Stary Waliszów
| wieś | |
 Kościół św. Wawrzyńca | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość | 320-390[1] m n.p.m. |
| Liczba ludności (2011) | 626[2] |
| Strefa numeracyjna | 74 |
| Kod pocztowy | 57-511[3] |
| Tablice rejestracyjne | DKL |
| SIMC | 0851637 |
Położenie na mapie gminy Bystrzyca Kłodzka _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Bystrzyca Kłodzka") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
 50°19′17″N 16°40′34″E/50,321389 16,676111 | |
Stary Waliszów (niem. Alt Waltersdorf[4]) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Bystrzyca Kłodzka[5][6], na północny wschód od Bystrzycy Kłodzkiej, na styku: Rowu Górnej Nysy, Krowiarek i Wysoczyzny Idzikowa, na wysokości około 320-390 m n.p.m.[1].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wałbrzyskiego.
W latach 1945–1954 Stary Waliszów był siedzibą gminy Stary Waliszów[1].
Nazwa
W roku 1269 miejscowość figurowała pod nazwą Villa Watheri, od roku 1337 nazywała się Waltersdorf, a od roku 1403 Alt Waltersdorf[1]. 12 listopada 1946 nadano miejscowości polską nazwę Stary Waliszów[4].
Integralne części wsi
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0851643 | Mszaniec | przysiółek |
Historia
Stary Waliszów powstał w XIII wieku, pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1269 roku[7]. Na przełomie XV i XVI wieku wydobywano tu rudę żelaza, przerabianą w kuźnicy położonej na pobliskiej górze Żeleźniak[7]. W roku 1604 wydobywano tu węgiel kamienny[7]. W XIX wieku w miejscowości istniało: sześć młynów wodnych, dwie cegielnie, dwie gorzelnie, tartak i olejarnia[7]. Po 1945 roku Stary Waliszów pozostał dużą i dobrze rozwiniętą wsią rolniczą[1].
Zabytki
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[8]:
- zabytkowy kościół, należący do parafii pw. św. Wawrzyńca, zbudowany w latach 1898–1902 na miejscu poprzedniego, pochodzącego z XIV wieku, z którego wykorzystano fragmenty murów oraz 45-metrową wieżę z 1524 roku. Budynek na planie krzyża, jednonawowy, z wyodrębnionym prezbiterium. Ołtarz główny, wykonany przez Josepha Elsnera, i boczne, autorstwa A. Schmidta, zdobione są obrazami Hieronymusa Richtera[9].
- plebania, z końca XVI wieku, przebudowana pod koniec XIX wieku[7],
- park, z końca XIX wieku,
- dom nr 67, drewniany, z początku XIX wieku,
- dom nr 112, drewniany, początek XIX wieku.
Inne zabytki:
- późnobarokowa kolumna Trójcy Świętej[7],
- dwór von Panvitzów (nr 91) z XVI wieku, przebudowany w XVIII i XIX wieku, obecnie mieści się w nim ośrodek zdrowia i biblioteka[7].
Szlaki turystyczne
Przez Stary Waliszów przechodzi 
szlak turystyczny na trasie: Bystrzyca Kłodzka - Stary Waliszów - Romanowo - Ołdrzychowice Kłodzkie - Rogówek - Droszków - Przełęcz Leszczynowa - Chwalisław - Złoty Stok[1].
Galeria
Dzwonnica kościoła
Kaplica przydrożna
Dom nr 67
Dom nr 112
Dom nr 52
Dom nr 55
Zabytkowy park
Przypisy
- ↑ a b c d e f Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 309-313. ISBN 83-7005-341-6.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1204 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b c d e f g Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, s. 443, 444. ISBN 978-83-89188-95-3.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 64. [dostęp 2012-08-29].
- ↑ Adam Bałabuch, Stanisław Chomiak, Marek Korgul, Wiesław Mróz, Stanisław Szupieńko, Sławomir Wiśniewski, Jan Zyzak: Schematyzm Diecezji Świdnickiej. Świdnica: Świdnicka Kuria Biskupia, 2005. ISBN 83-921533-0-8.
Bibliografia
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, ISBN 83-7005-341-6
- Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak, Iwona Chomiak, Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625.
- Siedziba gminy: Bystrzyca Kłodzka
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
- N: 51.9134 N
- S: 49.9809 N
- W: 14.7603 E
- E: 17.9091 E
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of powiat kłodzki, Poland.
Flaga województwa dolnośląskiego
Czarny szlak turystyczny.
Autor: Jacek Halicki, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dom w Starym Waliszowie
Autor: Halicki, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Stary Waliszów, kaplica przydrożna, XVIII
Autor: Jacek Halicki, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Stary Waliszów, dzwonnica (dec. wieża), 1524
Autor: Jacek Halicki, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Stary Waliszów, dom nr 67, pocz. XIX
Autor: Jacek Halicki, Licencja: CC BY 3.0
Dom nr 112 w Starym Waliszowie
Autor: Jacek Halicki, Licencja: CC BY 3.0
Park w Starym Waliszowie
Autor: Jacek Halicki, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Stary Waliszów, kościół par. p.w. św. Wawrzyńca, 1898
Autor: Jacek Halicki, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dom w Starym Waliszowie