Stary Dworek
| Artykuł | 52°33′29.7″N 15°26′0″E |
|---|---|
| - błąd | 4 m |
| WD | 52°36'N, 15°24'E, 52°33'27.83"N, 15°25'55.92"E |
| - błąd | 13753 m |
| Odległość | 151 m |
| wieś | |
 Stary Dworek – droga przez wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | 219[1] |
| Strefa numeracyjna | 95 |
| Kod pocztowy | 66-350[2] |
| Tablice rejestracyjne | FMI |
| SIMC | 0178614 |
Położenie na mapie gminy Bledzew _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Bledzew") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu międzyrzeckiego  | |
 52°33′29,7″N 15°26′00,0″E/52,558250 15,433333 | |
Stary Dworek (niem. Althöfchen) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, w gminie Bledzew.
Położenie
Wieś ulokowana jest na prawym brzegu Obry, ok. 5 km na północny wschód od Bledzewa, przy lokalnej drodze łączącej Skwierzynę z Zemskiem.
Historia
Wieś wzmiankowana w 1260 r. jako uposażenie klasztoru cystersów w Zemsku, później przeniesionego do Bledzewa[3]. Od XVI w. do II rozbioru Polski mieściła się tu oficjalna rezydencja opatów bledzewskich. Wieś duchowna, własność opata cystersów w Bledzewie pod koniec XVI wieku leżała w powiecie poznańskim województwa poznańskiego[4]. Pierwszym rezydującym w Starym Dworku opatem był Piotr z Lwówka (1560 r.), ostatni opat Onufry Wierzbiański był w latach 1796–1803 tylko dzierżawcą.
Wieś duchowna Staridworek, własność opata bledzewskiego, położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego[5].
Po sekularyzacji dóbr zakonnych w 1810 r. rząd pruski utworzył tu domenę państwową. W 1886 r. zarządca Hecker wyremontował dwór i rozbudował zespół folwarczny. W Starym Dworku powstała gorzelnia parowa, prowadzono hodowlę owiec.
Pierwszy drewniany kościół powstał ok. 1238 r. w miejscu nazwanym Dobry Ług Nowy, lokalizacja okazała się fatalna, wylewająca Obra wielokrotnie zalewała świątynię. W 1288 r. kościół przeniesiono na obecne miejsce, wokół którego rozwinął się Stary Dworek. W 1706 r. opat Józef Gurowski kazał rozebrać podupadłą świątynię i na jej miejscu wystawić nowy szachulcowy kościół. Ten przetrwał zaledwie do 1768 r., gdy ponownie został rozebrany i na jego miejscu wzniesioną obecną barokową świątynię. Inicjatorem przebudowy był opat Franciszek Rogaliński.
Dwór opatów istniał już w 1560 r. jednak spłonął doszczętnie od uderzenia pioruna w 1770 r. Z inicjatywy opata Józefa Gurowskiego wystawiono nowe dworzyszcze, które w postaci ruiny przetrwało do czasów współczesnych.
Podczas wojny północnej w dworze opatów przebywali monarchowie walczących stron:
- w 1708 roku król szwedzki Karol XII,
- w 1711 roku car rosyjski Piotr I Wielki,
- w 1712 roku król Polski August II Mocny.
W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Starydworek należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Międzyrzecz w rejencji poznańskiej[6]. Starydworek należał do okręgu starodworskiego tego powiatu i stanowił odrębny majątek, którego właścicielem był wówczas rząd pruski[6]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 366 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 34 dymy (domostwa)[6][7].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.
Zabytki
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[8]:
- kościół filialny pod wezwaniem św. Józefa, barokowy, wzniesiony w latach 1768–1778
- dwór, zrujnowany, z końca XVIII wieku.
inne zabytki:
- resztki tarasowego parku nad brzegiem Obry można oglądać z tyłu dworu
- kolumna Maryjna z XVIII w., zachowała się przy drodze do Bledzewa
- zabudowa mieszkalna i gospodarcza pochodząca z XIX w. i początków XX w., murowana i w części szachulcowa – pozostałości założenia folwarcznego: stajnia, obora, gorzelnia, częściowo przetrwały w Starym Dworku
- kapliczki przydrożna i cmentarna z XIX w.
- ruiny grupy warownej „Ludendorff”, która wchodziła w skład Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego zachowały się obok wsi, nad Obrą.
Na Obrze istnieje zbudowany w latach 30. XX wieku most obrotowy, jeden z dwóch mostów fortecznych na obszarze MRU (drugi jest w Kursku). Po 2000 jego zalaną maszynownię osuszono, po czym okazało się, że mechanizmy mostu funkcjonują poprawnie, a most może przesunąć jedna osoba[9].
Galeria
Kościół pw. św. Józefa
Kościół pw. św. Józefa
Zrujnowany dwór
Kapliczka przydrożna
Kapliczka cmentarna
Kolumna z XVIII w.
Przypisy
- ↑ Jednostki organizacyjne i pomocnicze: Sołectwa Gminy Bledzew, Warszawa: BIP Bledzew, 31 grudnia 2011.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1218 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Historia (Rezydencja opatów w Starym Dworku). bledzew.pl. [dostęp 2016-06-14].
- ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 247.
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Wielkopolska t. I, Warszawa 1883, s. 42.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère) Jana Nepomucena Bobrowicza, 1846, s. 259.
- ↑ W skład majątku Stary Dworek wchodziły wówczas także: Starydworek młyn (2 domy, 20 osób), Starydworek karczma (1 dom, 16 osób), Starydworek posada leśna (1 dom, 7 osób), Obra młyn (1 dom, 8 osób), Nowa karczma (1 dom, 5 osób), Płowy jeleń posada leśna (1 dom, 4 osoby), Bledzew posada leśna (1 dom, 6 osób), Bledzew folwark (2 domy, 15 osób), Popowo (27 domów, 229 osób), Popowo posada leśna (1 dom, 7 osób) oraz Żemsko (38 domów, 311 osób).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 23. [dostęp 2013-01-26].
- ↑ Cuda techniki w MRU. Słynny forteczny most obrotowy wciąż działa
Bibliografia
- J. Lewczuk, B. Skaziński (red.), Zabytki północnej części województwa lubuskiego, Zielona Góra – Gorzów Wielkopolski, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Zielonej Górze, 2004, ISBN 83-921289-0-7.
- B. Kucharski, Informator Turystyczno-Krajoznawczy Województwa Gorzowskiego, Gorzów Wielkopolski, Urząd Wojewódzki w Gorzowie Wielkopolskim, 1998, ISBN 83-908511-1-3.
- Strona internetowa gminy Bledzew
- Stary Dworek – strona internetowa mieszkańców. starydworek.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-27)].
- Stary Dworek, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 269.
- Siedziba gminy: Bledzew
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lubusz Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.18 N
- S: 51.33 N
- W: 14.40 E
- E: 16.60 E
Autor:
Mapa powiatu międzyrzeckiego, Polska
Autor: Staszek Pietkiewicz (commons: Staszek99, wiki-pl: Staszek99), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ulica w Starym Dworku - gmina Bledzew - powiat Międzyrzecz - Polska.
Autor: Lubicz, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kapliczka cmentarna w Starym Dworku
Autor: Klemens, Licencja: CC BY-SA 2.5
Devastated manor in Stary Dworek, Poland.
Autor: Lubicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Stary Dworek (lubuskie) kolumna Maryjna z XVIII w.
Autor: Staszek Pietkiewicz (commons: Staszek99, wiki-pl: Staszek99), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Stary Dworek - kościół - gmina Bledzew - powiat Międzyrzecz - Polska.
Autor: Lubicz, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kapliczka przydrożna w Starym Dworku na drodze ze Skwierzyny