Stary kościół Zwiastowania w Balzan

Stary kościół Zwiastowania
w Balzan
Il-knisja l-qadima tal-Lunzjata
Distinctive emblem for cultural property.svg 00168 (NICPMI)
Ilustracja
Państwo Malta
MiejscowośćBalzan
AdresTriq it-Tliet Knejjes
Wyznaniekatolickie
Kościółrzymskokatolicki
ParafiaBalzan
WezwanieZwiastowania Pańskiego
Położenie na mapie Malty
Mapa konturowa Malty, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Stary kościół Zwiastowania w Balzan”
Położenie na mapie Morza Śródziemnego
Mapa konturowa Morza Śródziemnego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Stary kościół Zwiastowania w Balzan”
Ziemia35°53′56,3″N 14°27′10,9″E/35,898972 14,453028

Stary kościół Zwiastowania (malt. Il-knisja l-qadima tal-Lunzjata, ang. Old church of the Annunciation), znany też lokalnie, dla odróżnienia od kościoła parafialnego pod tym samym wezwaniem, jako kaplica Zwiastowania Pańskiego (malt. Il-Kappella tal-Lunzjata, ang. Annunciation Chapel) – rzymskokatolicki kościół, były kościół parafialny, w wiosce Balzan na Malcie.

Położenie

Stary kościół Zwiastowania zawsze był głównym elementem wioski Balzan. I słusznie, gdyż to tutaj 14 sierpnia 1655 narodziła się parafia. Kościół jest mały, stoi obok dwóch innych świątyń, przy drodze dzisiaj noszącej nazwę Triq it-Tliet Knejjes (ulica Trzech Kościołów). Dwa pozostałe to, zbudowany w roku 1593 kościół św. Rocha, a drugi, który jest teraz prywatnym domem, miał za patrona św. Leonarda (malt. Sant Anard). Te trzy kościoły stoją w jednej z najstarszych części miejscowości, dokładnie w samym sercu Balzan[1].

Historia

Początki

Pierwszą pisemną informację o kościele Zwiastowania podał 1 lutego 1575 biskup Pietro Dusina w sprawozdaniu z wizyty apostolskiej. Zanotował, że kościół został zbudowany w XVI wieku i był od początku poświęcony Zwiastowaniu[1]. Ale profesor Stanley Fiorini z Uniwersytetu Maltańskiego przekonuje, że okres budowy kościoła można cofnąć do XV wieku. W publikacji „Ħal Balzan: 350 Sena Parroċċa, 1655-2005: Tifkira” (Balzan: 350 lat parafii, 1655-2005: Pamięć) pisze, że w 1420, kiedy ludność Balzan liczyła około stu osób, kościół „wciąż jest wspominany w bieżących dokumentach” oraz „jego architektura jest typowa dla XV wieku”[1][2].

Ustanowienie parafii

Wioska Balzan zawsze należała do parafii w Birkirkarze, posługa kapłańska udzielana była przez księży z kościoła parafialnego[3].
Kiedy 1 lutego 1575 biskup Pietro Dusina odwiedził wioskę, liczba jej mieszkańców wynosiła 300 osób. Gdy 19 marca 1655 biskup Miguel Juan Balaguer Camarasa odwiedził Balzan, mieszkańcy przekazali mu list z prośbą o oddzielenie ich wioski od parafii Birkirkara, i ustanowienie jej samodzielną parafią.

14 sierpnia 1655 biskup podniósł Balzan do statusu niezależnej parafii[3][4]. Pierwszym kościołem parafialnym został kościół Zwiastowania[1][5], zaś pierwszym proboszczem Adrian Zarb, ksiądz z kościoła w Birkirkarze[3].

Utrata statusu

Kościół posiadał status parafialnego do czasu zbudowania w Balzan większego kościoła w 1693[5].

Kościół na przestrzeni lat

Przez wiele lat budynek używany był jako magazyn sprzętu, służącego organizowaniu świąt i procesji. Podczas lat wojennych, kiedy w wielu domach w Balzan mieszkali uciekinierzy z terenu Three Cities, oraz później, przez kilka powojennych lat, członkowie M.U.S.E.U.M. prowadzili tutaj lekcje religii dla dzieci i dorosłych[1].

Kiedy w latach dziewięćdziesiątych XX wieku magazyn przeniesiony został do innego budynku, miłośnicy Balzan zadbali o uporządkowanie wnętrza. W roku 2006 pracownicy Sekcji Odnowy Ministerstwa Zasobów i Infrastruktury fachowo odrestaurowali, wraz z sąsiednim kościołem św. Rocha, budynek kościółka[1].

Architektura i otoczenie

Styl fasady jest całkiem prosty, identyczny ze stylem, w którym ówcześnie budowano kościoły. Kamienny prosty portal drzwi wyprofilowany ponad nimi w łuk. Nad drzwiami jest prostokątne zakratowane okno. Na szczycie fasady znajduje się mała prosta dzwonnica bell-cot, na której szczycie umieszczony jest krzyż[1].

Biskup Baldassare Cagliares, który odwiedził kościół 18 listopada 1615, zanotował, że jego drzwi są zwrócone na zachód, a przed nim, pośrodku placu, znajduje się duży krzyż cmentarny na kamiennej kolumnie. Z wizyty biskupa Davide Cocco Palmieri, 3 grudnia 1686, dowiadujemy się, że kościół ma troje drzwi: główne od strony zachodniej, drugie zwrócone na północ, i prowadzące na dziedziniec otoczony murem, a trzecie wychodzą na południe, i łączą z kościołem św. Leonarda[1].

Wnętrze kościoła

Mons. Dusina w swoim raporcie (1575) podaje, że kościół był ładny i przyzwoicie utrzymany. W przeciwieństwie do wielu innych podobnych kościołów, miał brukowaną podłogę, drewniane drzwi były zamknięte, a pośrodku na ołtarzu był obraz Zwiastowania[1].

Wnętrze świątyni ozdobione jest sześcioma gotyckimi łukami, podtrzymującymi sklepienie. Dziś przy ścianie naprzeciw wejścia znajduje się ołtarz, którego nastawę tworzy duży obraz Zwiastowanie, nieznanego malarza[6]. Drzwi na ścianach bocznych zostały zamurowane, widoczne są jeszcze ślady. Od czasu zbudowania kościoła nie zostały w nim wykonane żadne inne przebudowy[5], poza przesunięciem ołtarza, który stał przy samej ścianie, do najbliższego łuku, aby można było zbudować ścianę zakrystii[1].

Ołtarze kościoła

Dziś kościół ma jeden ołtarz, poświęcony Zwiastowaniu. Ołtarz jest kamienny z pozłacaną drewnianą predellą, i pięknym starym obrazem Zwiastowanie, dziełem nieznanego artysty. Ale w przeszłości kościół posiadał więcej niż jeden ołtarz. W relacji wizytacji Dusiny zaznaczono, że kościół miał inne małe ołtarze. Biskup kazał je usunąć, ponieważ według niego tworzyły zamęt w kościele - mimo iż spełniały wszystkie wymagania, by odprawiać przy nich msze.

Z relacji pasterskiej wizyty biskupa Tommaso Gargallo, 4 grudnia 1601 wiemy, że kościół miał trzy ołtarze: główny poświęcony Zwiastowaniu, prawy ołtarz poświęcony Nawiedzeniu Maryi, a trzeci także poświęcony Zwiastowaniu[1].

Wikariusz kapitulny Pontremoli, który odwiedził kościół 8 października 1634, zanotował, że ołtarz główny jest obłożony malowanymi drewnianymi ozdobami. Wymienia także inny obraz poniżej tytularnego obrazu Zwiastowania, ze złoconymi ramami i wizerunkiem Chrystusa pośrodku, św. Pawła Apostoła po prawej i św. Jana Chrzciciela po lewej. Według biskupa Miguela Balaguera Camarasy, podczas jego wizyty duszpasterskiej 2 maja 1637, na ołtarzu głównym znajdował się drewniany panel, na którym namalowanych było 12 apostołów, a także obraz Boga Ojca[1].

Ponieważ kościół miał dwa ołtarze poświęcone Zwiastowaniu, kiedy biskup Gargallo odwiedził kościół w grudniu 1601, otrzymał prośbę, aby mały ołtarz Zwiastowania poświęcić św. Pawłowi Pustelnikowi. Wniosek został przyjęty, a relacja z wizyty duszpasterskiej biskupa Cagliaresa w listopadzie 1615 wspomina o obrazie namalowanym na drewnie, przedstawiającym Madonnę z Dzieciątkiem, oraz św. Pawła Pustelnika po prawej i św. Wawrzyńca po lewej stronie. W październiku 1711 ołtarz ten został przeniesiony do nowego kościoła parafialnego, co potwierdza relacja z wizyty duszpasterskiej biskupa Joachima Canavesa z 28 października 1716[1].

O ołtarzu Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny wiadomo, że obraz tam umieszczony przedstawiał w górnej części Najświętszą Panienkę, na dole zaś św. Andrzeja Apostoła po prawej stronie, i św. Błażeja biskupa po lewej. Z relacji biskupa Cocco Palmieri, datowanej 20 maja 1709, wiemy, że ołtarz ten został również przeniesiony do nowego kościoła parafialnego[1].

W sprawozdaniu z wizyty duszpasterskiej biskupa Balaguera 12 grudnia 1658 wspomniany jest także ołtarz Matki Bożej Różańcowej. Wkrótce po drugiej wizycie tego samego biskupa w czerwcu 1662, ołtarz został przeniesiony do nowego kościoła parafialnego, co potwierdza raport z wizyty duszpasterskiej biskupa D'Astiria z 26 września 1673[1].

Kościół dzisiaj

Tablica upamiętniająca 350. rocznicę ustanowienia parafii w Balzan.

Dzisiaj stary kościół Zwiastowania jest używany do działalności kulturalnej oraz tymczasowych wystaw o tematyce religijnej[7]. 14 sierpnia 2005 kościół był centrum uroczystości, odbywających się z okazji 350 lat ustanowienia parafii. Tego dnia w pobliżu kościoła umieszczona została tablica, upamiętniająca to historyczne wydarzenie[1].

Ale przede wszystkim kościół ten jest związany z liturgicznym świętem Zwiastowania.

W pierwszych latach XX wieku, mieszkańcy wioski obchodzili dzień 25 marca w kościele z dzwonkami, sztucznymi ogniami, z oświetloną lampkami oliwnymi fasadą kościoła, ponieważ Balzan nie miał jeszcze podłączonej elektryczności, oraz mszą śpiewaną. Również dzisiaj, 25 marca, w liturgiczny dzień Zwiastowania, mieszkańcy Balzan spotykają się o godz. 8 rano w kościele[1][8].

Ochrona dziedzictwa kulturowego

Budynek świątyni wpisany jest na listę National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands pod nr 00168[6].
W wykazie NICPMI ujęty został osobno, pod nr 00170, kamienny krzyż, stojący przed kościołem na miejscu starego cmentarza[9].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Noel Ciantar: Il-knisja tal-Lunzjata ~ Ħal Balzan ~ (malt.). Kappelli Maltin. [dostęp 2018-07-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-28)].
  2. ↑ Lisa Gwen Baldacchino: Mediaeval chapels on roads less travelled (ang.). W: Times of Malta [on-line]. 2010-04-03. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-22)].
  3. ↑ a b c Balzan Parish Church History (ang.). Balzan Parish Online. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-22)].
  4. ↑ Ħal Balzan (ang.). Archdiocese of Malta. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-22)].
  5. ↑ a b c John Scerri: Balzan - Annunciation Old Church (ang.). malta-canada.com. [dostęp 2018-07-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-26)].
  6. ↑ a b Church Annunciation of Our Lady (ang.). NICPMI, 2012-06-26. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-20)].
  7. ↑ Church artefacts displayed in old Balzan chapels (ang.). W: Times of Malta [on-line]. 2004-01-24. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-22)].
  8. ↑ Eighteen chapels and churches dedicated to the Annunciation (ang.). W: Times of Malta [on-line]. 2011-03-23. [dostęp 2018-07-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-11)].
  9. ↑ Stone Cross (ang.). NICPMI, 2012-06-26. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-22)].

Media użyte na tej stronie

Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.