Stempel lustrzany (numizmatyka)

Stempel lustrzany – określenie odnoszące się do bicia monety w sposób pozwalający na osiągnięcie estetycznego efektu idealnie wypolerowanego, lustrzanego tła i matowego rysunku[1]. Stempel lustrzany w innych językach nazywany jest

  • Proof lub Mirror Stamp (ang.) lub
  • PP (Polierte Platte – niem.)[2].

Stempel lustrzany nie jest jedynie efektem bicia monety odpowiednio dopracowaną wersją zwykłego stempla menniczego, a wynikiem złożonego procesu. Jako materiał wyjściowy wykorzystywane są wyselekcjonowane krążki, poddawane dodatkowemu czyszczeniu, polerowaniu i politurowaniu. Stempel menniczy jest również polerowany, jego rysunek wytrawiany kwasem, a sama technika bicia przewiduje kilkakrotne uderzenie stempla i zwiększony nacisk prasy w porównaniu z procesem stosowanym do bicia monet obiegowych[3].

Pojęcie stempel lustrzany do monet bitych przed II wojną światową oznacza najczęściej efekt bicia monety polerowanym stemplem, czasami również, choć nie zawsze, na polerowanych krążkach. W przedwojennych źródłach, w odniesieniu do monet próbnych (nieobiegowych) używane były określenia:

  • moneta bita szczególnie staranną technologią,
  • stempel polerowany,
  • stempel połyskowy[3].

Niekiedy współczesne monety bite są z wykorzystaniem jedynie polerowanego stempla menniczego. W takich przypadkach w katalogach pojawia się często określenie moneta bita stemplem poprawionym a w literaturze obcojęzycznej Proof-like (ang.) czy Spiegelglanz (niem.)[3].

W pewnym stopniu podobny do stempla lustrzanego efekt estetyczny, czyli połyskowe tło i matowy rysunek, uzyskuje się przy biciu monet obiegowych na zwykłych krążkach świeżymi stemplami z początku procesu bicia monety. W takich przypadkach w katalogach pojawia się czasami określenie moneta wyselekcjonowana[4].

W języku codziennym wśród kolekcjonerów lustrzanka oznacza monetę wybitą stemplem lustrzanym[5].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Janusz Parchimowicz, Monety polskie, 2003.
  2. ↑ Fischer, Katalog monet polskich 2012 XX, XXI w. i monety koronne Stanisława Augusta Poniatowskiego, 2012.
  3. ↑ a b c Stempel lustrzany, a polerowany., forum.tpzn.pl [dostęp 2017-05-26].
  4. ↑ Janusz Parchimowicz, Katalog monet polskich obiegowych i kolekcjonerskich od 1916, 2012.
  5. ↑ WCN :: Archiwum :: 31/871, wcn.pl [dostęp 2022-12-13].