redesign to the external control surfaces was done in Sep 2019 for the first "as built" version
Raptor test firing, 2015-09-25.jpg
Autor: SpaceX/Elon Musk, Licencja: CC0
First test firing of the SpaceX Raptor engine