Stefan Maria Kuczyński

Stefan Maria Kuczyński, ps. Włodzimierz Bart herbu Ślepowron (ur. 21 września 1904 w Bogusławiu, Wołyń, zm. 30 marca 1985 w Katowicach) – polski historyk, mediewista, badacz epoki Władysława Jagiełły, autor powieści historycznych.

Życiorys

Był synem lekarza wojskowego Tadeusza Kuczyńskiego. Studiował na Uniwersytecie Warszawskim filologię polską, prawo i historię, w 1932 uzyskał doktorat (Rządy litewskie na Siewierszczyźnie w II połowie XIV wieku, niepublikowane) pod kierunkiem Oskara Haleckiego. Pracował jako nauczyciel gimnazjów warszawskich, po habilitacji (Ziemie Czernihowsko-Siewierskie pod rządami Litwy). Otrzymał stopień doktora habilitowanego za pracę „Ziemie Północno-Krajowe pod administracją Litwy” (1937), po czym został profesorem nadzwyczajnym w Katedrze Historii Średniowiecza Europy Uniwersytecie Warszawskim jako docent^[1]. Nauczyciel gimnazjalny 1932–1944. W okresie okupacji brał udział w tajnym nauczaniu (ps. „Włodzimierz Bart”). Po wojnie był kolejno docentem na Uniwersytecie Jagiellońskim (1945), profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Wrocławskiego (1946 – Kierownik Katedry Słowiańszczyzny Wschodniej), profesorem Uniwersytetu Łódzkiego (1954–1969; w latach 1957–1968 kierownik Katedry Średniowiecznej Europy Wschodniej), profesorem Uniwersytetu Śląskiego (1969–1982). W latach 1946–1948 Kuczyński był redaktorem naczelnym miesięcznika Śląsk, wydawanego w Jeleniej Górze. Obok pracy naukowej zajmował się działalnością wydawniczą. Wydawał jedno z pierwszych po wojnie czasopism naukowych miesięcznik „Nauka i Sztuka” oraz pismo „Śląsk”. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Sienkiewicza w Katowicach.

Zainteresowania badawcze

Interesował się głównie historią polityczną oraz historią wojskowości średniowiecznej. Pierwszym nurtem badawczym Kuczyńskiego były dzieje Wielkiego Księstwa Litewskiego. Drugi nurt zapoczątkowany po wojnie to stosunki polsko-krzyżackie. W swoich pracach poddał krytycznej analizie niepochlebne opinie Jana Długosza odnoszące się do króla Władysława Jagiełły^[2]. Wykazał, wbrew opiniom niektórych historyków, że to król Władysław dowodził wojskami polsko-litewskimi w bitwie pod Grunwaldem^[3]. Był konsultantem naukowym filmu Krzyżacy.

Członkostwo w towarzystwach naukowych

Kuczyński był członkiem: Komisji Historycznej PAU, Komisji Słowianoznawczej PAN, PTH, Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego oraz ZLP.

Wybrane publikacje

Bibliografia prac – Tadeusz Dubicki, Krzysztof Antoni Kuczyński, Profesor Stefan Maria Kuczyński (1904-1985), „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 30 (1988), s. 3-18.

Prace naukowe

• Sine wody, Warszawa: skł. gł. „Libraria Nova” 1935.
• Ziemie Czernihowsko-Siewierskie pod rządami Litwy, Warszawa: zasiłek Funduszu Kultury Narodowej 1936. Prace Ukraińskiego Instytutu Naukowego. Seria Prac Komisji dla Badań Zagadnień Polsko-Ukraińskich, z. 2.
• Kto dowodził w bitwie pod Grunwaldem, Jelenia Góra 1947 (Odbitka: z kwartalnika „Nauka i Sztuka” t. 5).
• Śląsk Dolny w drugą rocznicę powrotu do Polski 1945-1947, 1947.
• O powstaniu wzmianki z r. 981 w „Powieści z lat doczesnych”, Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Naukowe 1955. Seria: Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego 8.
• Rozbiór krytyczny roku 1385 „Dziejów polskich” Jana Długosza, Warszawa 1958.
• Grunwald 1410-1960, Olsztyn: „Pojezierze”, 1959.
• Grunwald, Warszawa: „Arkady” 1960.
• Bitwa pod Grunwaldem, Katowice: „Śląsk” 1987, ISBN 83-216-0508-7.
• Król Jagiełło ok. 1351–1434, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1985, ISBN 83-11-07092-X (wyd. 2 1987).
• Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409–1411, Warszawa 1980, ISBN 83-11-06262-5 (wyd. 4 popr.)
• Lata wojny trzynastoletniej w „Rocznikach, czyli kronikach” inaczej „Historii polskiej” Jana Długosza, t. 1-2, Łódź: Łódzkie Towarzystwo Wydawnicze 1964-1965.
• Miechowita jako historyk, Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe 1965.
• Sienkiewicz a współczesna historiografia polska, Warszawa 1966.
• Rzeczywistość historyczna w „Krzyżakach” Henryka Sienkiewicza, Warszawa: Państ. Instytut Wydawniczy 1967.
• Karol Szajnocha, Jadwiga i Jagiełło 1374-1413. Opowiadanie historyczne, t. 1-2, wstęp: Stefan M. Kuczyński, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1969.
• Spór o Grunwald, Warszawa: MON 1972.
• Studia z dziejów Europy Wschodniej X-XVII w., Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1965.

Powieści

• Litwin i Andegawenka: powieść historyczna, Katowice: „Śląsk” 1974.
• Zawisza Czarny: powieść historyczna, Katowice 1980, ISBN 83-216-0054-9.

Powieści historyczne dla młodzieży – wydane pod pseudonimem Włodzimierz Bart

• Pierścień z szafirem. Opowieść o Macieju z Miechowa, Warszawa: „Nasza Księgarnia” 1962.
• Grunwaldzkie miecze. Powieść historyczna dla młodzieży, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1966.
• Warneńczyk Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1968.
• Przygody Kołatka Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1970.

Przypisy

Bibliografia

• Tadeusz Dubicki, Prof. dr hab. Stefan Maria Kuczyński (21 IX 1904 – 30 III 1985), „Kwartalnik Historyczny” (1985), z. 4, s. 1036-1039.
• Tadeusz Dubicki, Krzysztof Antoni Kuczyński, Profesor Stefan Maria Kuczyński (1904-1985), „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 30 (1988), s. 3-7.
• Jan Juszczyk, Pamięci profesora Stefana Marii Kuczyńskiego [1904-1985] w czwartą rocznicę śmierci, „Wiadomości Historyczne” 32(1989), z. 5, s. 474-476
• Lidia Korczak, Kuczyński Stefan Maria, [w:] Słownik historyków polskich, red. M. Prosińska-Jackl, Warszawa 1994, s. 275.
• Anna Krupska, In memoriam Stefan Maria Kuczyński (21 IX 1904 – 30 III 1985), „Kronika Katowic” 2 (1984/1985), s. 7-14.
• Stefan Maria Kuczyński, [w:] Jarosław Kita, Rafał Stobiecki, Słownik biograficzny historyków łódzkich, Łódź 2000, s. 59-60.
• Słownik biograficzny zasłużonych dla oświaty i wychowania w Warszawie i województwie stołecznym warszawskim od 1916 roku, z. 2, red. Z. Burlikowska, Warszawa 1997, s. 94–95.
• Michał Kozłowski, Oskar Halecki i jego uczniowie. Wzajemne relacje po latach [w:] Oskar Halecki i jego wizja Europy, red. Małgorzata Dąbrowska, t. 3, Warszawa–Łódź: IPN 2014, s. 24-77 [1].