Starszy zboru

Starszy zboru (gr. πρεσβυτερος, presbyteros) – przywilej w niektórych chrześcijańskich kościołach i związkach wyznaniowych.

Protestantyzm

Starszy metodystyczny błogosławi Wieczerzę Pańską

W wielu Kościołach protestanckich, niezależnie od urzędu pastora, istnieje także funkcja starszego zboru. Niektóre społeczności mają więcej niż jednego starszego, skupiając ich w radzie starszych. W większości denominacji starszymi zboru są osoby świeckie, choć np. w niektórych kościołach metodystycznych funkcję tę sprawują starsi duchowni. Niektóre wspólnoty ordynują na to stanowisko również kobiety.

W Polsce urząd starszych zboru występuje m.in. w:

• Kościele Ewangelicko-Reformowanym
• Kościele Zielonoświątkowym
• Kościele Chrześcijan Wiary Ewangelicznej
• Kościele Wolnych Chrześcijan
• Kościele Adwentystów Dnia Siódmego.

Świadkowie Jehowy

Zebranie Świadków Jehowy prowadzone przez starszego zboru w Sali Królestwa (Portugalia)^[a]

Nadzorca przemawia na kongresie (Sosnowiec, 2010)^[a]

Funkcja starszego zboru istnieje w społecznościach badackich, takich jak: Świadkowie Jehowy, Świecki Ruch Misyjny „Epifania” czy Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego.

W zborach Świadków Jehowy starszym zboru, zwanym również nadzorcą zboru jest ochrzczony doświadczony mężczyzna sprawujący nadzór nad zborem^[1][2]. Biblijne kryteria wyboru: 1Tm 3:1–7, Tyt 1:5–9 także: Jk 3:13, 17, 18. W organizacji Świadków Jehowy funkcja starszego zboru odpowiada biblijnej funkcji prezbitera (gr. πρεσβυτερος, presbyteros)^[3]. Nie ma ograniczeń co do liczebności starszych (nadzorców^[4]) w jednym zborze. Starszy, który przestałby spełniać te kryteria, traci funkcję^[5][6]. Określenia „starszy”^[7] (wskazuje na dojrzałość duchową danego mężczyzny) i „nadzorca”^[8] (wskazuje na obowiązki, jakie ma on pełnić) odnoszą się do tej samej funkcji w zborze^[4].

Starszy jest zalecany przez miejscowe grono starszych zboru, spośród sług pomocniczych usługujących w zborze. W trakcie wizyty w danym zborze nadzorca obwodu, po omówieniu zaleceń z miejscowym gronem starszych oraz po poznaniu kandydatów do zamianowania, mianuje ich na starszych i sług pomocniczych w danym zborze^[9].

Starszy nie wyróżnia się spośród innych członków zboru, ani ubiorem ani tytułami. Nie otrzymuje żadnych gratyfikacji za sprawowanie tej funkcji^[10]. Starszy przewodzi w działalności kaznodziejskiej zboru, naucza w nim oraz udziela pokrzepienia, rad oraz zachęt duchowych pozostałym członkom zboru^[11][12].

W Polsce w 2021 roku usługiwało 9153 starszych zboru^[13].

Zadania

W zborze starszym (nadzorcom) przydzielane są funkcje^[14]:

• koordynator grona starszych – prowadzi spotkania wszystkich (grona) starszych danego zboru, jest odpowiedzialny za harmonijną współpracę w tym gronie. Najczęściej układa program (tzn. przydziela mówców do danego tematu i terminu) wykładów biblijnych, wygłaszanych na zebraniach w miejscowej Sali Królestwa (lub w wyjątkowych sytuacjach w formie wideokonferencji)^[a], lektorów do odczytywania akapitów na studium Strażnicy i zajmuje się lokalnymi sprawami organizacyjnymi zboru. W razie klęski żywiołowej kontaktuje się z nadzorcami grup, by ocenić sytuacje^[15]. Koordynator grona starszych nie czuje się ważniejszy od pozostałych starszych^[16];
• sekretarz – zajmuje się zapiskami zborowymi, na bieżąco informuje starszych o nadejściu ważnych listów do zboru, kompletuje sprawozdania miesięczne z działalności kaznodziejskiej miejscowych Świadków Jehowy;
• nadzorca służby – planuje regularne wizyty w grupach służby, organizuje zborowe zbiórki do służby polowej, zajmuje się sprawami służby kaznodziejskiej zboru, sprawuje nadzór nad tymi sługami pomocniczymi, którzy opiekują się publikacjami i terenami do głoszenia na terenie zboru^[a];

Tych trzech nadzorców tworzy miejscowy Zborowy Komitet Służby – wypełniają i podpisują różne formularze, np. zestawienia i zamówienia na publikacje Świadków Jehowy (otrzymują je od sługi pomocniczego – sługi literatury i sługi), czuwają nad kontami zboru (dobrowolne datki ze skrzynek na Sali Królestwa). Rozważają prośby o udostępnienie Sali Królestwa^[a] na uroczystości ślubne i pogrzebowe członkom wspólnoty, przydzielają głosicieli do grup służby. Zatwierdzają zgłoszenia do stałej i pomocniczej służby pionierskiej. Działają pod nadzorem wszystkich starszych zboru.

• nadzorca grupy służby – opiekuje się przydzieloną mu grupą (10–15 głosicieli). Pomaga również w zbieraniu od głosicieli w danej grupie, comiesięcznych sprawozdań z działalności kaznodziejskiej przekazując je potem sekretarzowi zboru, organizuje grupowe zbiórki do służby polowej wspiera duchowo wszystkich członków grupy w działalności ewangelizacyjnej i interesuje się ich kondycją duchową; wspiera i szkoli sług pomocniczych i innych głosicieli w grupie oraz dokonuje wizyt pasterskich z innym starszym lub sługą pomocniczym u osób należących do grupy, którą nadzoruje; nadzoruje grupowe sprzątanie Sali Królestwa po każdym zebraniu;
• prowadzący studium Strażnicy – przewodniczy w tym cotygodniowym zebraniu, odbywającym się w Sali Królestwa (dodatkowo w formie wideokonferencji)^[a];
• nadzorca zebrania chrześcijańskie życie i służba – najczęściej przewodniczy w zebraniu o nazwie Chrześcijańskie życie i służba; przydziela prowadzenie punktów starszym i sługom pomocniczym w programie tego zebrania, przydziela punkty oraz pokazy ćwiczebne przeprowadzane na tym zebraniu. Współpracuje ze starszym, który jest doradcą, jego zadaniem jest udzielanie na osobności starszym i sługom pomocniczym wskazówek dotyczących ich wystąpień, o ile zachodzi taka potrzeba. Może to dotyczyć punktów podczas tego zebrania, wykładów publicznych, prowadzenia studium Strażnicy lub zborowego studium Biblii czy też usługiwania w charakterze lektora^[17]. Opiekuje się również biblioteką zborową w Sali Królestwa^[a][18].

Co tydzień różni starsi (oraz słudzy pomocniczy), przedstawiają punkty w programie zebrań zborowych, wygłaszają również publiczne wykłady biblijne, współpracują z pionierami i głosicielami w służbie kaznodziejskiej, starsi co tydzień na zmianę prowadzą zborowe studium Biblii.

Starsi spotykają się również z kandydatami na głosiciela czy kandydatami do chrztu^[a], omawiając z nimi podstawowe wymagania biblijne^[19]. Odwiedzają poszczególnych członków zboru (tzw. wizyty pasterskie)^[a], zachęcając ich i udzielając rad biblijnych^[20]. W przypadku kiedy okaże się, że ochrzczony członek zboru postępuje wbrew zasadom biblijnym lub publicznie odejdzie od istotnej doktryny wiary czy popełni jakiś grzech, a nie okaże szczerej skruchy i głębokiego żalu za swoje złe postępowanie, starsi zboru powołują spośród swego grona trzyosobowy Komitet Sądowniczy, który może go wykluczyć ze społeczności, a po pewnym czasie, gdy zmieni swe postępowanie ten sam komitet może go przywrócić do społeczności wyznawców^[21][22].

Inne funkcje

• nadzorca obwodu – starsi zamianowani przez Ciało Kierownicze Świadków Jehowy^[9], którzy składają co pół roku wizyty w zborach (trwające od wtorku do niedzieli; w wyjątkowych sytuacjach w formie wideokonferencji)^[a], tworzących obwód (ok. 20 zborów). Podczas tej wizyty starszy (jeżeli ma żonę, to wraz z nią), poświęca czas na osobiste rozmowy z członkami zboru (na zebraniach, w czasie służby kaznodziejskiej, w trakcie posiłków itp.). Wygłasza okolicznościowe przemówienia na zebraniach (wykłady), spotyka się również z miejscowymi pionierami, starszymi zboru i sługami pomocniczymi. Nadzorca obwodu odpowiada również za zgromadzenia obwodowe^[23][a]. Ze względu na wykonywanie specjalnego zadania, nadzorca obwodu należy do Ogólnoświatowej Wspólnoty Specjalnych Sług Pełnoczasowych Świadków Jehowy^[24]. W 2021 roku 1001 misjonarzy terenowych usługiwało w charakterze nadzorców obwodów i ich żon^[25];
• Komitet Oddziału – w każdym Biurze Oddziału Świadków Jehowy na świecie co najmniej trzech doświadczonych nadzorców, którzy nadzorują działalność kaznodziejską w kraju lub krajach, które mu podlegają (w tych ostatnich jest Komitet Kraju), członków Komitetu Oddziału mianuje bezpośrednio Ciało Kierownicze Świadków Jehowy^[26].

Starsi mogą też nadzorować również inne działy (funkcjonujące na zasadzie wolontariatu)^[14][a] m.in.:

• budowlany (Lokalny Dział Projektowo-Budowlany);
• humanitarny (Komitet Pomocy Doraźnej);
• medyczny (Komitet Łączności ze Szpitalami, Grupy Odwiedzania Chorych);
• organizacyjny (Komitet Kongresu, Komitet Użytkowania Sali Królestwa, Komitet Użytkowania Sali Zgromadzeń i inne)

Szkolenia

Starsi zboru biorą udział w przeznaczonych dla nich specjalnych szkoleniach/kursach^[a]:

• Kurs Służby Królestwa szkolenie ze specjalnym podręcznikiem „Paście trzodę Bożą” (1 Piotra 5:2) – organizowane przez Ciało Kierownicze dla nadzorców podróżujących, starszych zboru oraz osobne dla sług pomocniczych, wprowadzone 9 marca 1959 w South Lansing w Stanach Zjednoczonych, trwające wówczas miesiąc^[27], obecnie przeprowadzane na całym świecie. W 1966 kurs skrócono do dwóch tygodni. W 1972 wydano nowy podręcznik – Kurs Służby Królestwa. Od 1977 wszyscy starsi zboru korzystają z 15-godzinnego szkolenia. Odtąd co kilka lat przeprowadza się je o różnej długości. Wydano pierwszą broszurę z serii „Uważajcie na samych siebie i na całe stado”. Od 1984 z kursu korzystają również – osobno – słudzy pomocniczy^[28]. W 1991 wydano nowy podręcznik „Zważajcie na samych siebie i na całą trzodę”, a w 2010 obecny. Ostatni taki kurs – dla starszych zboru oraz sług pomocniczych – miał miejsce na przełomie 2017/2018, a tylko dla starszych – pod koniec 2019. Kładzie nacisk na obowiązki religijne w zborach, szkolenie do opiekowania się powierzoną im trzodą i wywiązywania z zadań organizacyjnych. Omawia się aktualną sytuację w zborach, widoczne tendencje oraz zaistniałe potrzeby^[29][30];
• Kurs dla Starszych – szkolenie pięciodniowe, wprowadzone w 2008 w Stanach Zjednoczonych, w celu podniesienia duchowych kwalifikacji, od 2011 organizowane jest we wszystkich krajach (w Polsce do 2013 skorzystało z niego ponad 4370 starszych zboru)^[29]. Ma za cel pomóc starszym zboru kształtować usposobienie duchowe i wywiązywać się z zadań w zborze^[30];
• Niektórzy ze starszych zboru biorą udział także w dodatkowych, np. będąc doświadczonymi pionierami, gotowymi opuścić rodzinne strony i działać tam, gdzie są potrzeby w Kursie dla Ewangelizatorów Królestwa. Z kolei nadzorcy obwodu – oraz (jeśli są żonaci) ich małżonki – korzystają ze specjalnego dwumiesięcznego Kursu dla Nadzorców Obwodu i Ich Żon (w Polsce do marca 2014 odbyło się jedenaście takich kursów (klas))^[31][29][30].

Zobacz też

• Biskup
• Prezbiter

Uwagi

Przypisy