Stefan Półrul
| Data i miejsce urodzenia | 9 maja 1926 Korwin |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 9 kwietnia 1953 Wrocław |
| Przyczyna śmierci | morderstwo |
| Miejsce spoczynku | Młodojewo |
| Zawód, zajęcie | żołnierz (marynarz) |
| Rodzice | Stanisław Półrul Stanisława Karwecka |
| Odznaczenia | |
 | |
Stefan Półrul (ur. 9 maja 1926 w Korwinie, zm. 9 kwietnia 1953 we Wrocławiu) – żołnierz Wojska Polskiego, ofiara mordu sądowego.
Żołnierz
Urodził się w 1926 jako syn Stanisława i Stanisławy z domu Karweckiej. 23 kwietnia 1947 zmobilizowany został do Wojska Polskiego. Podoficer zawodowy w stopniu bosmanmata. Ostatnie stanowisko: starszy pisarz Sądu Marynarki Wojennej w Gdyni. W wojsku związał się z antykomunistyczną Polską Organizacją Podziemną „Wolność”, działającą od listopada 1950 do grudnia 1951 w Marynarce Wojennej. Członkowie organizacji m.in. sporządzali listy z danymi o obsadzie personalnej i adresach zamieszkania kadry dowódczej Marynarki Wojennej i Informacji Wojskowej ze szczególnym uwzględnieniem pracujących w Polsce oficerów sowieckich (Edmund Sterna ps. „Mściciel”) oraz informować o obsadzie Sądu Marynarki Wojennej i toczonych procesach (S. Półrul).
Więzienie i śmierć
Za prowadzoną działalność został aresztowany 5 grudnia 1951 przez oficerów Okręgowego Zarządu Informacji nr 8 (Marynarki Wojennej). Wyrokiem Sądu Marynarki Wojennej w Gdyni z 6 czerwca 1952 skazany na karę śmierci.
Wkrótce po procesie zaczął wykazywać objawy choroby psychicznej, mogącej być skutkiem zastosowanych w Informacji Wojskowej metod śledczych. 7 grudnia 1952 Bolesław Bierut odmówił prawa łaski. Wykonanie wyroku odłożono ze względu na treść opinii biegłego psychiatry sądowego z 18 listopada 1952, w której stwierdził m.in. „…w stanie obecnym chory nie nadaje się do brania udziału w postępowaniu sądowym, ewentualnie do odbywania kary”. 12 grudnia 1952 skierowany na obserwację do Szpitala Psychiatrycznego przy Więzieniu nr 2 we Wrocławiu. 18 marca 1953 komendant szpitala Jerzy Katzenellenbogen i jego asystent dr Izydor Wassermann sporządzili orzeczenie lekarsko-psychiatryczne nr 15/53 stwierdzające zdolność S. Półrula do działań prawnych. W oparciu o treść orzeczenia lekarskiego obu psychiatrów Stefan Półrul został stracony 9 kwietnia 1953 o godz. 20.00 w więzieniu nr 1 przy ul. Kleczkowskiej we Wrocławiu. Zastrzelił go funkcjonariusz WUBP we Wrocławiu Władysław Dusza.
Pogrzeb w 2008
Przez 55 lat szczątki Stefana Półrula spoczywały w nieznanym miejscu. 2 czerwca 2008 zostały odnalezione przez pracowników wrocławskiego Instytutu Pamięci Narodowej na Cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu. Podczas oględzin medycznych stwierdzono, że śmierć marynarza nastąpiła w wyniku zastosowania katyńskiej metody uśmiercania – strzałem w potylicę skazańca oddanym z bardzo małej odległości.
9 września 2008 na cmentarzu w miejscowości Młodojewo odbył się wojskowy pogrzeb Stefana Półrula. Na pogrzebie obecni byli członkowie rodziny, przedstawiciele Instytutu Pamięci Narodowej, delegacja Marynarki Wojennej, reprezentanci władz lokalnych i organizacji kombatanckich oraz młodzież. 6 lutego 2009 postanowieniem Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Stefan Półrul został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[1].
Film
3 marca 2009 w Domu Spotkań z Historią w Warszawie odbyła się premiera filmu dokumentalnego pt. „Nigdy nie wrócisz do domu”, w którym przedstawione zostały losy Stefana Półrula. Reżyserką filmu jest Jolanta Krysowata.
Przypisy
Bibliografia
- PRZEGLĄD MEDIÓW – 4 listopada 2008 r.. Instytut Pamięci Narodowej, 2008-11-04. [dostęp 2011-07-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-20)].
- Jolanta Krysowata. Przywrócenie praw. „Karta”, s. 48-69, 2009.
- Dom Spotkań z Historią. [dostęp 2011-12-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
Linki zewnętrzne
- Fotografia Stefana Półrula – Zdjęcie. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2016-04-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-19)].
- K. Dziadziuszko, Stefan Półrul (1926-1953), [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, tom V, Kraków – Warszawa – Wrocław, 2014 (W druku)
