Stefan Rosiak

Stefan Rosiak

Data i miejsce urodzenia	16 lipca 1897 Ozorków
Data i miejsce śmierci	1 stycznia 1973 Łódź
Miejsce spoczynku	Cmentarz św. Rocha na Radogoszczu
Zawód, zajęcie	historyk, archiwista
Odznaczenia

Stefan Rosiak (ur. 16 lipca 1897 w Ozorkowie, zm. 1 stycznia 1973 w Łodzi) – polski historyk, archiwista, działacz krajoznawczy, szczególnie w zakresie ochrony zabytków.

Studia i stopień naukowy

W latach 1924–1929 studiował historię na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie (1929 mgr – Bonifatrzy w Wilnie – druk: Wilno 1928^[1]). Po skończeniu studiów poświęcił się pracy w archiwistyce. W 1947 doktoryzował się pod kierunkiem R. Mienickiego na UMK na podstawie opublikowanej w 1938 pracy Księgarnia Eliza Orzeszkowa i S-ka w Wilnie (1879–1882).

Praca zawodowa

Jeszcze jako student (1922) został zatrudniony w Archiwum Państwowym w Wilnie, gdzie pracował do 1946. Podczas okupacji brał udział w tajnym nauczaniu. W latach 1946–1947 był pracownikiem urzędu Głównego Pełnomocnika Rządu Rzeczypospolitej do Spraw Ewakuacji. Z ramienia Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych rejestrował polonika w archiwach państwowych w Wilnie, Grodnie, Moskwie i Leningradzie. We wrześniu 1947 objął stanowisko kustosza Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim. W latach 1949–1951 był pierwszym dyrektorem Archiwum Państwowego w Łodzi, był jednym z organizatorów państwowej służby archiwalnej na terenie woj. łódzkiego. Jego staraniem powstały archiwa miejskie w Kutnie, Łowiczu, Łęczycy, Rawie Mazowieckiej, Skierniewicach, Tomaszowie Mazowieckim, Wieluniu i inne.

Społeczna działalność pozazawodowa

Członek:

• PTH,
• Stowarzyszenia Historyków Sztuki,
• Stowarzyszenia Archiwistów Polskich,
• PTTK od 1955.

Najbardziej owocna była działalność w PTTK w dziedzinie społecznej opieki nad zabytkami. W latach 50. XX w. był współorganizatorem Okręgowej Komisji Opieki nad Zabytkami, której przewodniczył do 1972. Zorganizował sieć Społecznych Opiekunów Zabytków na terenie ówczesnego województwa łódzkiego i utrzymywał z nimi stały kontakt poprzez organizowanie zebrań i zjazdów.

Śmierć i miejsce spoczynku

Zmarł 1 stycznia 1973. Został pochowany na Cmentarzu św. Rocha na Radogoszczu.

Publikacje

W latach 30. XX w. na łamach wileńskiego „Słowa” publikował artykuły popularne na temat powstania listopadowego. W jego dorobku naukowym można wyróżnić dwa nurty. Pierwszy dotyczy badań nad dziejami Wileńszczyzny. Reprezentują go m.in. następujące prace:

• przytoczona wyżej rozprawa doktorska,
• Bonifratrzy w Wilnie 1635–1843–1924 (1928),
• Prowincja litewska Sióstr Miłosierdzia (1933).

Drugi nurt związany jest ze studiami nad historią gospodarczą regionu łódzkiego – artykuły, m.in.:

• Dzieje ruchu robotniczego w Ozorkowie (1957);
• Powstanie listopadowe w Ozorkowie (1957);
• Powstanie przemysłu w Ozorkowie (1963).
• Opracował monografię Ozorkowa z okazji 700-lecia tego miasta, która z przyczyn niezależnych od autora nie ukazała się drukiem.
• Przez wiele lat współpracował z zespołem przygotowującym Materiały do historii miast, przemysłu i klasy robotniczej w okręgu łódzkim (t. I–IV, 1957–1966).

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Złoty Krzyż Zasługi
• Medal Niepodległości (16 marca 1937)^[2]
• Srebrny Krzyż Zasługi (11 listopada 1936)^[3]
• Srebrna Odznaka „Za opiekę nad zabytkami”
• Złota Honorowa Odznaka PTTK
• Honorowa Odznaka Miasta Łodzi

Przypisy

Bibliografia

• materiały Oddziałowej Komisji Historycznej Oddziału Łódzkiego PTTK.
• Słownik biograficzny łódzkich działaczy krajoznawstwa i turystyki, praca zbiorowa pod red. Jacka Ciesielskiego, Łódź 1985, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Zarząd Wojewódzki w Łodzi Komisja Historyczna.
• 70 lat społecznej turystyki i krajoznawstwa w województwie łódzkim, pr. zb. pod red. Kazimierza Hempla, Łódź 1979.
• Historia Oddziału Łódzkiego PTK-PTTK 1909–2009, pr. zb. pod red. Edmunda Witkowskiego, Elżbiety Korczak, Jolanty Grońskiej, Adama Arndta, Łódź 2009.
• Lechosław Fularski, 50 lat Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Łódź 2001.
• Jarosław Kita, Rafał Stobiecki, Słownik biograficzny historyków łódzkich, Łódź 2000, s. 81–82.
• Mieczysław Bandurka, Stefan Rosiak (16.07.1897–1.01.1973), „Rocznik Łódzki” 18 (1973), s. 228–230.
• Cz. Ohryzko-Włodarska, Stefan Rosiak (16.07.1897–1.01.1973), „Archeion” 1974, T. LX, s. 417–421.