Stary Korczyn

Artykuł

50°17′37.88″N 20°45′28.74″E

- błąd

0 m

WD

50°21'N, 20°49'E, 50°17'42.14"N, 20°45'29.34"E

- błąd

19613 m

Odległość

938 m

Stary Korczyn
wieś
Ilustracja
Kościół pw. św. Mikołaja
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

buski

Gmina

Nowy Korczyn

Liczba ludności (2011)

276[1][2]

Strefa numeracyjna

41

Kod pocztowy

28-136[3]

Tablice rejestracyjne

TBU

SIMC

0256308[4]

Położenie na mapie gminy Nowy Korczyn
Mapa konturowa gminy Nowy Korczyn, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Stary Korczyn”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Stary Korczyn”
Położenie na mapie powiatu buskiego
Mapa konturowa powiatu buskiego, blisko dolnej krawiędzi po lewej znajduje się punkt z opisem „Stary Korczyn”
Ziemia50°17′37,88″N 20°45′28,74″E/50,293856 20,757983
Kapliczka z 1666 r.

Stary Korczynwieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie buskim, w gminie Nowy Korczyn[4][5].

Dzisiejszy Stary Korczyn składał się dawniej z trzech wsi: Korczyn Stary, Korczyn Poduchowny i Winiary Górne[6]. Korczyn Poduchowny przez pewien czas (lata 40. i 50.) stanowił odrębną gromadę w gminie Opatowiec[7][8].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Położenie

Miejscowość położona jest na Ponidziu, w Nadnidziańskim Parku Krajobrazowym, na prawym brzegu rzeki Nidy, ok. 3 km na zachód od Nowego Korczyna.

Na nadnidziańskich łąkach w okolicach Starego Korczyna występuje zimowit jesienny, rzadka roślina chroniona, która kwitnie późną jesienią.

Przez wieś przechodzi szlak turystyczny zielony zielony szlak turystyczny z Wiślicy do Grochowisk.

Historia

Pierwsze wzmianki o Korczynie pochodzą z XII wieku. W 1145 r. komes Wszebor nadał wieś klasztorowi w Trzemesznie. Jednak miejscowa parafia jest starsza i prawdopodobnie istniała już w drugiej połowie XI wieku. W XIII wieku na terenie osady znajdował się dwór książęcy. Korczyn miał charakter osady miejskiej, o czym świadczy rzadko spotykany i zachowany do dzisiaj wrzecionowaty układ ulic[9]. W 1226 r. urodził się tu książę Bolesław Wstydliwy[9], założyciel sąsiedniego Nowego Miasta Korczyna. Po lokacji w 1258 r. Nowego Miasta, Stary Korczyn stracił swoje znaczenie.

W XIV wieku pozostawał jeszcze siedzibą dekanatu. Prestiż parafii spowodował, że Kazimierz III Wielki ufundował tu nowy, murowany kościół, którego budowę ukończono w XV wieku. Jan Długosz wspomina o Starym Korczynie jako wsi królewskiej.

Według spisu z 1827 r. było tu 47 domów i 231 mieszkańców. Znajdowała się tu szkoła gminna oraz przytułek dla starców.

Urodzeni w Starym Korczynie

Bolesław V Wstydliwy, 21 czerwca 1226 (zm. 1279) – książę krakowski i sandomierski, ostatni przedstawiciel małopolskiej linii Piastów.

Zabytki

  • Kościół pw. św. Mikołaja z połowy XIV w., przebudowany w XIX w. Uszkodzony w czasie I wojny światowej, a następnie odrestaurowany (powstało m.in. nowe sklepienie kościoła). Świątynia składa się z dwóch części: starszej, gotyckiej w skład której wchodzi prezbiterium z XIV w., nawa i zakrystia z XV w. oraz z części neogotyckiej z drugiej połowy XIX w. Na południowej ścianie kościoła, pomiędzy nawą a prezbiterium znajduje się wieżyczka z XIV w., z otworami strzelniczymi i śladami po dawnym zegarze słonecznym. Jednym z elementów wyposażenia kościoła jest późnogotycki krucyfiks z ok. 1500 r. Na zewnętrznej ścianie zakrystii wmurowana jest płyta z nazwiskiem Jakuba z Ujścia, kanonika krakowskiego i profesora Akademii Krakowskiej. Wewnątrz kościoła znajduje się marmurowe epitafium innego profesora Akademii, Jana Józefa Rygalskiego. Ich obecność wiąże się z przysługującym senatowi Akademii przez dwa wieki, nadanym przez króla Zygmunta Augusta, prawem obsady tutejszego probostwa[9]. W kruchcie za zakrystią kościoła znajduje się także renesansowe epitafium Antoniego Skorczyckiego, z popiersiem zmarłego. W dolną część ołtarza wmurowana jest płyta nagrobna Elżbiety ze Zborowskich Dudyczowej. Obok świątyni usytuowana jest ceglana dzwonnica. Budynek kościoła oraz dzwonnica wpisane są do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.57/1-2 z 21.01.1933 (wypis z księgi orzeczeń), z 11.02.1967 i z 18.03.1999)[10].
  • Kapliczka z 1666 r.
  • Figura przydrożna z 1873 r.
  • Cmentarz parafialny z połowy XIX w. (nr rej.: A.58 z 23.12.1992)[10].

Przypisy

  1. Wieś Stary Korczyn w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2022-02-19] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1203 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. Kielecki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 27, poz. 182.
  7. Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG.
  8. Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej: według stanu na z dnia 1 VII 1952 r.
  9. a b c Janusz Kędracki: Odkrywamy Świętokrzyskie – Stary Korczyn. Gazeta.pl. [dostęp 2009-03-08].
  10. a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 3 [dostęp 2015-10-09].

Bibliografia

  • Michał Jurecki, Grzegorz Matyja, Ponidzie. W świętokrzyskim stepie, Kraków: Bezdroża, 2004, ISBN 83-89676-16-8, OCLC 830623047.
  • Maria i Przemysław Plichowie, Ponidzie. Szlaki turystyczne, Warszawa 1985
  • Stary Korczyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 396.

Media użyte na tej stronie

Świętokrzyskie Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Świętokrzyskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 51.4 N
  • S: 50.1N
  • W: 19.6 E
  • E: 22 E
Busko County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Busko County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.65 N
  • S: 50.26 N
  • W: 20.59 E
  • E: 21.16 E
POL Szlak zielony.svg
Zielony szlak turystyczny.
Stary Korczyn 20060513 0942.jpg
Autor: Jakub Hałun, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Kapliczka w Starym Korczynie (1666)
Stary Korczyn church 20060513 0928.jpg
Autor: Jakub Hałun, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Kościół pw. św. Mikołaja w Starym Korczynie