Stemmiulidae

Stemmiulidae
Pocock, 1894
Okres istnienia: miocen–dziś
23.03/0
23.03/0
Ilustracja
Przedstawiciele rodziny z Portoryko
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Podtyp

wije

Gromada

dwuparce

Podgromada

Chilognatha

Infragromada

Helminthomorpha

(bez rangi)Eugnatha
Nadrząd

Nematophora

Rząd

Stemmiulida
Cook, 1895

Rodzina

Stemmiulidae

Stemmiulidae – rodzina wijów z gromady dwuparców i nadrzędu Nematophora. Jedyna z monotypowego rzędu Stemmiulida. Obejmuje ponad 150 opisanych gatunków.

Opis

Dorosłe formy tych dwuparców osiągają do 50 mm długości spłaszczonego bocznie ciała i mają ponad 30 pierścieni zagłowowych. Oczy proste są u nich duże, obecne w liczbie 1 lub 2 par. Narządy Tömösváry'ego nie występują. Narządy gębowe cechuje dymorfizm płciowy w budowie gnathochilarium. Przez środek tergitów biegnie podłużna bruzda grzbietowa. U samców odnóża drugiej pary są silnie zmodyfikowane, ósmej pary przekształcone w gonopody, a dziewiątej pary zredukowane. U samic charakterystyczna jest obecność pary przyśrodkowych zbiorników nasiennych, oddzielonych od otworów płciowych[1]. Telson wyposażony jest w gruczoły przędne, brak natomiast u nich ozoporów[2]. Krocionogi te potrafią się zwinnie poruszać, a niektóre gatunki w razie zagrożenia mogą się ratować skacząc[1][2].

Biologia i występowanie

Takson pantropikalny o pochodzeniu gondwańskim. W krainie neotropikalnej występują od meksykańskiego stanu Veracruz i Kuby na północy przez Karaiby i Amerykę Centralną po amazońską część Ekwadoru, Peru i Brazylii. W krainie etiopskiej rozprzestrzenione są w pasie od Senegalu na zachodzie po Kenię, Tanzanię i północne Malawi na wschodzie. W Azji znane są z Indii, Sri Lanki, Wietnamu i Indonezji. Zamieszkują także Papuę-Nową Gwineę[3].

Systematyka

Rodzinę wprowadził w 1894 Reginald Innes Pocock[4], a rząd w 1985 Orator Fuller Cook[5]. Według analiz Enghoffa z 1984 oraz morfologicznej Regiera i innych z 2005 Stemmiulida zajmują pozycję siostrzaną względem kladu obejmującego Chordeumatida i Callipodida[6][7], natomiast analiza nukleotydów metodą bayesowską z 2005 wskazywała, że stanowią klad bazalny w obrębie Helminthomorpha[7]. W zapisie kopalnym znane są od miocenu[8].

Do 2011 roku opisano 155 gatunków[9]. Klasyfikuje się je w rodzajach[10][8]:

  • Diopsiulus Silvestri, 1897
  • Eostemmiulus Mauriès, Golovatch & Geoffroy, 2010
  • Nethoiulus Brölemann, 1920
  • †Parastemmiulus Riquelme et al, 2013
  • Prostemmiulus Silvestri, 1916
  • Scoliogmus Loomis, 1941
  • Stemmiulus Gervais, 1844

Przypisy

  1. ↑ a b Descriptions and putative apomorphies of millipede clades. [w:] Milli-PEET: Millipede Systematics [on-line]. Field Museum of Natural History, 26 września 2006. [dostęp 2017-10-10].
  2. ↑ a b Jolanta Wytwer: gromada: dwuparce – Diplopoda. W: Zoologia t. 2 Stawonogi cz. 2 Tchawkodyszne. Czesław Błaszak (red.). Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 29–52.
  3. ↑ Rowland M. Shelley, Sergei I. Golovatch. Atlas of myriapod biogeography. I. Indigenous ordinal and supra-ordinal distributions in the Diplopoda: Perspectives on taxon origins and ages, and a hypothesis on the origin and early evolution of the class. „Insecta Mundi”. 158, s. 1–134, 2011. 
  4. ↑ M. Weber Chilopoda, Symphyla and Diplopoda from the Malay Archipelago: Zoologische Ergebnisse einer Reise in Niederländisch Ost-Indien, Band 3. Leiden: 1894, s. 307-404.Sprawdź autora:1.
  5. ↑ O.F. Cook. Stemmatoiulus as an ordinal type. „American Naturalist”. 29, s. 1111-1121, 1895. 
  6. ↑ H. Enghoff. Phylogeny of millipedes-a cladistic analysis. „Zeitschrift für Zoologische Systematik und Evolutionsforschung”. 22 (1), s. 8-26, 1984. 
  7. ↑ a b J.C. Regier, H.M. Wilson, J.W. Shultz. Phylogenetic analysis of Myriapoda using three nuclear protein-coding genes. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 34, s. 147-158, 2005. 
  8. ↑ a b F. Riquelme, J. Alvarado-Ortega, M. Ramos-Arias, M. Hernández, I. Dez, T. A. Lee-Whiting, J. L. Ruvalcaba-Sil. A fossil stemmiulid millipede (Diplopoda: Stemmiulida) from the Miocene amber of Simojovel, Chiapas, México. „Historical Biology”, s. 1–13, 2013. DOI: 10.1080/08912963.2013.778843. 
  9. ↑ William Shear, Class Diplopoda de Blainville in Gervais, 1844, [w:] Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness, „Zootaxa”, 3148, 2011, s. 159–164 [dostęp 2017-10-08].
  10. ↑ P. Sierwald: Stemmiulidae Pocock, 1894. [w:] MilliBase [on-line]. 2016. [dostęp 2017-10-14].

Media użyte na tej stronie

Puerto Rico Stemmiulids.png
Autor: Grizelle González, Christina M. Murphy and Juliana Belén, Licencja: CC BY 3.0
Millipedes of the order Stemmiulida, family Stemmiulidae, from Puerto Rico