Stary Korczyn
Artykuł | 50°17′37.88″N 20°45′28.74″E |
---|---|
- błąd | 0 m |
WD | 50°21'N, 20°49'E, 50°17'42.14"N, 20°45'29.34"E |
- błąd | 19613 m |
Odległość | 938 m |
wieś | |
Kościół pw. św. Mikołaja | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2011) | |
Strefa numeracyjna | 41 |
Kod pocztowy | 28-136[3] |
Tablice rejestracyjne | TBU |
SIMC | 0256308[4] |
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
50°17′37,88″N 20°45′28,74″E/50,293856 20,757983 |
Stary Korczyn – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie buskim, w gminie Nowy Korczyn[4][5].
Dzisiejszy Stary Korczyn składał się dawniej z trzech wsi: Korczyn Stary, Korczyn Poduchowny i Winiary Górne[6]. Korczyn Poduchowny przez pewien czas (lata 40. i 50.) stanowił odrębną gromadę w gminie Opatowiec[7][8].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Położenie
Miejscowość położona jest na Ponidziu, w Nadnidziańskim Parku Krajobrazowym, na prawym brzegu rzeki Nidy, ok. 3 km na zachód od Nowego Korczyna.
Na nadnidziańskich łąkach w okolicach Starego Korczyna występuje zimowit jesienny, rzadka roślina chroniona, która kwitnie późną jesienią.
Przez wieś przechodzi zielony szlak turystyczny z Wiślicy do Grochowisk.
Historia
Pierwsze wzmianki o Korczynie pochodzą z XII wieku. W 1145 r. komes Wszebor nadał wieś klasztorowi w Trzemesznie. Jednak miejscowa parafia jest starsza i prawdopodobnie istniała już w drugiej połowie XI wieku. W XIII wieku na terenie osady znajdował się dwór książęcy. Korczyn miał charakter osady miejskiej, o czym świadczy rzadko spotykany i zachowany do dzisiaj wrzecionowaty układ ulic[9]. W 1226 r. urodził się tu książę Bolesław Wstydliwy[9], założyciel sąsiedniego Nowego Miasta Korczyna. Po lokacji w 1258 r. Nowego Miasta, Stary Korczyn stracił swoje znaczenie.
W XIV wieku pozostawał jeszcze siedzibą dekanatu. Prestiż parafii spowodował, że Kazimierz III Wielki ufundował tu nowy, murowany kościół, którego budowę ukończono w XV wieku. Jan Długosz wspomina o Starym Korczynie jako wsi królewskiej.
Według spisu z 1827 r. było tu 47 domów i 231 mieszkańców. Znajdowała się tu szkoła gminna oraz przytułek dla starców.
Urodzeni w Starym Korczynie
Bolesław V Wstydliwy, 21 czerwca 1226 (zm. 1279) – książę krakowski i sandomierski, ostatni przedstawiciel małopolskiej linii Piastów.
Zabytki
- Kościół pw. św. Mikołaja z połowy XIV w., przebudowany w XIX w. Uszkodzony w czasie I wojny światowej, a następnie odrestaurowany (powstało m.in. nowe sklepienie kościoła). Świątynia składa się z dwóch części: starszej, gotyckiej w skład której wchodzi prezbiterium z XIV w., nawa i zakrystia z XV w. oraz z części neogotyckiej z drugiej połowy XIX w. Na południowej ścianie kościoła, pomiędzy nawą a prezbiterium znajduje się wieżyczka z XIV w., z otworami strzelniczymi i śladami po dawnym zegarze słonecznym. Jednym z elementów wyposażenia kościoła jest późnogotycki krucyfiks z ok. 1500 r. Na zewnętrznej ścianie zakrystii wmurowana jest płyta z nazwiskiem Jakuba z Ujścia, kanonika krakowskiego i profesora Akademii Krakowskiej. Wewnątrz kościoła znajduje się marmurowe epitafium innego profesora Akademii, Jana Józefa Rygalskiego. Ich obecność wiąże się z przysługującym senatowi Akademii przez dwa wieki, nadanym przez króla Zygmunta Augusta, prawem obsady tutejszego probostwa[9]. W kruchcie za zakrystią kościoła znajduje się także renesansowe epitafium Antoniego Skorczyckiego, z popiersiem zmarłego. W dolną część ołtarza wmurowana jest płyta nagrobna Elżbiety ze Zborowskich Dudyczowej. Obok świątyni usytuowana jest ceglana dzwonnica. Budynek kościoła oraz dzwonnica wpisane są do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.57/1-2 z 21.01.1933 (wypis z księgi orzeczeń), z 11.02.1967 i z 18.03.1999)[10].
- Kapliczka z 1666 r.
- Figura przydrożna z 1873 r.
- Cmentarz parafialny z połowy XIX w. (nr rej.: A.58 z 23.12.1992)[10].
Przypisy
- ↑ Wieś Stary Korczyn w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2022-02-19] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1203 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Kielecki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 27, poz. 182.
- ↑ Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG.
- ↑ Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej: według stanu na z dnia 1 VII 1952 r.
- ↑ a b c Janusz Kędracki: Odkrywamy Świętokrzyskie – Stary Korczyn. Gazeta.pl. [dostęp 2009-03-08].
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 3 [dostęp 2015-10-09] .
Bibliografia
- Michał Jurecki , Grzegorz Matyja , Ponidzie. W świętokrzyskim stepie, Kraków: Bezdroża, 2004, ISBN 83-89676-16-8, OCLC 830623047 .
- Maria i Przemysław Plichowie, Ponidzie. Szlaki turystyczne, Warszawa 1985
- Stary Korczyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 396 .
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Świętokrzyskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 51.4 N
- S: 50.1N
- W: 19.6 E
- E: 22 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Busko County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 50.65 N
- S: 50.26 N
- W: 20.59 E
- E: 21.16 E
Zielony szlak turystyczny.
Autor: Jakub Hałun, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Kapliczka w Starym Korczynie (1666)
Autor: Jakub Hałun, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Kościół pw. św. Mikołaja w Starym Korczynie