Stjepan Mesić
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 24 grudnia 1934 |
|---|---|
| Prezydent Chorwacji | |
| Okres | od 18 lutego 2000 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Przewodniczący Prezydium Jugosławii | |
| Okres | od 30 czerwca 1991 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | Sejdo Bajramović (p.o.) |
| Następca | Branko Kostić (p.o.) |
| Premier Chorwacji | |
| Okres | od 30 maja 1990 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | Antun Milović |
| Następca | |
 | |
| Odznaczenia | |
   | |
Stjepan (Stipe) Mesić (ur. 24 grudnia 1934 w Orahovicy[1]) – chorwacki polityk i prawnik, działacz komunistyczny w Socjalistycznej Federacyjnej Republice Jugosławii, w 1990 premier Chorwacji, w 1991 przewodniczący Prezydium Jugosławii, w latach 1992–1994 przewodniczący Zgromadzenia Chorwackiego, prezydent Chorwacji w latach 2000–2010.
Życiorys
W 1961 ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie w Zagrzebiu[2]. W tym samym roku zawarł związek małżeński z Milką Mesić, z którą ma dwie córki[3]. Pracował jako menedżer w państwowym przedsiębiorstwie[1].
Działacz Związku Komunistów Chorwacji (SKH), wchodzącego w skład Związku Komunistów Jugosławii (SKJ). W 1966 został posłem do parlamentu Socjalistycznej Republiki Chorwacji, a dwa lata później stanął na czele władz miejskich Orahovicy. Aktywny uczestnik Chorwackiej Wiosny, ruchu dążącego do wzmacniania autonomii Chorwacji w ramach Jugosławii. Po jego upadku w połowie lat 70. oskarżony o udział w organizacji kontrrewolucyjnej i skazany na karę 2 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności, obniżoną na skutek apelacji w 1975 do kary 1 roku pozbawienia wolności, którą odbył w więzieniu w miejscowości Stara Gradiška[1].
Po zwolnieniu nie angażował się w działalność polityczną. Od końca lat 70. pracował w przedsiębiorstwie architektonicznym, później został jego głównym menedżerem. Do aktywności publicznej powrócił na początku 1990 w okresie przemian demokratycznych[1]. Wstąpił wówczas do Chorwackiej Wspólnoty Demokratycznej Franja Tuđmana, został sekretarzem partii, a później przewodniczącym jej komitetu wykonawczego[2]. HDZ zwyciężyła w tym samym roku w pierwszych wielopartyjnych wyborach do trzyizbowego parlamentu[1]. 30 maja 1990 Stjepan Mesić objął urząd premiera, sprawując go do 24 sierpnia 1990[4]. Ustąpił w związku z powołaniem w skład Prezydium Jugosławii, kolegialnej głowy federacji[1]. Od 30 czerwca 1991 do 3 października 1991 pełnił funkcję przewodniczącego tej instytucji[5] (był równocześnie sekretarzem generalnym Ruchu Państw Niezaangażowanych[1]). Został usunięty z Prezydium Jugosławii po tym, jak Chorwacja wystąpiła z rządu federalnego[1].
We wrześniu 1992, po kolejnych wyborach, został przewodniczącym Zgromadzenia Chorwackiego. Funkcję tę pełnił do maja 1994. Odszedł z HDZ po konflikcie z władzami tej partii, dołączając do ugrupowania HND, które w wyborach w 1995 poniosło porażkę. W 1997 przeszedł do Chorwackiej Partii Ludowej (HNS), obejmując w jej strukturach stanowisko wiceprzewodniczącego[1].
W 2000 wystartował w wyborach prezydenckich rozpisanych po śmierci Franja Tuđmana. Poparły go poza HNS także m.in. Chorwacka Partia Chłopska i Istryjskie Zgromadzenie Demokratyczne[1]. W pierwszej turze otrzymał 41,1% głosów, a w drugiej 59,0% głosów, pokonując Dražena Budišę[6]. Urząd prezydenta objął 18 lutego 2000[4]. W 2005 z powodzeniem ubiegał się o reelekcję w kolejnych wyborach, mając wsparcie większości ugrupowań opozycyjnych wobec HDZ. W pierwszej turze otrzymał 48,9% głosów, a w drugiej z wynikiem 65,9% zwyciężył Jadrankę Kosor[7]. Drugą kadencję prezydencką zakończył 18 lutego 2010[4]. W 2016 był kandydatem centrolewicowej koalicji na posła (z rekomendacji Chorwackiej Partii Emerytów)[8], jednak nie uzyskał mandatu.
Odznaczenia i wyróżnienia
- Order Podwójnego Białego Krzyża I klasy, Słowacja[9]
- Order św. Michała i św. Jerzego I klasy, Wielka Brytania
- Honorowe obywatelstwo Sarajewa (2018)[10]
- Medal jubileuszowy „60-lecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”[11]
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j Stjepan Mesić, cidob.org [dostęp 2016-09-27] (hiszp.).
- ↑ a b Biography, stjepanmesic.hr [dostęp 2016-09-27] (ang.).
- ↑ Milka Mesić, vecernji.hr [zarchiwizowane 2018-06-28] (ang.).
- ↑ a b c Leaders of Croatia, zarate.eu [dostęp 2016-09-26] (ang.).
- ↑ Leaders of the Socialist FederativeRepublic of Yugoslavia (1945–1992), zarate.eu [dostęp 2016-09-26] (ang.).
- ↑ Potpuni službeni rezultati izbora za predsjednika Republike Hrvatske, izbori.hr [zarchiwizowane 2018-01-06] (chorw.).
- ↑ Izbori za predsjednika Republike Hrvatske 2005., izbori.hr [zarchiwizowane 2018-01-06] (chorw.).
- ↑ Stipe Mesić bit će na listi Narodne koalicije u Zagrebu, vecernji.hr, 13 lipca 2016 [dostęp 2016-09-26] (chorw.).
- ↑ Rad bieleho dvojkríža, I. trieda, prezident.sk [dostęp 2016-09-27] (słow.).
- ↑ Ko su počasni građani Grada Sarajeva, haber.ba, 3 marca 2019 [dostęp 2020-06-04] (bośn.).
- ↑ 9 мая, понедельник: с Днем Победы!, polit.ru, 9 maja 2005 [dostęp 2022-04-05] (ros.).
|
| Premierzy Niepodległego Państwa Chorwackiego |
|
|---|---|
| Przewodniczący Rady Wykonawczej Socjalistycznej Republiki Chorwacji[A][B] |
|
| Premierzy Republiki Chorwacji |
|
- ↑ a b c Od czasu II wojny światowej do 25 czerwca 1991 Republika Chorwacji była częścią Jugosławii
- ↑ Nazwa państwa w latach 1963–1990, wcześniej Federalne Państwo Chorwacji (1943–1946) i Ludowa Republika Chorwacji (1946–1963)
- ↑ Jako premier (1945–1953), następnie jako przewodniczący Rady Wykonawczej (1953)
Media użyte na tej stronie
Baretka: Order Podwójnego Białego Krzyża I Klasy – Słowacja.
.svg)
Standard of the President of the Socialist Federal Republic of Yugoslavia
President Stjepan Mesic of the Republic of Croatia, in the Pentagon on Aug. 8, 2000
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 3.0
Flag of Minister in Independent State of Croatia
the flag of the President of the Government of the Republic of Croatia
Baretka brytyjskiego Orderu św. Michała i św. Jerzego.
Presidential Flag of the Republic of Croatia