Stefan Śródka

Stefan Śródka

Stefan Śródka
Data i miejsce urodzenia	8 września 1910 Łódź
Data i miejsce śmierci	4 stycznia 1981 Warszawa
Zawód	aktor, reżyser teatralny
Współmałżonek	Lucyna Maciejewska †
Lata aktywności	1934–1981
Odznaczenia

Stefan Śródka na okładce czasopisma Film Nr. 40 z 1948 roku

Stefan Śródka (ur. 8 września 1910 w Łodzi, zm. 4 stycznia 1981 w Warszawie) – polski aktor teatralny i filmowy, reżyser teatralny.

Życiorys

W 1934 ukończył studia aktorskie w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej w Warszawie. Przed wojną grał w Wilnie, Katowicach (w Teatrze im. St. Wyspiańskiego) i Kaliszu, gdzie także reżyserował sztuki teatralne. W sezonie 1944/45 należał do Teatru Zrzeszenia Aktorskiego w Lublinie. Po wojnie, w latach 1945–1949 grał w Teatrze Wojska Polskiego w Łodzi, a następnie przeniósł się do Warszawy. Początkowo, w latach 1949–1952, pracował w stołecznym Teatrze Narodowym im. Wojska Polskiego. Potem, przez 14 lat (do 1966) był zatrudniony w Teatrze Ateneum. Przez kolejne piętnaście lat, aż do śmierci, grał w Teatrze Dramatycznym.

W latach 1946–1981 zagrał także w kilkudziesięciu przedstawieniach Teatru Telewizji i filmach, m.in.: Zakazane piosenki (1946), Dotknięcie nocy (1961), Stawce większej niż życie (rola: „Bartek” – dowódca oddziału partyzanckiego; odcinki Edyta, Wielka wsypa; 1967), Gniewko, syn rybaka (1969), Czarne chmury (1973), Mazepa (1975), Polskie drogi (1976), Miś (rola: węglarz Tłoczyński, kolega Stanisława Palucha – mówi m.in. kwestię o tradycji; 1980).

Andrzej Zaorski, były aktor warszawskiego Teatru Ateneum, powiedział o nim: „Grał wtedy w Ateneum nieżyjący już i kompletnie zapomniany aktor Stefan Śródka. Był to tzw. prawdziwek, to znaczy, nie słysząc nigdy o Stanisławskim, grał jego Metodą. Wszystko musiało być realistyczne. Jak kogoś złapał za rękę, to tamten miał siniaki od chwytu mocarnych palców Śródki”^[1].

W uznaniu osiągnięć w dziedzinie upowszechniania i rozwoju sztuki teatralnej Stefanowi Śródce przyznawano parokrotnie różne nagrody i odznaczenia honorowe^[2]. Jako zasłużony aktor dla scen polskich i stołecznych po śmierci został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera 32B-4-25)^[3].

Doświadczenia wojenne

W czasie wojny Stefan Śródka (ps. „Ryś”) był uczestnikiem ruchu oporu i oficerem Wojska Polskiego (w stopniu podporucznika). W latach 1942–1944 na terenie dzisiejszego woj. lubelskiego brał czynny udział m.in. w wysadzeniu pociągu w Krzywdzie i przetransportowaniu zdobytej broni do miasta Borowe, odbiciu więźniów transportowanych do Lublina, rozbrojeniu posterunku Granatowej Policji w Wojcieszkowie i Adamowie. „Ryś” był wspominany przez towarzyszy broni jako wykazujący się w trakcie zadań niezwykle dużą bojowością, karnością i odwagą.

Rodzina

Był synem Romana Śródki i Anny Laube. Dzieciństwo spędził w Łodzi. W 1945 ożenił się z Lucyną Maciejewską (zm. 2007)^[2]. Jego syn Andrzej Śródka (ur. 1946) jest historykiem medycyny, profesorem w Instytucie Historii Nauki PAN i Katedrze Historii Medycyny Collegium Medicum UJ.

Filmografia

• 1946: Zakazane piosenki – wykonawca wyroku na Marii Kędziorek
• 1946: Dwie godziny – robotnik, znajomy Weroniki, brat Kubusia
• 1947: Ostatni etap – Bronek
• 1948: Ulica Graniczna – Natan, zięć Libermana
• 1949: Dom na pustkowiu – węglarz
• 1951: Młodość Chopina – robotnik paryski
• 1953: Żołnierz zwycięstwa – Stefan Pawłowski
• 1954: Niedaleko Warszawy – obecny dyrektor huty
• 1956: Pożegnanie z diabłem – Józef Gil
• 1960: Spotkania w mroku – robotnik ziemny
• 1961: Dotknięcie nocy – Rybicki, strażnik konwoju z kombinatu
• 1965: Podziemny front – gość przy barze w knajpie (odc. 2)
• 1965: Miejsce dla jednego – sekretarz POP
• 1967: Stawka większa niż życie – kpt. „Bartek”, dowódca oddziału partyzanckiego GL i AL (odc 8 i 14)
• 1969: Gniewko, syn rybaka – Władysław I Łokietek
• 1969: Co jest w człowieku w środku – gospodarz Franciszek Kozłowski
• 1970: Prawdzie w oczy – członek brygady Klisia
• 1970: Najlepszy kolega – wędkarz
• 1972: Droga w świetle księżyca – wysłannik z wiadomością od brata Stanisława
• 1973: Hubal – gospodarz w Gałkach
• 1973: Czarne chmury – Matwiej, przywódca Kurpiów (odc. 3)
• 1975: Mazepa – Chmara, dworzanin Wojewody
• 1976: Polskie drogi – robotnik Frączak pomagający Michelowi w ucieczce (odc. 6)
• 1976: Dźwig – ojciec Tarsy
• 1977: Gdzie woda czysta i trawa zielona – Spychała
• 1979: Zerwane cumy – kombatant Kazik
• 1980: Miś – węglarz, kolega Stanisława Palucha
• 1981: Czwartki ubogich – Grzyb

Odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1977)
• Order Krzyża Grunwaldu III klasy
• Krzyż Partyzancki
• Złoty Krzyż Zasługi (1955)
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Odznaka Grunwaldzka (1946)^[2]

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Stefan Śródka w bazie IMDb (ang.)
• Stefan Śródka w bazie Filmweb
• Stefan Śródka w bazie filmpolski.pl
• Stefan Śródka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-09] .

• Stefan Śródka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-10] .
• Stefan Śródka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-10] .
• Stefan Śródka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-10] .