Stepan Pietriczenko

Stepan Pietriczenko

Степа́н Петриче́нко

Imię i nazwisko urodzenia	Stepan Maksimowicz Pietriczenko
Data i miejsce urodzenia	1892 Nikitenka, gubernia kałuska
Data i miejsce śmierci	2 czerwca 1947 Włodzimierz
Narodowość	rosyjska/ukraińska

Stepan Maksimowicz Pietriczenko, ros. Степа́н Макси́мович Петриче́нко (ur. 1892 we wsi Nikitenka w guberni kałuskiej, zm. 2 czerwca 1947 we Włodzimierzu) – rosyjski marynarz, agent GRU, rewolucjonista, działacz anarchosyndykalistyczny, przewodniczący Rady Ludowej Sowieckiej Republiki Naissaar, a także jeden z dowódców podczas powstania w Kronsztadzie^[1].

Życiorys

Młodość

Urodził się w 1892 we wsi Nikitenka w guberni kałuskiej, jego rodzice należeli do chłopstwa ukraińskiego pochodzenia. Dwa lata po jego urodzeniu rodzina przeniosła się do Aleksandrowska (obecnie Zaporoże), gdzie Stepan ukończył dwuletnią szkołę miejską i jako robotnik dołączył do pracy w lokalnej fabryce metalurgicznej. W 1913 Pietriczenko został powołany do służby wojskowej na pancerniku „Pietropawłowsk”, który był częścią Floty Bałtyckiej^[2].

Okres rewolucji

Podczas rewolucji lutowej w Rosji stacjonował z flotą na estońskiej wyspie Nargen (obecnie Naissaar)^[2]. Niedługo po wybuchu rewolucji październikowej, 17 grudnia 1917 władzę na wyspie przejęli marynarze okrętu „Pietropawłowsk” oraz robotnicy budujący fortecę. Ogłoszono wówczas powstanie Sowieckiej Republiki Marynarzy i Budowniczych Fortecy Wyspy Naissaar^[3]. Powołano Radę Ludową, a na jej przewodniczącego wybrano Stepana Pietriczenko^[4].

Republika nie przetrwała długo, ponieważ została rozwiązana już 26 lutego 1918, wraz z wejściem na wyspę wojsk Cesarstwa Niemieckiego. Rosyjscy rewolucjoniści ewakuowali się najpierw do Helsinek, a następnie na wyspę Kronsztad^[4].

W 1919 Stepan Pietriczenko wstąpił do Rosyjskiej Partii Komunistycznej, ale szybko zrezygnował. Po wybuchu powstania w Kronsztadzie został 2 marca 1921 wybrany jednym z przywódców Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego^[5]. Po stłumieniu powstania przez Armię Czerwoną uciekł do Finlandii.

Agent GRU

W 1922 Pietriczenko pojechał do Rygi i odwiedził ambasadę sowiecką. Tam został zwerbowany do agentów GRU i został agentem Agencji Wywiadowczej Armii Czerwonej w Finlandii^[2].

W sierpniu 1927 Stepan Pietriczenko przybył do Rygi, gdzie odwiedził radziecką ambasadę i złożył wniosek z prośbą o przywrócenie obywatelstwa radzieckiego i zezwolenie na wjazd do ZSRR. Został wówczas zwerbowany jako agent GRU, a następnie wysłany do Finlandii do Kemi, gdzie pracował w celulozowni do 1931. W 1937 odmówił dalszej współpracy z wywiadem sowieckim, ale potem zmienił zdanie. Z wybuchem II wojny światowej otrzymał zadanie pozyskiwania informacji o działaniach wojsk niemieckich oraz ich sojuszników. Udało mu się wówczas przekazać kilka ważnych doniesień związanych z atakami wojsk niemieckich na tereny ZSRR^[2].

W 1941 Stepan Pietriczenko został aresztowany przez władze fińskie, a w 1944 – po zawieszeniu broni pomiędzy Finlandią a ZSRR – wypuszczony. W 1945 jednak ponownie go aresztowano i deportowano do ZSRR, gdzie wyrokiem NKWD skazano go na 10 lat więzienia za współpracę z fińskim wywiadem. Zmarł 2 czerwca 1947 w więzieniu we Włodzimierzu^[2].

Przypisy

Bibliografia

• Stepan Pietriczenko, Prawda o wypadkach kronsztadzkich, Czarny Brzask, 2007