Stary Cmentarz w Bączalu Dolnym

Stary Cmentarz w Bączalu Dolnym
Obiekt zabytkowy nr rej. Ewidencja Zabytków Gminy Skołyszyn
Ilustracja
Stary Cmentarz w Bączalu Dolnym z drona, kwiecień 2020
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Miejscowość

Bączal Dolny

Typ cmentarza

parafialny

Wyznanie

rzymskokatolickie

Stan cmentarza

nieczynny

Powierzchnia cmentarza

0.9 ha

Data otwarcia

1786

Data ostatniego pochówku

1948-1950

Zarządca

Parafia Imienia Maryi w Bączalu Dolnym[1]

Położenie na mapie gminy Skołyszyn
Mapa konturowa gminy Skołyszyn, po prawej znajduje się punkt z opisem „Stary Cmentarz w Bączalu Dolnym”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Stary Cmentarz w Bączalu Dolnym”
Położenie na mapie powiatu jasielskiego
Mapa konturowa powiatu jasielskiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Stary Cmentarz w Bączalu Dolnym”
Ziemia49°45′49,05″N 21°22′10,50″E/49,763625 21,369583
Stary Cmentarz w Bączalu Dolnym, 2015

Stary Cmentarz w Bączalu Dolnym – zabytkowy, rzymskokatolicki cmentarz będący własnością parafii św. Mikołaja i Imienia Maryi w Bączalu Dolnym, założony w 1786 roku[2]. Wpisany do Gminnej Ewidencji Zabytków[3].

Jest jedną z najstarszych nekropolii istniejących do dziś w Polsce i Europie (dla porównania: Cmentarz Łyczakowski we Lwowie - 1786, Cmentarz Powązkowski w Warszawie - 1790, Cmentarz na Rossie w Wilnie - 1801, Cmentarz Rakowicki w Krakowie i Père-Lachaise w Paryżu - 1803).

Opis

Zabytkowa nekropolia została założona zgodnie z nakazami obowiązującego wówczas prawa austriackiego w 1786 roku, na wzniesieniu, nieopodal jednego z cieków wodnych tworzących później potok Młynówkę. Zlokalizowany jest blisko 500 metrów na wschód od kościoła parafialnego[4]. Użytkowany nieprzerwanie przez ponad 150 lat, na którym ostatnich pochówków dokonano w latach 1948-1950[5], kiedy proboszczem w Bączalu Dolnym był ks. prałat Stanisław Czerniec. Obiekt pozbawiony jest ogrodzenia, ma kształt zbliżony do prostokąta o powierzchni 0.9 ha. Zachodnia granica działki cmentarnej przylega bezpośrednio do drogi gminnej[6].

Fragment wzgórza cmentarnego uległ uszkodzeniu wskutek osuwiska ziemi podczas powodzi z czerwca 2010 roku.

Na cmentarzu mieści się wiele cennych architektonicznie obiektów i zabytków sztuki sepulkralnej, tj.: kamiennych nagrobków oraz grobów ziemnych z żeliwnymi krzyżami, w tym najstarsze zachowane z połowy XIX wieku[7][8].

Zieleń cmentarza stanowią głównie gatunki rodzime, w tym: lipa drobnolistna, dąb bezszypułkowy, kasztanowiec biały, jesion wyniosły oraz robinia akacjowa i żywotnik zachodni.

Pochowani

  • Bronisław Bylinowski – szeregowy MO, inskrypcja: „zginął w walce o utrwalenie władzy ludowej”, zm. 1945,
  • Olga Hermina Szwarcenberg - Czerny h. Nowina – córka prof. Jakuba Girtlera, wnuczka rektora UJ Sebastiana Girtlera, zm. 1945,
  • Konstanty Kłosiński – obywatel ziemski, wspierał finansowo powstańców styczniowych, zm. 1901
  • Józef Kołodziej – ojciec Sługi Bożego ks. Stanisława Kołodzieja (w 2019 ekshumowany na nowy cmentarz), zm. 1921,
  • ks. Paweł Kretowicz – proboszcz tutejszej parafii, założyciel szkoły w Sękowej[9], zm. 1875,
  • Józef Machowicz – ostatni właściciel majątku ziemskiego w Bączalu Górnym, zm. 1951,
  • ks. Paweł Matuszewski – długoletni proboszcz, zm. 1939,
  • Karolina z Choynowskich h. Lubicz Miazgowa – obywatelka ziemska, zm. 1892 (nagrobek autorstwa Stanisława Bodnickiego),
  • Józef Miazga – dziedzic Bączala Dolnego, weteran walk napoleońskich, zm. 1848,
  • polegli w okresie okupacji niemieckiej (1939-1945) i ofiary działań wojennych, m.in.: Zygmunt Bienias, Marian Kaszycki, Tadeusz i Dymitr Trojan, Władysław Wojdyła[10],
  • Władysław Walczyk – szeregowy MO, inskrypcja: „zginął w walce o utrwalenie władzy ludowej”, zm. 1945,

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Marian Szarek: Szkoła Podstawowa im. Macieja Rataja w Opaciu na tle dziejów wsi 1942-2010. 2010. s. 67-72. [dostęp 2015-03-03].
  2. ↑ Strona internetowa parafii Imienia Maryi w Baczalu Dolnym. [dostęp 2015-03-03].
  3. ↑ CMENTARZE RZYMSKO-KATOLICKIE WPISANE DO EWIDENCJI ZABYTKÓW:. [dostęp 2015-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-08)].
  4. ↑ Władysława Kołodziej: Gmina Skołyszyn. Przeszłość i teraźniejszość. Skołyszyn: 2006.
  5. ↑ Marian Szarek: Życie religijne i społeczne. W: Szkoła Podstawowa w Opaciu [on-line]. 2010. s. 70. [dostęp 2015-03-16].
  6. ↑ Edward Wojtuń: Pomniki, tablice i miejsca pamięci narodowej w Gminie Skołyszyn. Jasło: 1996.
  7. ↑ Stanisław Syzdek: Bączal Górny. Skołyszyn: 1998.
  8. ↑ Cmentarz rzymskokatolicki – Bączal Dolny. [dostęp 2015-03-03].
  9. ↑ Sękowa.info – serwis turystyczno-historyczny, prezentujący cmentarze, cerkwie, kościoły oraz miejscowości gminy Sękowa.. www.sekowa.info. [dostęp 2015-11-16].
  10. ↑ Edward Wojtuń, Pomniki, tablice i miejsca pamięci narodowej w Gminie Skołyszyn, 1996.

Media użyte na tej stronie

Subcarpathian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 50.9 N
  • S: 48.95 N
  • W: 21.03 E
  • E: 23.66 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
POL województwo podkarpackie flag.svg
Flaga województwa podkarpackiego
Legenda miejsce kultu.svg
Symbol miejsca kultu do legendy mapy
StaryCmentarz BaczalDolny zdrona.jpg
Autor: Sławomir Słaby, zamieścił Tomasz Bienias, Licencja: CC BY-SA 3.0
Stary Cmentarz w Bączalu Dolnym z II poł. XVIII wieku.
Stary Cmentarz BaczalDolny2015.JPG
Autor: Tomasz Bienias, Licencja: CC BY-SA 3.0
Stary Cmentarz w Bączalu Dolnym, założony pod koniec XVIII wieku, ostatecznie zamknięty w latach 50tych XX wieku