Stefan Dybowski

Stefan Dybowski
Data i miejsce urodzenia

31 sierpnia 1903
Kleczew

Data i miejsce śmierci

30 października 1970
Warszawa

Minister kultury i sztuki
Okres

od 6 lutego 1947
do 21 listopada 1952

Przynależność polityczna

Stronnictwo Ludowe / Zjednoczone Stronnictwo Ludowe

Poprzednik

Władysław Kowalski

Następca

Włodzimierz Sokorski

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Grób Dybowskiego na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (2011)

Stefan Dybowski, pseudonim „Wojciech Bandos” (ur. 31 sierpnia 1903 w Kleczewie, zm. 30 października 1970 w Warszawie) – polski nauczyciel, działacz społeczny, działacz ruchu ludowego, żołnierz; poseł do Krajowej Rady Narodowej i na Sejm Ustawodawczy (1947–1952), w latach 1947–1952 minister kultury i sztuki, w latach 1956–1963 redaktor naczelny i prezes zarządu Ludowej Spółdzielni Wydawniczej; bibliofil, bibliograf, członek założyciel Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Książki (1927).

Życiorys

Stefan Dybowski był synem Zofii i Teodora Dybowskiego, który od czasu strajku szkolnego w 1905 pozostawał pod stałym nadzorem policyjnym. Ojciec Teodora brał udział w powstaniu listopadowym. Władze rosyjskie zmusiły Teodora Dybowskiego i jego rodzinę do opuszczenia Zduńskiej Woli i zamieszkania w Piwonicach (obecnie dzielnica Kalisza), gdzie Teodor został nauczycielem[1].

Stefan Dybowski w 1920 brał ochotniczo udział w obronie Warszawy jako członek Brygady Syberyjskiej. Od 1921 do 1932 był prezesem oddziału Związku Strzeleckiego w Kaliszu. W Kaliszu ukończył Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki[2], podjął następnie pracę jako nauczyciel w jednej z kaliskich szkół powszechnych. W 1923 był prezesem Koła Młodzieży Socjalistycznej w Kaliszu i przystąpił do Związku Nauczycielstwa Polskiego.

W 1927 został sekretarzem nowo założonego Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Książki[3][2]. W towarzystwie tym prowadził Dybowski regionalne prace bibliograficzne, celem których było opracowanie pełnej bibliografii druków wydanych przez drukarnie kaliskie i literatury dotyczącej Kalisza, wydał wtedy pracę W sprawie bibliografii literatury o Kaliszu (1928)[2][4]; zbiór kilkuset starodruków uległ zniszczeniu w czasie II wojny światowej (1939–1945)[2]. W 1937 ukończył studia w Państwowym Instytucie Nauczycielskim w Warszawie.

Od 1944 do 1945 był wicewojewodą kieleckim i członkiem prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach (w latach 1952–1954 jej przewodniczącym), a następnie – do 1947 – wojewodą białostockim. W latach 1947–1952 był ministrem kultury i sztuki w pierwszym rządzie Józefa Cyrankiewicza; w czasie urzędowania zorganizował m.in. Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu[5] i Państwowe Muzeum na Majdanku[6]. Ponadto był posłem do Krajowej Rady Narodowej i na Sejm Ustawodawczy.

W latach 1954–1956 był zastępcą profesora i prorektorem Państwowej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Warszawie. Od 1959 do 1963 był prezesem Ludowej Spółdzielni Wydawniczej, po czym został wykładowcą na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1959–1961 kierował Towarzystwem Przyjaźni Polsko-Albańskiej. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1946)[7].

Był żołnierzem Batalionów Chłopskich, działaczem Stronnictwa Ludowego „Wola Ludu”, Stronnictwa Ludowego (SL), a następnie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego (ZSL). Był członkiem Rady Naczelnej SL (1945–1949), członkiem Naczelnego Komitetu Wykonawczego SL (1946–1949), członkiem Naczelnego Komitetu Wykonawczego ZSL (1949–1956) i zastępcą członka Naczelnego Komitetu ZSL (od grudnia 1956 do marca 1969). Redaktorem czasopisma regionalnego „Ziemia Kaliska”.

Stefan Dybowski był bratem Janusza Teodora Dybowskiego. Jego córką była Zofia Dybowska-Aleksandrowicz. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A 2 Tuje m. 5)[8].

Przypisy

  1. ↑ Piotr Sobolewski: Dybowscy. Radio Centrum, 2014-12-10. [dostęp 2018-02-06].
  2. ↑ a b c d 100 lat „Kościuszki” : Szkoła Handlowa, Gimnazjum i Liceum im. Tadeuszka Kościuszki w Kaliszu : 1905–2005. Aneta Kolańczyk (red.). Kalisz: „Edytor”, 2005, s. 197–199. ISBN 83-922394-2-3.
  3. ↑ Ewa Andrysiak: Kaliscy bibliofile w międzywojniu. info.kalisz.pl. [dostęp 2018-02-06].
  4. ↑ Stefan Dybowski: W sprawie bibljografji literatury o Kaliszu. Kalisz: Drukarnia Wydawnicza, 1928, s. 1.
  5. ↑ Zarządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia 17 stycznia 1950 r. w sprawie nadania statutu Państwowemu Muzeum Oświęcim-Brzezinka (M.P. z 1950 r. nr 13, poz. 132).
  6. ↑ Zarządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia 17 stycznia 1950 r. w sprawie nadania statutu Państwowemu Muzeum na Majdanku (M.P. z 1950 r. nr 13, poz. 133).
  7. ↑ Uchwała Prezydium Krajowej Rady Narodowej z dnia 19 lipca 1946 r., o odznaczeniach obywateli w II rocznicę P.K.W.N. w wyróżnieniu zasług na polu pracy nad odrodzeniem państwowości polskiej, nad utrwaleniem jej podstaw demokratycznych i w odbudowie kraju (M.P. z 1947 r. nr 74, poz. 490).
  8. ↑ Wyszukiwarka grobów w Warszawie. [dostęp 2019-11-14].

Bibliografia

Pierwszy rząd Józefa Cyrankiewicza (1947–1952)
W dniu zaprzysiężenia
Późniejsi członkowie rządu
Cyrankiewicz.jpg
  • kursywa – ministrowie, odwołani przed końcem istnienia rządu
Ministrowie kultury i sztuki (1944–1989)

Godło PRL

Media użyte na tej stronie

Grob Stefana Dybowskiego.JPG
Autor: Mzungu, Licencja: CC BY 3.0
Grób Stefana Dybowskiego
Cyrankiewicz.jpg
Józef Cyrankiewicz, Prime Minister of Poland (People's Republic of Poland) 1947-1970