Stjepan Mesić
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 24 grudnia 1934 |
|---|---|
| Prezydent Chorwacji | |
| Okres | od 18 lutego 2000 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Przewodniczący Prezydium Jugosławii | |
| Okres | od 30 czerwca 1991 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | Sejdo Bajramović (p.o.) |
| Następca | Branko Kostić (p.o.) |
| Premier Chorwacji | |
| Okres | od 30 maja 1990 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | Antun Milović |
| Następca | |
 | |
| Odznaczenia | |
   | |
Stjepan (Stipe) Mesić (ur. 24 grudnia 1934 w Orahovicy[1]) – chorwacki polityk i prawnik, działacz komunistyczny w Socjalistycznej Federacyjnej Republice Jugosławii, w 1990 premier Chorwacji, w 1991 przewodniczący Prezydium Jugosławii, w latach 1992–1994 przewodniczący Zgromadzenia Chorwackiego, prezydent Chorwacji w latach 2000–2010.
Życiorys
W 1961 ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie w Zagrzebiu[2]. W tym samym roku zawarł związek małżeński z Milką Mesić, z którą ma dwie córki[3]. Pracował jako menedżer w państwowym przedsiębiorstwie[1].
Działacz Związku Komunistów Chorwacji (SKH), wchodzącego w skład Związku Komunistów Jugosławii (SKJ). W 1966 został posłem do parlamentu Socjalistycznej Republiki Chorwacji, a dwa lata później stanął na czele władz miejskich Orahovicy. Aktywny uczestnik Chorwackiej Wiosny, ruchu dążącego do wzmacniania autonomii Chorwacji w ramach Jugosławii. Po jego upadku w połowie lat 70. oskarżony o udział w organizacji kontrrewolucyjnej i skazany na karę 2 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności, obniżoną na skutek apelacji w 1975 do kary 1 roku pozbawienia wolności, którą odbył w więzieniu w miejscowości Stara Gradiška[1].
Po zwolnieniu nie angażował się w działalność polityczną. Od końca lat 70. pracował w przedsiębiorstwie architektonicznym, później został jego głównym menedżerem. Do aktywności publicznej powrócił na początku 1990 w okresie przemian demokratycznych[1]. Wstąpił wówczas do Chorwackiej Wspólnoty Demokratycznej Franja Tuđmana, został sekretarzem partii, a później przewodniczącym jej komitetu wykonawczego[2]. HDZ zwyciężyła w tym samym roku w pierwszych wielopartyjnych wyborach do trzyizbowego parlamentu[1]. 30 maja 1990 Stjepan Mesić objął urząd premiera, sprawując go do 24 sierpnia 1990[4]. Ustąpił w związku z powołaniem w skład Prezydium Jugosławii, kolegialnej głowy federacji[1]. Od 30 czerwca 1991 do 3 października 1991 pełnił funkcję przewodniczącego tej instytucji[5] (był równocześnie sekretarzem generalnym Ruchu Państw Niezaangażowanych[1]). Został usunięty z Prezydium Jugosławii po tym, jak Chorwacja wystąpiła z rządu federalnego[1].
We wrześniu 1992, po kolejnych wyborach, został przewodniczącym Zgromadzenia Chorwackiego. Funkcję tę pełnił do maja 1994. Odszedł z HDZ po konflikcie z władzami tej partii, dołączając do ugrupowania HND, które w wyborach w 1995 poniosło porażkę. W 1997 przeszedł do Chorwackiej Partii Ludowej (HNS), obejmując w jej strukturach stanowisko wiceprzewodniczącego[1].
W 2000 wystartował w wyborach prezydenckich rozpisanych po śmierci Franja Tuđmana. Poparły go poza HNS także m.in. Chorwacka Partia Chłopska i Istryjskie Zgromadzenie Demokratyczne[1]. W pierwszej turze otrzymał 41,1% głosów, a w drugiej 59,0% głosów, pokonując Dražena Budišę[6]. Urząd prezydenta objął 18 lutego 2000[4]. W 2005 z powodzeniem ubiegał się o reelekcję w kolejnych wyborach, mając wsparcie większości ugrupowań opozycyjnych wobec HDZ. W pierwszej turze otrzymał 48,9% głosów, a w drugiej z wynikiem 65,9% zwyciężył Jadrankę Kosor[7]. Drugą kadencję prezydencką zakończył 18 lutego 2010[4]. W 2016 był kandydatem centrolewicowej koalicji na posła (z rekomendacji Chorwackiej Partii Emerytów)[8], jednak nie uzyskał mandatu.
Odznaczenia i wyróżnienia
- Order Podwójnego Białego Krzyża I klasy, Słowacja[9]
- Order św. Michała i św. Jerzego I klasy, Wielka Brytania
- Honorowe obywatelstwo Sarajewa (2018)[10]
- Medal jubileuszowy „60-lecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”[11]
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j Stjepan Mesić, cidob.org [dostęp 2016-09-27] (hiszp.).
- ↑ a b Biography, stjepanmesic.hr [dostęp 2016-09-27] (ang.).
- ↑ Milka Mesić, vecernji.hr [zarchiwizowane 2018-06-28] (ang.).
- ↑ a b c Leaders of Croatia, zarate.eu [dostęp 2016-09-26] (ang.).
- ↑ Leaders of the Socialist FederativeRepublic of Yugoslavia (1945–1992), zarate.eu [dostęp 2016-09-26] (ang.).
- ↑ Potpuni službeni rezultati izbora za predsjednika Republike Hrvatske, izbori.hr [zarchiwizowane 2018-01-06] (chorw.).
- ↑ Izbori za predsjednika Republike Hrvatske 2005., izbori.hr [zarchiwizowane 2018-01-06] (chorw.).
- ↑ Stipe Mesić bit će na listi Narodne koalicije u Zagrebu, vecernji.hr, 13 lipca 2016 [dostęp 2016-09-26] (chorw.).
- ↑ Rad bieleho dvojkríža, I. trieda, prezident.sk [dostęp 2016-09-27] (słow.).
- ↑ Ko su počasni građani Grada Sarajeva, haber.ba, 3 marca 2019 [dostęp 2020-06-04] (bośn.).
- ↑ 9 мая, понедельник: с Днем Победы!, polit.ru, 9 maja 2005 [dostęp 2022-04-05] (ros.).
|
| Premierzy Niepodległego Państwa Chorwackiego |
|
|---|---|
| Przewodniczący Rady Wykonawczej Socjalistycznej Republiki Chorwacji[A][B] |
|
| Premierzy Republiki Chorwacji |
|
- ↑ a b c Od czasu II wojny światowej do 25 czerwca 1991 Republika Chorwacji była częścią Jugosławii
- ↑ Nazwa państwa w latach 1963–1990, wcześniej Federalne Państwo Chorwacji (1943–1946) i Ludowa Republika Chorwacji (1946–1963)
- ↑ Jako premier (1945–1953), następnie jako przewodniczący Rady Wykonawczej (1953)
Media użyte na tej stronie
Presidential Flag of the Republic of Croatia
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 3.0
Flag of Minister in Independent State of Croatia
the flag of the President of the Government of the Republic of Croatia
Baretka: Order Podwójnego Białego Krzyża I Klasy – Słowacja.
.svg)
Standard of the President of the Socialist Federal Republic of Yugoslavia
President Stjepan Mesic of the Republic of Croatia, in the Pentagon on Aug. 8, 2000
Baretka brytyjskiego Orderu św. Michała i św. Jerzego.