Stefania Grodzieńska
 Stefania Grodzieńska | |
| Data i miejsce urodzenia | 2 września 1914 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 28 kwietnia 2010 |
| Zawód | |
| Współmałżonek | |
| Lata aktywności | |
| Odznaczenia | |
   | |
Stefania Nina Grodzieńska-Jurandot (ur. 2 września 1914 w Łodzi, zm. 28 kwietnia 2010 w Konstancinie-Jeziornie) – polska pisarka, aktorka estradowa i teatralna, satyryczka.
Życiorys
Stefania Grodzieńska pochodziła z rodziny żydowskiej[1][2]. Jej rodzice mieszkali za granicą, była wychowywana przez dziadków w Łodzi. Uczęszczała tam do szkoły baletowej. Do Warszawy przeniosła się w 1933. Pracowała w teatrzyku Cyganeria, tańczyła w Teatrze Kameralnym, w końcu Fryderyk Jarosy zaangażował ją do zespołu Cyrulika Warszawskiego.
Od 1937 była żoną Jerzego Jurandota - poety, dramaturga, satyryka i autora tekstów piosenek. Miała z nim córkę Joannę Jurandot-Nawrocką (1946–2016), realizatorkę telewizyjną i publicystkę.
W czasie wojny wraz z mężem trafiła do getta warszawskiego, gdzie występowała w teatrze Femina[3].
Od marca 1944 prawie do wybuchu powstania warszawskiego wraz z mężem ukrywała się w mieszkaniu przy ulicy Filtrowej 77[4].
Pisała również wiersze pod pseudonimem Stefania Ney (było to nazwisko jej matki), wydane w 1949 przez Państwowy Instytut Wydawniczy w zbiorze Dzieci getta[5].
Po II wojnie światowej zaczęła pisywać felietony do „Szpilek”, pisywała także monologi i skecze. Jej teksty wykonywali m.in. Hanka Bielicka, Adolf Dymsza, Loda Halama, Alina Janowska, Kalina Jędrusik, Bogumił Kobiela, Irena Kwiatkowska. Przez kilka lat Stefania Grodzieńska pracowała w Polskim Radiu, a przez kilkanaście lat w redakcji rozrywki Telewizji Polskiej.
Zmarła po krótkiej chorobie 28 kwietnia 2010 w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie[6]. Została pochowana 4 maja 2010 na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie[7] (kwatera B37-1-7)[8].
Twórczość
Zbiory felietonów:
- Dzionek satyryka
- Jestem niepoważna
- Brzydki ogród (Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1974)
- Felietony i humoreski
- Plagi i plażki
- Rozmówki
- Kłania się PRL
- Kawałki żeńskie, męskie i nijakie
Książki biograficzne:
- Wspomnienia chałturzystki (autobiograficzna)
- Urodził go Niebieski Ptak (wspomnienia o Fryderyku Jarosym)
- Już nic nie muszę (autobiograficzna)
- Nie ma z czego się śmiać (autobiograficzna)
Nagrody i wyróżnienia
- nagroda Prezydenta m. st. Warszawy za książkę Narodził go Niebieski Ptak (1989),
- Diamentowy Mikrofon - Nagroda Honorowa z okazji 70-lecia Polskiego Radia (1995),
- Mistrz Mowy Polskiej (2001),
- nagroda miasta stołecznego Warszawy (2008),
- Hiacynt - nagroda przyznana przez Fundację Równości za zasługi na rzecz tolerancji (2008).
Odznaczenia
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (29 listopada 2000)[9],
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967),
- Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (22 listopada 2007)[10].
Przypisy
- ↑ Robert Stiller: Abecadło żydowskich pisarzy z Polski. Kraków: Znak, 2015. ISBN 978-83-7998-035-2.
- ↑ Rafał Węgrzyniak: Uwagi na stronie: Biografie polskich Żydów. Pismo "Teatr", 2015. [dostęp 2020-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-27)].
- ↑ Stefania Grodzieńska we wspomnieniach Heleny Birenbaum
- ↑ Magdalena Stopa, Jan Brykczyński: Ostańce. Kamienice warszawskie i ich mieszkańcy. Warszawa: Dom Spotkań z Historią, 2010, s. 33. ISBN 978-83-62020-18-8.
- ↑ Magda Koralewska, Małe wspomnienie o osobie, o której dziś usłyszałam po raz pierwszy, Beit Kraków. beitkrakow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ dżek, PAP: Zmarła Stefania Grodzieńska. Gazeta.pl, 28 kwietnia 2010. [dostęp 2010-04-28].
- ↑ Stefania Grodzieńska spoczęła na Powązkach. wp.pl, 4 maja 2010. [dostęp 2010-05-04].
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2019-11-18].
- ↑ M.P. z 2001 r. nr 4, poz. 78 „za wybitne zasługi w długoletniej działalności radiowej”.
- ↑ MKiDN - Medal Zasłużony Kulturze - Gloria Artis [dostęp 2020-04-21] (pol.).
Linki zewnętrzne
- Stefania Grodzieńska w bazie IMDb (ang.)
- Stefania Grodzieńska w bazie Filmweb
- Stefania Grodzieńska w bazie filmpolski.pl
- Stefania Grodzieńska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy). [online] [dostęp 2021-04-09].
- Stefania Grodzieńska na zdjęciach w bibliotece Polona
Media użyte na tej stronie
Baretka Odznaki 1000-lecia Państwa Polskiego
Autor: Aw58, Licencja: CC BY 3.0
Legnica, Aleja Gwiazd Satyrykonu, tablica pamiątkowa - Stefania Grodzieńska
Autor: Cezary Piwowarski, Licencja: CC BY 3.0
Grób Stefanii Grodzieńskiej-Jurandot i Jerzego Jurandota na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.