Stefan Sacha

Stefan Sacha

Data i miejsce urodzenia	26 sierpnia 1888 Wojnicz
Data i miejsce śmierci	29 maja 1943 Warszawa
Poseł I kadencji Sejmu (II RP)
Okres	od 1922 do 1927
Przynależność polityczna	Związek Ludowo-Narodowy
Poseł II kadencji Sejmu (II RP)
Okres	od 1928 do 1930
Przynależność polityczna	Związek Ludowo-Narodowy
Poseł III kadencji Sejmu (II RP)
Okres	od 1930 do 1935
Przynależność polityczna	Stronnictwo Narodowe

Stefan Sacha (ur. 26 sierpnia 1888 w Wojniczu, zm. 29 maja 1943 w Warszawie) – polski polityk, dziennikarz, prezes Zarządu Głównego konspiracyjnego Stronnictwa Narodowego, poseł na Sejm I,II i III kadencji w II RP z ramienia Związku Ludowo-Narodowego oraz Stronnictwa Narodowego.

Życiorys

Ukończył szkołę powszechną w Wojniczu i gimnazjum w Tarnowie, gdzie w 1907 uzyskał świadectwo dojrzałości. Następnie studiował na wydziałach filozoficznych uniwersytetów: w Wiedniu, Krakowie i Londynie. Wybuch I wojny światowej przeszkodził mu w uzyskaniu stopnia naukowego doktora.

W sierpniu 1914 wcielony do armii austriackiej, walczył na froncie rosyjskim i włoskim, gdzie przebywał do marca 1916. W czerwcu tego roku przydzielony do Powiatowej Komendy Uzupełnień w Nowym Sączu, pracował tam do kwietnia 1919, od listopada 1918 już jako oficer Wojska Polskiego. Był członkiem Ligi Narodowej^[1]. Będąc jeszcze oficerem austriackim oddał poważne usługi polskiej sprawie jako członek konspiracyjnej organizacji, współpracującej z tajnym komitetem obywatelskim w Nowym Sączu. Po zakończeniu działań wojennych został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 511. lokatą w korpusie oficerów rezerwowych piechoty. Posiadał przydział mobilizacyjny do 64 Grudziądzkiego pułku piechoty^[2][3]. W 1934 pozostawał na ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień w Toruniu^[4].

Z małżeństwa zawartego w 1921 z Zofią Szim (1898–1986), nauczycielką, miał trzech synów: Józefa (ur. 1923), Bolesława (ur. 1925) oraz Kazimierza (ur. 1927).

Działalność zawodowa

Od czerwca 1920 pracował w Ministerstwie byłej Dzielnicy Pruskiej, w którym był zastępcą naczelnika Wydziału Prasowego i skąd przeszedł do pracy redakcyjnej w „Kurierze Poznańskim”. Od 19 grudnia 1920 przez 13 lat był redaktorem naczelnym dziennika „Słowo Pomorskie” w Toruniu. Piastował także godność wiceprezesa, a w latach 1931–1932 pełnił obowiązki prezesa Syndykatu Dziennikarzy Pomorza.

Działał także w takich organizacjach, jak: Towarzystwo Powstańców i Wojaków „Straż”, Bractwo Strzeleckie czy Centralny Komitet Pomorski dla Odbudowy Kresów Wschodnich.

Po opuszczeniu Torunia w roku 1933 udał się do Gniezna, był tam redaktorem naczelnym pisma „Lech”. 2 września 1935 przeniósł się do Warszawy, gdzie objął redakcję „Warszawskiego Dziennika Narodowego” i redagował je aż do wybuchu II wojny światowej.

Działalność polityczna

Wchodził w skład Zarządu Głównego utworzonego w 1919 Związku Ludowo-Narodowego, przemianowanego następnie w 1928 na Stronnictwo Narodowe (SN). Od lutego 1935 aż do wybuchu wojny w 1939 był członkiem Rady Naczelnej SN i sekretarzem Zarządu Głównego tej partii. W listopadzie 1922 został wybrany z listy nr 8 Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej na posła do Sejmu RP w okręgu nr 10 (Włocławek, Nieszawa, Lipno). Następnie kandydował do Sejmu w wyborach 1928 r., w okręgu 31 (Toruń, Chełmno, Wąbrzeźno, Brodnica, Lubawa, Działdowo) z listy nr 24 - Katolicko-Narodowej; został wówczas tylko zastępcą posła z tej listy, lecz wszedł do parlamentu w grudniu 1929, po zrzeczeniu się mandatów przez dwu posłów SN. W kolejnych wyborach do Sejmu w 1930 r. kandydował z listy nr 4 - narodowej i w okręgu 31; wybrany został z listy okręgowej. W dwóch ostatnich kadencjach sejmowych był członkiem Klubu Narodowego.

We wrześniu 1939, zgodnie z ustalonym 5 września tego roku podziałem kierownictwa SN udał się do Lublina, skąd wrócił do Warszawy na początku 1940. W konspiracji działał nadal w Stronnictwie, a po aresztowaniu 20 maja 1941 dra Mieczysława Trajdosa został prezesem tej partii na kraj. Od czerwca tego roku reprezentował SN w Politycznym Komitecie Porozumiewawczym, przekształconym w marcu 1943 w Krajową Reprezentację Polityczną.

Stefan Sacha został aresztowany podczas niemieckiej obławy 15 maja 1943 i osadzony na Pawiaku, a następnie rozstrzelany w masowej egzekucji w dniu 29 maja tego roku, przeprowadzonej w ruinach getta warszawskiego.

Rodzina

Był synem Józefa, majstra stelmaskiego i Marii z domu Marek. 27 września 1921, w kaplicy bł. Bronisławy w Krakowie, ożenił się z Zofią z Szimów, z którą miał synów: Józefa, Bolesława i Kazimierza^[5].

Przypisy

Bibliografia

• Roczniki oficerskie 1923, 1924.
• Rocznik oficerski rezerw 1934.
• Polski słownik biograficzny t. 34, s. 254-255
• Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1945 T.2. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987, s. 164–165. ISBN 83-211-0758-3.
• Mariusz Lesław Krogulski, Rodowody mieszczan wojnickich, tom II, Wojnicz 2008, s. 182-183.
• Mariusz Lesław Krogulski, Stefan Sacha [w]: Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939-1956, tom 15, Kraków 2011, s. 167-168. ISBN 978-83-60991-13-8.

Linki zewnętrzne

• Stefan Sacha – publikacje w bibliotece Polona