Stefan Dąb-Biernacki

Stefan Dąb-Biernacki

gen. dyw. Stefan Dąb-Biernacki
szeregowiec generał dywizji (przed degradacją)
Data i miejsce urodzenia	7 stycznia 1890 Gnojno, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	9 lutego 1959 Londyn, Wielka Brytania
Przebieg służby
Lata służby	1914–1940
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	1 Pułk Piechoty Legionów 3 Pułk Piechoty Legionów 5 Pułk Piechoty Legionów I Brygada Piechoty Legionów 1 Dywizja Piechoty Legionów Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych Armia „Wilno” Armia „Prusy” Front Północny
Stanowiska	dowódca batalionu piechoty dowódca pułku piechoty dowódca brygady piechoty dowódca dywizji piechoty generał do prac przy GISZ inspektor armii dowódca armii dowódca frontu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Stefan Biernacki (z prawej) i Kazimierz Hozer

Stefan Biernacki nad Stochodem

Stefan Biernacki wśród oficerów 1 pp w Beniaminowie

Grób rodziny Dąb-Biernackich

Stefan Dąb-Biernacki (ur. 7 stycznia 1890 w Gnojnie, zm. 9 lutego 1959 w Londynie) – oficer Legionów Polskich, członek Polskiej Organizacji Wojskowej, uczestnik I wojny światowej i walk o niepodległość Polski w wojnie polsko-bolszewickiej oraz II wojny światowej, członek loży wolnomularskiej Tomasza Zana w Wilnie^[1], generał dywizji Wojska Polskiego, zdegradowany w październiku 1940 roku i zwolniony z wojska.

Życiorys

Dzieciństwo, młodość i działalność niepodległościowa

Był synem Stanisława Biernackiego herbu Poraj i Cecylii ze Śniadeckich herbu Leliwa^[2]. Miał sześcioro rodzeństwa: Julię Cecylię, Stanisława Adama, Witolda, Michała Zachariasza, Halinę i Józefa. W 1907 roku ukończył szkołę handlową w Warszawie i rozpoczął studia na Wydziale Rolniczym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie. Po studiach został asystentem w Akademii Rolniczej w Dublanach. Od 1907 roku brał udział w ruchu niepodległościowym. W 1913 roku ukończył szkołę podchorążych Okręgu Lwów i uzyskał odznakę oficerską tzw. „Parasol”.

Podczas I wojny światowej walczył od sierpnia 1914 do lipca 1917 roku w I Brygadzie Legionów Polskich. Dowodził kompanią, następnie batalionem w 1 pułku piechoty, po czym batalionem w 3 pułku piechoty.

10 lipca 1917 roku został zwolniony z Legionów Polskich bez prawa noszenia munduru legionowego^[3]. W lipcu 1917, po kryzysie przysięgowym został internowany w Beniaminowie. Po zwolnieniu był dowódcą Polskiej Organizacji Wojskowej w Ciechanowie.

Służba w Wojsku Polskim

Od listopada 1918 roku służył w Wojsku Polskim. W latach 1919–1920 walczył w wojnie polsko-bolszewickiej, wykazując się dużą odwagą. Dowodził na krótko batalionem 32 pułku piechoty, po czym od grudnia 1918 do lutego 1919 roku tym pułkiem, następnie do grudnia 1919 roku 5 pułkiem piechoty Legionów. Od grudnia 1919 roku dowodził I Brygadą Piechoty Legionów. 22 maja 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu pułkownika, w piechocie, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich^[4]. W lipcu 1920 roku objął dowództwo 1 Dywizji Piechoty Legionów. Za udział w tych walkach został odznaczony Orderem Wojennym Virtuti Militari III, IV i V klasy, przy czym był w całym Wojsku Polskim jednym z trzech oficerów odznaczonych Krzyżem Kawalerskim i jednym z sześciu żołnierzy odznaczonych Krzyżem Złotym^[5].

Po zakończeniu działań wojennych pozostał na stanowisku dowódcy 1 DP Legionów, która stacjonowała w garnizonie Wilno. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 50. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a jego oddziałem macierzystym był 5 pp Leg^[6].

31 marca 1924 Prezydent RP, Stanisław Wojciechowski na wniosek Ministra Spraw Wojskowych, generała dywizji Władysława Sikorskiego awansował go na generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 roku i 18. lokatą w korpusie generałów^[7].

W czasie przewrotu majowego 1926 roku opowiedział się po stronie zamachowców^[8].

11 września 1926 Prezydent RP Ignacy Mościcki zwolnił go ze stanowiska dowódcy 1 DP Leg. i mianował generałem do prac przy Generalnym Inspektorze Sił Zbrojnych w Warszawie^[9]. W 1929 został przesunięty na stanowisko generała do prac przy Generalnym Inspektorze Sił Zbrojnych z siedzibą w Wilnie.

10 listopada 1930 roku Prezydent Rzeczypospolitej Ignacy Mościcki nadał mu stopień generała dywizji ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931 roku i 1. lokatą w korpusie generałów. Jednocześnie zezwolił mu na nałożenie oznak nowego stopnia przed 1 stycznia 1931 roku^[10].

15 grudnia 1930 roku został mianowany inspektorem armii z siedzibą w Wilnie^[11][12]. Na stanowisku tym pozostawał do września 1939 roku.

Na początku 1938 roku wydał podległym oficerom polecenie wymierzenia „sprawiedliwości”^[13] miejscowym dziennikarzom, m.in. Stanisławowi Cywińskiemu w związku z jego recenzją w „Dzienniku Wileńskim” zawierającą passus „Polska nie jest obwarzankiem, jak powiedział pewien kabotyn” (co było aluzją do Józefa Piłsudskiego). Zażądał też osadzenia Cywińskiego w obozie w Berezie Kartuskiej. Oficerowie rozkaz wykonali: Cywińskiemu połamano żebra i skatowano do nieprzytomności. W wyniku pobicia ofiara straciła również lewe oko, a całe zajście odbyło się na oczach jego żony i córki^[13]. Oficerowie zdemolowali także redakcję pisma oraz pobili redaktora naczelnego – Aleksandra Zwierzyńskiego, jego zastępcę – Zygmunta Fedorowicza oraz kilku pracowników w tym dwie kobiety^[13][14]. Ani generał, ani sprawcy pobić nie zostali pociągnięci do odpowiedzialności, natomiast osądzeni zostali pobici dziennikarze^[15].

W maju 1939 roku generał doprowadził swoim postępowaniem wobec redakcji dziennika wileńskiego – „Słowo”, która broniła Stanisława Cata-Mackiewicza, do samobójczej próby słynnego zagończyka i bohatera wojny polsko-bolszewickiej ppłk. Jerzego Dąmbrowskiego – „Łupaszki”^[16]. Strzał oddany w klatkę piersiową ominął serce i zakończył się wielomiesięcznym pobytem w szpitalu.

Udział w kampanii 1939 roku

W planie operacyjnym „Wschód” był przewidziany na stanowisko dowódcy Armii „Wilno”, natomiast w planie operacyjnym „Zachód” Marszałek Polski Edward Śmigły-Rydz powierzył mu dowództwo nad swym głównym odwodem – Armią „Warszawa”, później przemianowaną na Armię „Prusy”. W zamyśle Naczelnego Wodza miał to być najsilniejszy związek operacyjny WP. W ostatecznej wersji w jej skład miało wejść dziewięć wielkich jednostek: 3, 12, 13, 19, 29, 36, 39 i 44 Dywizja Piechoty oraz Wileńska Brygada Kawalerii.

1 września 1939 po południu wraz z I rzutem Kwatery Głównej Armii przybył do koszar 18 pułku piechoty w Skierniewicach i objął dowództwo nad 19 i 29 DP oraz Wileńską BK tworzącymi Północne Zgrupowanie w rejonie Skierniewice–Rawa Mazowiecka–Brzeziny. 13 DP znajdowała się na Pomorzu, a 12 DP w garnizonach na terenie Okręgu Korpusu Nr VI. 3 i 39 DP (rez.) oraz część 36 DP (rez.) dopiero rozpoczęły mobilizację. 44 DP (rez.) przeszła w podporządkowanie dowódcy Armii „Łódź”. Tak więc w pierwszym dniu wojny obronnej generał dysponował zaledwie 30% przydzielonych mu sił.

Armia „Prusy” musiała wejść do walki po przełamaniu linii obronnych Armii „Łódź”. Dąb-Biernacki – opierając się na meldunkach dowódcy Armii „Łódź” generała Rómmla – podjął próbę zaatakowania czołówki nacierających wojsk i wydał rozkazy zajęcia pozycji do natarcia. Po samodzielnie przeprowadzonym rozpoznaniu okazało się, że meldunki generała Rómmla mają niemal dobowe opóźnienie, a nieprzyjaciel jest znacznie bliżej polskich pozycji. Próby wycofania przygotowujących się do ataku polskich dywizji (19. i 29.) nie powiodły się: zostały one zaatakowane podczas marszu, a następnie rozbite. 5 września odjechał z pola bitwy pod Piotrkowem, a co gorsza, wezwał z pola bitwy dowódcę 5 DP do Spały, w której w dodatku na niego nie zaczekał. Jego decyzje doprowadziły do pomieszania się oddziałów 19 i 29 DP. 6 września złożył Wodzowi Naczelnemu niezgodny z prawdą meldunek, że natarcie 19 i 29 DP na Piotrków nie powiodło się i że nastąpiło to z winy żołnierza. Jednocześnie żołnierze 81 pp głodowali bez taboru bojowego, a 77 pp od 3 IX nie miał gorącej strawy. Z wszystkich tych względów Dąb-Biernacki oskarżany jest o nieudolne dowodzenie, nieprzygotowanie Piotrkowa Trybunalskiego do obrony i obwiniany o klęskę piotrkowską. Dodatkowo nie wykorzystał swojego sztabu do zapobiegnięcia zamieszaniu, w którym odbywał się odwrót 19 i 29 DP^[17]. Kompromitujące wręcz jest podsumowanie efektów działania północnego zgrupowania „Armii Prusy”: za Wisłę przedostały się szczątki 13 DP oraz drobne elementy 19 i 29 DP oraz Wileńskiej BK, z należących do piechoty 100 dział lekkich i 22 ciężkich przez rzekę przeszło najwyżej 6, z 12 dział brygady kawalerii – 8, z 50 czołgów Armii – 22.

Południowe zgrupowanie Armii Prusy dowodzone przez generała Skwarczyńskiego, w którego działania Dąb-Biernacki nie ingerował, zostało rozproszone na skutek bitwy pod Iłżą, toteż Dąb-Biernacki rozpoczął reorganizację podległych mu wojsk na wschodnim brzegu Wisły. Naczelny Wódz powierzył mu też dowództwo sformowanego 10 września 1939 roku Frontu Północnego w skład którego oprócz Armii „Prusy” wchodziły też wojska Grupy Operacyjnej Wyszków oraz Samodzielnej Grupy Operacyjnej Narew. W ciągu tygodnia odbudowane na pograniczu Mazowsza i Lubelszczyzny dywizje zostały wyprowadzone spod niemieckiego uderzenia i skoncentrowane na północ od Zamościa.

17 września 1939 roku, z powodu sowieckiego ataku na Polskę, nakazał przyśpieszyć marsz i zmienić jego kierunek na południowy. Próba przyjścia z pomocą wojskom Frontu Środkowego, dowodzonym przez generała Piskora, doprowadziła do drugiej bitwy pod Tomaszowem Lubelskim. Wspólne uderzenie wojsk niemieckich i sowieckich wymusiło kapitulację Frontu Północnego. Generał Dąb-Biernacki oskarżany był przy tym o porzucenie walczących oddziałów, a nawet o ucieczkę z pola walki w ubraniu cywilnym^[18]. Obowiązek podpisania kapitulacji scedował na dowodzącego jedną z podległych mu armii generała Przedrzymirskiego.

Na uchodźstwie

Generał Dąb-Biernacki przedostał się do Francji, jednak gen. Władysław Sikorski odsunął go – tak jak większość piłsudczyków – od wszelkich funkcji w Armii Polskiej na Zachodzie. Został osadzony w obozie oficerskim w Cerizay k. Angers dla „nieprawomyślnych” i „sprawców klęski wrześniowej”. Obóz zwany był przez oficerów „Wiśniowcem” w nawiązaniu do znanego w Polsce więzienia w Wiśniczu i do znaczenia francuskiego słowa „cerise” (wiśnia). Po upadku Francji w czerwcu 1940 roku oficerowie z Cerizay ewakuowali się do Anglii na własną rękę. W połowie lipca 1940 roku zwrócił się do Naczelnego Wodza z prośbą o przeniesienie w stan spoczynku^[19]. W liście do gen. Sikorskiego zarzucił mu odsunięcie doświadczonych dowódców, fałszywe informowanie Francuzów o przebiegu klęski wrześniowej, dzielenie oficerów na lepszych i gorszych, a także zaprzepaszczenie wojska we Francji.

Stefan Dąb-Biernacki został 17 sierpnia 1940 roku umieszczony na wysepce Bute u zachodnich wybrzeży Szkocji w obozie w Rothesay (w tzw. Samodzielnym Obozie Rothesay). W środowisku wojskowym wyspa Bute uważana była za obóz karny. W obozie prowadzono agitację przeciwko gen. Sikorskiemu. Przewodził temu gen. Dąb-Biernacki^[20]. 18 sierpnia został zatrzymany w hotelu „Victoria” przez brytyjską policję i wywieziony z wyspy^[21].

W dniach 17–20 października 1940 roku przed Sądem Polowym nr 3 w Londynie odbył się proces gen. Dąb-Biernackiego. Sąd uznał go winnym popełnienia czynów z artykułu 57 i 64 k.k.w., za co skazał go na karę dwóch lat i sześciu miesięcy pozbawienia wolności oraz degradację^[22]. W listopadzie 1940 został zwolniony z wojska. Na życzenie władz polskich Dąb-Biernacki został osadzony w więzieniu brytyjskim. W kwietniu 1941 roku stanął przed Sądem Polowym nr 9 w Londynie pod zarzutem kierowania spiskiem przeciwko rządowi gen. Sikorskiego. W składzie orzekającym zasiedli: generał brygady Zygmunt Bohusz-Szyszko (przewodniczący), członkowie: kontradmirał Jerzy Świrski i gen. bryg. Stanisław Ujejski. Sprawny przebieg procesu zapewnił pułkownik audytor Tadeusz Jaskólski. Sąd uznał go za winnego popełnienia zbrodni kierowania antyrządowym spiskiem i skazał na cztery lata pozbawienia wolności i degradację^[23]. Odbył rok kary pozbawienia wolności, po czym wiosną 1942 roku został zwolniony z powodu złego stanu zdrowia^[19].

Gdy w 1943 stanowisko Naczelnego Wodza objął gen. Kazimierz Sosnkowski, Dąb-Biernacki został zwolniony z więzienia i wyjechał do Irlandii, gdzie zajmował się pszczelarstwem^[24] (z wykształcenia inżynier rolnik). Po wojnie gospodarował na farmie w Walii. Został pochowany na Cmentarzu Brompton w Londynie.

Rodzina

Generał Stefan Dąb-Biernacki był żonaty z Zofią Suchorzewską (1892–1988) córką Witolda (1857–1936) i Stefanii z Gołębiowskich (1868–1937). Zofia Suchorzewska była siostrą majora rezerwy kawalerii Leona Suchorzewskiego (1894–1970) i Felicji (1893–1986), żony generała brygady Michała Pakosza.

Ze związku z Zofią Suchorzewską miał dwoje dzieci: Zofię i Józefa.

Zofia Dąb-Biernacka ps. „Jagienka” urodziła się 8 sierpnia 1919 w Łomży. W czasie wojny walczyła w szeregach Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. Pełniła funkcję szefa łączności konspiracyjnej w Oddziale V Sztabu Komendy Okręgu AK Wilno. Została awansowana na kapitana i dwukrotnie odznaczona Krzyżem Walecznych. Zmarła 13 stycznia 2011 w Londynie.

Józef Dąb-Biernacki ps. „Józek” urodził się 19 marca 1924 w Wilnie. Tak jak starsza siostra był żołnierzem Armii Krajowej. Posiadał stopień kaprala podchorążego. Pełnił służbę w I plutonie 1 kompanii batalionu AK „Zośka”. W tym samym plutonie pełnił służbę plut. pchor. Andrzej Pakosz ps. „Paweł”, syn generała Michała Pakosza. „Józek” poległ 8 sierpnia 1944 na Woli.

Na przełomie października / listopada 1946 żona i córka generała zostały przeprowadzone z Krakowa przez „zieloną granicą” do Wiednia przez kuriera PSZ ppor. Jana Łożańskiego^[25].

Opinie o generale

• płk dypl. Stefan Rowecki (opinia przedwojenna) – „Piękna przeszłość bojowo-liniowa. Dowódca kompanii i batalionu w Legionach. Dowódca pułku, brygady i dywizji (1 DP Legionów) w wojnie 1918–1920. Dotychczas wywierał poważną presję na tok wyszkolenia taktycznego wojska, niekoniecznie najlepszą. Zbyt negliżuje rolę lotnictwa i broni pancernej na wschodzie Europy. Wojnę przyszłą tutaj ciągle widzi zbyt zbliżoną do roku 1920. Jego metody z taktycznych ćwiczeń indywidualnych prowadzą do ogłupiania zarówno kierowników, jak i uczestników ćwiczeń. Reprezentuje bezwzględność i brutalność w przeprowadzeniu swoich zamierzeń. Czasem w rozwiązaniach swych może być nieprawdopodobnie ryzykowny. Umysł doktrynerski, nie nadający się do projektowania i realizowania skomplikowanych operacji. To typ dowódcy armii w wykonywaniu na przykład brutalnego, ściśle określonego zadania, na przykład przełamania lub obrony za wszelką cenę.”

• płk dypl. pil. Marian Romeyko^[26]

• gen. dyw. Stanisław Kopański^[27]

• gen. Leon Berbecki – gen. Dąb-Biernacki wraz z szefem żandarmerii polowej – płk. Jur-Gorzechowskim zachowali się szczególnie okrutnie wobec generałów m.in. Tadeusza Rozwadowskiego i Włodzimierza Zagórskiego, którzy po zamachu majowym zostali uwięzieni w wojskowym więzieniu śledczym na Antokolu w Wilnie. Berbecki pisał m.in. „pułkownik Jur-Gorzechowski i generał Dąb-Biernacki, dowódca pierwszej dywizji Legionów, wprowadzili taki «regulamin» dla uwięzionych generałów, że graniczył on z torturami moralnymi a nawet fizycznymi”^[28].

• gen. Juliusz Rómmel (opinia powojenna propagowana przez GZP) – „Bardzo odważny i przedsiębiorczy dowódca pułku piechoty^[a]. Sam piechur, zamiłowany w szybkich marszach, działaniach nocnych, opartych na zaskoczeniu. Niestrudzony dowódca różnych wypadów, zasadzek na tyły i flanki nieprzyjaciela, zdecydowany i przedsiębiorczy w naszej minionej wojnie z bolszewikami. Pewny siebie i swoich „doświadczeń”, zarozumiały, nie uznający żadnych nowych technicznych osiągnięć na Zachodzie, które nawet wyśmiewał i którymi pogardzał. Uważał, że tylko on ma rację i tylko on zna wojnę. Zupełnie lekceważył artylerię i inne bronie techniczne, w jego głowie nie mieściło się dowodzenie wielkimi jednostkami, wyobrażał sobie, że tak samo pójdzie mu to łatwo, jak dowodzenie batalionu lub kilka batalionów, jak w jakimś wypadzie nocnym lub odosobnionym. Nie chciał się uczyć i zwalczał w naszej armii ludzi, którzy byli innego zdania. Narobił tym dużo szkody naszemu wojsku, bo usuwał oficerów bardzo wartościowych. Miał swoje różne ulubione „sztuczki” i sądził, że to są jego wynalazki, a w rzeczywistości te „wynalazki” już dawno były w naszych regulaminach i stosowane były wszędzie. Generał bardzo nie lubiany w wojsku, nierówny w stosunkach służbowych i nietaktowny. Uznawał tylko autorytety legionowe, innych dowódców nie słuchał. Warchoł na dużą skalę! Druga wojna światowa pokazała, że swoją odwodową, najsilniejszą armię „Prusy” zmarnował i zniszczył w ciągu jednej doby, bo tak nią dowodził, że pomieszał wszystko, wprowadzając chaos i dezorganizację u wszystkich dowódców i w ich oddziałach – a potem zwalił całą winę na swoich żołnierzy, którzy według zdania wypowiedzianego wobec Marszałka Śmigłego, „nie chcieli się bić”. Typ ujemny pod każdym^[b], wykorzystujący swoje stanowisko dla własnych korzyści materialnych.”^[29]

• Paweł Wieczorkiewicz (historyk) – „Oburza zaś powierzenie Dębowi-Biernackiemu, skompromitowanemu doszczętnie jako dowódca i oficer w początkowym etapie kampanii, kluczowego stanowiska w kolejnej jego fazie. W bitwie pod Tomaszowem Lubelskim, gdzie jego chaotyczne dowodzenie doprowadziło do kryzysu, ponownie zbiegł z pola walki, dając dowód nie tylko braku kompetencji, ale i tchórzostwa”^[30].

• Marian Porwit – „Gen. Dąb-Biernacki nie orientował się najwidoczniej ani w możliwości szybkiego ponawiania ciosów przez dywizję pancerną, ani też w możliwości wywalczenia powodzenia przez zmasowanie wielu fal czołgów lub po prostu przez obejście napotkanej mocnej obrony. [...] Przygotował pole walki w wadliwych kategoriach walki z piechotą, licząc, ze wszystko się w ostatnich godzinach zaimprowizuje, że na wszystko będzie czas. [Wydawane] rozkazy były samobójczym odebraniem sobie samemu wojsk, a żołnierzowi wiary w dowództwo i we własne siły. [...] I dowódca, i sztab Armii nie okazali temperamentu bojowego”^[31]

Awanse

• chorąży – 29 września 1914
• porucznik – 5 marca 1915 z pominięciem stopnia podporucznika
• kapitan – 15 czerwca 1915 (15 lokata na liście starszeństwa oficerów piechoty Legionów Polskich z dnia 12 kwietnia 1917^[32]
• major – 2 grudnia 1918
• podpułkownik – 1919
• pułkownik – 1 kwietnia 1920 zweryfikowany ze starszeństwem z 1 czerwca 1919
• generał brygady – 31 marca 1924 ze starszeństwem z 1 lipca 1923 i 18. lokatą w korpusie generałów
• generał dywizji – 10 listopada 1930 ze starszeństwem z 1 stycznia 1931 i 1. lokatą w korpusie generałów
• szeregowy – degradacja w październiku 1940

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Wojskowego Virtuti Militari (24 listopada 1922)^[33]
• Krzyż Złoty Orderu Wojskowego Virtuti Militari (24 listopada 1922)^[33]
• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (16 lutego 1921)^[34]
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)^[35][36]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (9 listopada 1926)^[37]
• Krzyż Niepodległości (24 października 1931)^[12][38]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)^[12]
• Złoty Krzyż Zasługi (17 marca 1930)^[39]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych (12 maja 1936)
• Znak oficerski „Parasol”

• Krzyż Żelazny II klasy (Prusy, 1916)^[40]
• Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja, 12 lutego 1922)^[41]
• Order Pogromcy Niedźwiedzia III klasy (Łotwa)^[42]
• Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa, 1929)^[43]
• Komandor Orderu Orła Białego (Serbia, 15 października 1924)^[44]

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 758-759. ISBN 83-211-1096-7.
• Leszek Kania. Służba sprawiedliwości Wojska Polskiego we Francji i w Wielkiej Brytanii (październik 1939 – październik 1940). „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 15 (66)/1 (247), 2014. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej. ISSN 16406281. 
• Leszek Kania. Dylematy wojskowej temidy. Problemy orzecznicze sądów wojennych Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w latach II wojny światowej. „Wojskowy Przegląd Prawniczy”. 2, 2014. Warszawa: Naczelna Prokuratura Wojskowa i Izba Wojskowa Sa̜du Najwyższego. ISSN 0137-7272. 
• Krzysztof Kaczmarski: Nie tylko Rothesay. Oficerskie obozy izolacyjne oraz obóz dyscyplinarny dla żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych w Wielkiej Brytanii (1940-1943). Rzeszów-Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2020. ISBN 978-83-8098-813-2. OCLC 276981965.
• Stanisław Kopański: Wspomnienia wojenne 1939–1946. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1990. ISBN 83-11-07819-X.
• Henryk Kosk, Generalicja polska, t. 1, Wyd. Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, Pruszków 2001, ISBN 83-87103-81-0.
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
• Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 44–45.
• Marian Romeyko: Przed i po maju. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1983. ISBN 83-11-06884-4.
• Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.
• Jan Wróblewski: Armia „Prusy” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1986. ISBN 83-11-07212-4.
• Wojciech Zalewski, Piotrków 1939, Warszawa 2000.

Linki zewnętrzne

• Biografia na portalu poświęconym II wojnie światowej