Stary Rynek w Łodzi

Stary Rynek
Stare Miasto
Ilustracja
Widok Rynku od strony Parku Staromiejskiego, na dalszym planie Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Łodzi
Państwo

 Polska

Miejscowość

Łódź

Położenie na mapie Łodzi
Mapa konturowa Łodzi, w centrum znajduje się punkt z opisem „Stary Rynek”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Stary Rynek”
Ziemia51°46′54,0″N 19°27′16,0″E/51,781667 19,454444
Głaz upamiętniający 575 rocznicę przyznania Łodzi praw miejskich
Stary Rynek – początek ulicy Drewnowskiej
Widok na Stary Rynek z Parku Staromiejskiego; na lewo widoczne domy z charakterystycznymi podcieniami

Stary Rynek – plac znajdujący się w środkowo-północnej części Łodzi.

Ukształtowanie

Stary Rynek ma formę dużego placu o kształcie zbliżonym do prostokątu o wymiarach ok. 105 na 85 m. Z trzech stron – od północy, ze wschodu i z zachodu – otaczają go charakterystyczne kamienice z podcieniami, przy czym budynki po zachodniej stronie placu oddzielone są od niego przebiegającą wzdłuż placu ulicą Zgierską. Od południa do placu przylega Park Staromiejski.

Historia

Stary Rynek i jego najbliższa okolica stanowiły miejsce najstarszego osadnictwa, z którego rozwinęła się współczesna Łódź.

Do początku XIX wieku, tj. do lat 1821–1823, kiedy to dokonano regulacji nowej osady (nazwanej Nowym Miastem) i ulokowano kilkaset metrów na południe nowe centrum – Rynek Nowego Miasta[1], Rynek Staromiejski stanowił centrum rolniczej Łodzi. Plac otaczała drewniana, miejska zabudowa. Stojący przy rynku ratusz także był wykonany z drewna. W okresie tym na południe od Rynku przepływała rzeka Łódka. Na niej, w miejscu współczesnego parku, utworzony był staw, a przy nim młyn. Na początku XIX wieku drewniane budynki zostały zastąpione murowanymi klasycystycznymi kamienicami. W tym okresie okolice rynku zamieszkiwała niemal wyłącznie ludność żydowska (m.in. Kalman Poznański – ojciec łódzkiego fabrykanta Izraela Poznańskiego). W okresie II wojny światowej ta zamieszkana przez Żydów okolica weszła w skład łódzkiego getta. Po jego likwidacji otaczające rynek domy zostały częściowo rozebrane. Prace rozbiórkowe były kontynuowane przez władze polskie po 1945 w celu nadania placowi nowego kształtu architektonicznego. Do połowy lat 50. XX wieku wzniesiono nową zabudowę Starego Rynku w formie uproszczonego historyzmu socrealistycznego o trzech kondygnacjach, stromych dachach i z podcieniami na parterze. Dzięki temu utrzymując czytelność placu nadano mu kameralny charakter; historyczna, zamknięta forma Rynku została jednak zagubiona wskutek rezygnacji z zabudowy pierzei południowej.

Autorem projektu zabudowy Starego Miasta i Starego Rynku w Łodzi był Ryszard Karłowicz wraz z zespołem projektowym[2].

Percepcję miejsca wyraźnie zmieniło także monotonne, „osiedlowe” ukształtowanie fasad oraz funkcjonalne odcięcie go od centrum miasta poprzez Park Staromiejski, w obu przypadkach sprzeczne z dawnym, centralnym i handlowym charakterem placu. W 1964 na rynku odsłonięto pomnik Juliana Marchlewskiego; został on usunięty w pierwszej połowie lat 90. XX w.

W 1998 na rynku umieszczono głaz z tabliczką upamiętniający 575 rocznicę przyznania Łodzi praw miejskich. W lutym 2008 władze miasta przyjęły koncepcję zamknięcia południowej ściany Starego Rynku gmachem delegatury urzędu miasta Łódź-Bałuty. Na placu, według koncepcji, ma zostać wzniesiony konny pomnik króla Władysława Jagiełły.

Zobacz też

Przypisy

  1. Anna Rynkowska, Ulica Piotrkowska, wyd. I, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1970, s. 6, ISBN 978-83-939822-4-0.
  2. Wioletta Kazimierska-Jerzyk, Smak słodko-gorzko-kwaśny. Miejsce filozofii w sztuce życia według Bohdana Dziemidoka, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica. Ethica-Aesthetica-Practica” (33), 2019, s. 109–128, DOI10.18778/0208-6107.33.08, ISSN 2353-9631 [dostęp 2021-07-01].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Łódź location map 2.png
Autor:
OpenStreetMap contributors, edited by User:Dwie szyszki
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Map of Łódź, Poland
Ta mapa of Łódź została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Łódź Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Łódź Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.45 N
  • S: 50.78 N
  • W: 17.95 E
  • E: 20.75 E
Diamond road sign junction across major road.svg
Crossroads with a major road ahead.
Stare Miasto brzeg Lodz.JPG
Autor: HuBar, Licencja: CC BY-SA 2.5
Stare Miasto nad stawem na rzece Łódce w Łodzi
Ulica Drewnowska.jpg
Autor: HuBar, Licencja: CC BY-SA 2.5
Ulica Drewnowska w Łodzi
Rynek S Miasta Lodz.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
575 Lodz.jpg
Autor: HuBar, Licencja: CC BY-SA 2.5
Pamiątka 575 rocznicy praw miejskich Łódź