Stoczek Łukowski

Stoczek Łukowski
	; Widok na centrum miasta z ul. Szkolnej
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	łukowski
Prawa miejskie	1546–1870, 1919
Burmistrz	Marcin Sentkiewicz
Powierzchnia	9,15 km²
Wysokość	175 m n.p.m.
Populacja (31.12.2019); • liczba ludności; • gęstość	; 2500; 273,2 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 25
Kod pocztowy	21-450
Tablice rejestracyjne	LLU
	Położenie na mapie powiatu łukowskiego Stoczek Łukowski
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Stoczek Łukowski
	Położenie na mapie województwa lubelskiego Stoczek Łukowski
	51°57′48″N 21°58′06″E/51,963333 21,968333
TERC (TERYT)	0611021
SIMC	0975813
	Urząd miejskipl. T. Kościuszki 1; 21-450 Stoczek Łukowski
	Strona internetowa
	BIP

Stoczek Łukowski – miasto w województwie lubelskim, w powiecie łukowskim, nad Świdrem. Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Stoczek Łukowski liczył 2500 mieszkańców^[3]. Ośrodek usługowy regionu, drobny przemysł, turystyka.

Stoczek Łukowski jest najmniejszą terytorialnie gminą województwa lubelskiego. Jest też najmniej ludną i najrzadziej zaludnioną gminą miejską w województwie. Na przełomie 2007 i 2008 r. pod względem powierzchni w zajmował 2317., a pod względem liczby mieszkańców – 2214. lokatę na 2478 gmin Polski.

Miasto biskupstwa poznańskiego w powiecie czerskim województwa mazowieckiego w drugiej połowie XVI wieku^[4].

Położenie

Stoczek Łukowski, rzeka Świder

Historycznie Stoczek Łukowski położony jest w ziemi czerskiej na Mazowszu. Geograficznie leży na Wysoczyźnie Żelechowskiej, części Niziny Południowopodlaskiej.

Od 1 stycznia 1992 do 31 grudnia 1997 miasto Stoczek Łukowski i gmina Stoczek Łukowski tworzyły wspólną gminę (tzw. miasto-gminę). Zostały połączone w związku z restrukturyzacją podziału administracyjnego w 1992 roku^[5], lecz po 6 latach (1 stycznia 1998) gminy ponownie rozdzielono^[6]. Miasto stanowi 0,65% powierzchni powiatu.

Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 9,15 km²^[7].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa siedleckiego.

Według danych z roku 2007 67% powierzchni miasta zajmują użytki rolne, a 12% – użytki leśne^[8].

Nazwa

W XV wieku miejscowość należała do biskupów poznańskich i nazywała się Wola Poznańska. Człon Wola świadczy o pewnych ulgach podczas założenia osady. W XVI wieku w notatkach kilkakrotnie pojawia się nazwa Sebastianowo (m.in. w 1576 roku). Nazwa mogła wywodzić się od biskupa poznańskiego Sebastiana Branickiego. Od XVII wieku znana jest obecna nazwa pochodząca od wyrazu stoczek, oznaczającego potok spływający po stromym zboczu^[9].

Przymiotnik od nazwy miejscowej Stoczek Łukowski (jak i Stoczek w powiecie węgrowskim) brzmi stoczecki^[10]. Formę stoczecki jako jedyną podaje również najnowszy słownik ortograficzny^[11].

Historia

Jan Rosen (1854–1936) – obraz Bitwa pod Stoczkiem

XIII w. – pierwsza wzmianka o osadzie
4 kwietnia 1546 (data dzienna niepewna) – nadanie praw miejskich przez króla Zygmunta Starego
1795 – miasto pod zaborem austriackim
1809 – miasto w Księstwie Warszawskim
1815 w Królestwie Polskim
14 lutego 1831 – pierwsza zwycięska bitwa powstania listopadowego, wojska polskie pod dowództwem gen. Józefa Dwernickiego rozgromiły korpus gen. Fiodora Geismara
18 stycznia 1849 – w Stoczku urodził się Aleksander Świętochowski – pisarz, aforysta, krytyk i publicysta
31 października 1864 – publiczne stracenie Jana Justynowicza – powstańczego burmistrza Stoczka oraz Ludwika Gierata
1 sierpnia 1865 – w Stoczku rodzi się Adolf Piotr Szelążek, późniejszy biskup i kandydat do beatyfikacji. Na stoczeckim cmentarzu znajduje się kamień z napisem upamiętniającym ten fakt.
1867 – Stoczek został pozbawiony praw miejskich za wsparcie powstania styczniowego
1916 – odzyskanie praw miejskich

W okresie międzywojennym odbywały się tu największe w Polsce i jedne z największych w Europie targi końskie. Po wybuchu II wojny światowej miasto zostało spalone przez najeźdźcę. W latach okupacji w Stoczku oraz jego okolicach działały oddziały partyzanckie, m.in. oddział kpt. Ostoi.

Miejscowość była przejściowo siedzibą gminy Prawda.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2007^[12]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	2748	100	1436	52,2	1312	47,8
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²]	304,5		158,9		145,6

Według danych z 30 czerwca 2009 roku miasto miało 2718 mieszkańców^[13].

Według danych z roku 2002 średni dochód na mieszkańca wynosił 1623,7 zł^[8].

Piramida wieku mieszkańców Stoczka Łukowskiego w 2014 roku^[14].

Transport

Węzeł drogowy. W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:

76 Wilga – Garwolin – Stoczek Łukowski – Łuków
803 Stoczek Łukowski – Siedlce

Przez miasto przebiega linia kolejowa nr 12 Skierniewice – Łuków. Jest to ciągle używana towarowa obwodnica Warszawy. W sierpniu 2007 roku uruchomiono dwie pary pociągów osobowych (po jednej rano i po południu). Zostały one już w grudniu 2008 roku zlikwidowane ze względu na niską frekwencję, spowodowaną niekorzystnym rozkładem jazdy.

Głównym przewoźnikiem komunikacji autobusowej jest PKS Łuków, ważną rolę pełnią także przedsiębiorstwa PKS Siedlce, PKS Mińsk Mazowiecki, PKS Garwolin i przewoźnicy prywatni. Stoczek Łukowski posiada bezpośrednie połączenia z Lublinem, Łukowem, Warszawą, Siedlcami, Mińskiem Mazowieckim, Garwolinem, Żelechowem, Kockiem i Lubartowem.

Atrakcje turystyczne

Stoczek Łukowski – Ośrodek Rekreacyjno-Sportowy „Izydory”

Neogotycki kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, konsekrowany w 1934 roku przez bpa Henryka Przeździeckiego. Ołtarze boczne przeniesione z drewnianego kościoła stojącego do 1909 na miejscowym cmentarzu. Ołtarz od strony południowej był ołtarzem głównym, zaś ołtarz od strony północnej był jednym z czterech bocznych. Przy ołtarzach tych w 1861 roku odprawiał mszę ks. Stanisław Brzóska. Pomnik z 1931 r. wystawiony na setną rocznicę bitwy pod Stoczkiem. Przez miasto przepływa rzeka Świder, nad którą znajduje się ośrodek wypoczynkowy Izydory.

Ukształtowanie powierzchni zarówno w samym Stoczku, jak i w okolicy jest wyjątkowo urozmaicone, a malowniczości krajobrazowi dodają zalesione wzgórza, wznoszące się do 200 metrów nad poziomem morza.

Będący częścią miasta sosnowy las Chojniak, wijący się wśród bagnistych łąk Świder, obramowane lesistymi pagórkami stawy za Świdrem – wszystko to stanowi o turystycznej atrakcyjności Stoczka. Jeszcze przed II wojną letnicy nazywali Stoczek i jego okolice Szwajcarią Podlaską.

Pomniki

W granicach miasta:

Tadeusza Kościuszki w setną rocznicę śmierci (1917) – ul. gen. Władysława Sikorskiego
Ignacego Braulińskiego – żołnierza POW w dziesiątą rocznicę śmierci (1928) – ul. gen. W. Sikorskiego
Ofiar II wojny światowej (1947) – ul. Józefa Piłsudskiego
Generała Józefa Dwernickiego – plac T. Kościuszki
Kapitana „Ostoi” – ul. J. Piłsudskiego
Jana Pawła II – plac kościelny
Krzyż oraz tablica upamiętniające miejsce straceń uczestników powstania styczniowego – ul. Kościelna

Grób rodziny Rostkowskich na cmentarzu w Stoczku Łukowskim

Poza granicami miasta:

Pomnik POW przy szosie w kierunku Siedlec
Pomnik bitwy pod Stoczkiem na polu bitwy w pobliżu wsi Zgórznica, zbudowany w setną rocznicę bitwy (1931)

Na miejscowym cmentarzu przy ul. Kościelnej zachowało się kilka dziewiętnastowiecznych nagrobków, gł. piaskowcowych: Józefa Kozarskiego – prezydenta Łomży w latach 1864–1865 (zm. 27 listopada 1891); Piotra Olkowicza (zm. 1857); Karoliny z Gregorkiewiczów Bogdaszewskiej (zm. 17 listopada 1864) żony Adolfa Bogdaszewskiego, uczestnika powstania styczniowego i ekspedytora poczty w Stoczku; Józefa Muczkowskiego (zm. 1867) – na nagrobku ślad po zdjęciu lub medalionie; Rozalii z Zakrzewskich Rękawek (zm. 1885), księdza Dzięciołowskiego (zm. 1886) Józefa Romiszewskiego (zm. 1896); Katarzyny z Chrzanowskich Rostkowskiej (zm. 1896) – nagrobek w formie kapliczki z figurą Matki Bożej.

Drugi rzymskokatolicki cmentarz, obecnie nieużywany, znajduje się przy ul. Polnej. Otoczony jest kamiennym parkanem. Nie zachowały się żadne nagrobki.

Przy ul. Dwernickiego znajduje się ponadto cmentarz żydowski o pow. 0,32 ha. Obecnie porośnięty lasem, nie zachowały się nagrobki ani ogrodzenie.

Imprezy

Najstarszą imprezą odbywającą się w Stoczku każdego lata od 1970 r. jest Sejmik Wiejskich Zespołów Teatralnych. Uczestniczące w nim zespoły z północno-wschodniej Polski prezentują swój teatralny dorobek oraz korzystają z konsultacji profesjonalnego jury.

Sport

Największą imprezą sportową odbywającą się corocznie od 2001 r. jest Ogólnopolski Bieg Uliczny Grzmią pod Stoczkiem armaty.

W mieście od 1947 roku działa klub LKS Dwernicki Stoczek Łukowski. Prowadzi dwie sekcje: piłki nożnej mężczyzn (obecnie występująca w bialskopodlaskiej grupie A-klasy) oraz siatkówki mężczyzn. W 1972 roku powstał działający z przerwami do dziś klub siatkarski Aves^[15].

Zobacz też

Gmina Stoczek Łukowski
Zgórznica – pomnik bitwy pod Stoczkiem

Przypisy

↑ Postanowienie z 12 (24) grudnia 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, s. 461).
↑ Dz.Pr.P.P. 1919 nr 13, poz. 140.
↑ ^a ^b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19] .
↑ Agnieszka Janczak-Baczyńska (red.): Najstarszy opis Mazowsza Jędrzeja Święcickiego. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1974, s. 216.
↑ Dz.U. z 1991 r. nr 87, poz. 397.
↑ Dz.U. z 1997 r. nr 109, poz. 705.
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2009 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2009-08-20. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.
↑ ^a ^b Miasto Gmina Stoczek Łukowski (pol.). W: Informator REGIOset [on-line]. edytor serwis. [dostęp 2010-03-02].
↑ Kazimierz Rymut: Nazwy miast Polski. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 230. ISBN 83-04-02436-5.
↑ Stanisław Rospond: Słownik etymologiczny miast i gmin PRL. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984, s. 369. ISBN 83-04-0190-9.
↑ Wielki słownik ortograficzny PWN, http://so.pwn.pl/lista.php?co=stoczecki, dostęp: 2008-05-19. Wymienione pozycje piśmiennictwa nie uwzględniają formy stoczkowski.
↑ Dane dla jednostki podziału terytorialnego (pol.). W: Bank Danych Regionalnych [on-line]. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2010-03-02].
↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2009 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 24 listopada 2009, ISSN 1734-6118 .
↑ Stoczek Łukowski w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Patrz http://www.lksdwernicki.pl/.

Linki zewnętrzne

oficjalna strona miasta Stoczek Łukowski
oficjalna strona gminy Stoczek Łukowski
Strona internetowa parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Stoczku Łukowskim. parafia.stoczeklukowski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-14)].
Stoczek (5), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 349 .
PZHGP Oddział 02 Garwolin - Sekcja Stoczek Łukowski

[1] Postanowienie z 12 (24) grudnia 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, s. 461).

[2] Dz.Pr.P.P. 1919 nr 13, poz. 140.

[populacja2019-3] Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19] .

[4] Agnieszka Janczak-Baczyńska (red.): Najstarszy opis Mazowsza Jędrzeja Święcickiego. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1974, s. 216.

[5] Dz.U. z 1991 r. nr 87, poz. 397.

[6] Dz.U. z 1997 r. nr 109, poz. 705.

[7] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2009 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2009-08-20. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.

[regioset-8] Miasto Gmina Stoczek Łukowski (pol.). W: Informator REGIOset [on-line]. edytor serwis. [dostęp 2010-03-02].

[Rymut-9] Kazimierz Rymut: Nazwy miast Polski. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 230. ISBN 83-04-02436-5.

[Rospond-10] Stanisław Rospond: Słownik etymologiczny miast i gmin PRL. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984, s. 369. ISBN 83-04-0190-9.

[11] Wielki słownik ortograficzny PWN, http://so.pwn.pl/lista.php?co=stoczecki, dostęp: 2008-05-19. Wymienione pozycje piśmiennictwa nie uwzględniają formy stoczkowski.

[12] Dane dla jednostki podziału terytorialnego (pol.). W: Bank Danych Regionalnych [on-line]. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2010-03-02].

[Ludność2009-06-13] Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2009 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 24 listopada 2009, ISSN 1734-6118 .

[populacja2016-14] Stoczek Łukowski w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[15] Patrz http://www.lksdwernicki.pl/.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Wsie	Aleksandrówka Błażejki Borki Guzówka Huta Łukacz Jagodne Jamielne Jamielnik-Kolonia Januszówka Jedlanka Kamionka Kapice Kienkówka Kisielsk Łosiniec Mizary Nowa Prawda Nowe Kobiałki Nowy Jamielnik Rosy Róża Podgórna Ruda Stara Prawda Stara Róża Stare Kobiałki Stary Jamielnik Szyszki Toczyska Turzec Wiśniówka Wola Kisielska Wólka Poznańska Wólka Różańska Zabiele Zgórznica
Przysiółek	Celej
Integralne części wsi	Borek Chrusty Huta Łukacz Jamielnik Kadzidła Kolonia Kuropac Mirek Nowa Guzówka Nowiny Piaski Pieńki Podlasie Podstawek Pustki Róża Rozkosz Warkocz Wesołówka Wiśniów Wyrąbki Za Mostem Zamoście Zaskwiera

Miasta	Łuków Stoczek Łukowski
Gminy miejskie	Łuków Stoczek Łukowski
Gminy wiejskie	Adamów Krzywda Łuków Serokomla Stanin Stoczek Łukowski Trzebieszów Wojcieszków Wola Mysłowska

Przynależność wojewódzka	gubernia siedlecka (1867–1912) gubernia lubelska (1912–1915) woj. lubelskie (II RP) (1919–39) woj. lubelskie (PRL) (1945–75)
Miasta	Adamów (do 1870) Kock (do 1870 i 1919–57 →) Łuków Łysobyki (do 1870) Serokomla (do 1870) Stoczek (Łukowski) (do 1870 i od 1919)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Adamów (od 1973) Białobrzegi (do 1954) Celiny (do 1954) Charlejów (do 1870) Dąbie (do 1954) Gołąbki (do 1954) Gułów (do 1954) Jakusze (do 1927) Jarczew (do 1954) Kock (1870–1919) Krasusy (do 1927) Krzywda (od 1973) Łuków Łysobyki (1870–1954) Miastków (do 1922 →) Mysłów (do 1954) Prawda (do 1954) Radoryż (do 1954) Ryżki (do 18??) Serokomla (od 1870) Skrzyszew (do 1927) Stanin Stoczek Łukowski (od 1973) Trzebieszów Tuchowicz (do 1954) Ulan(-Majorat) Wojcieszków Wola Mysłowska (od 1973)
Gromady (1954–72)	Adamów (1954–72) Aleksandrów (1960–72) Białobrzegi (1954–57 →) Burzec (1954–61) Ciechomin (1954–72) Dąbie (1954–59) Domaszewnica (1954–62) Fiukówka (1954–61) Gąsiory (1954–68) Gąska (1954–61) Gołaszyn (1954–61) Gołąbki (1954–59) Gręzówka (1954–72) Jakusze (1954–59) Jarczew (1954–58) Jedlanka (1954–72) Kisielsk (1954–61) Kobiałki Stare (1957–61) Kosuty (1954–59) Krynka (1954–59) Krzówka (1954–61) Krzywda (1954–72) Lipniak (1954–57 →) Łazy (1954–59) Łuków (1962–72) Łysobyki (1954–57 →) Nurzyna (1954–72) Okrzeja (1954–72) Podosie (1954–72) Poizdów (1954–57 →) Powały (1954–58) Prawda Stara (1954–61) Radoryż-Smolany (1954–59) Róża Stara (1954–61) Ruda (1954–57) Ryżki (1954–61) Sarnów (1954–59) Serokomla (1954–72) Sieńciaszka (1954–61) Sobole (1954–59) Stanin (1954–72) Stoczek (Kocki) (1954–57 →) Stoczek (Łukowski) (1962–72) Szaniawa-Matysy (1954–59) Talczyn (1954–57 →) Toczyska (1962–68) Trzebieszów (1954–72) Tuchowicz (1954–72) Ulan-Majorat (1954–72) Walentynów (1954–59 (→)) Wandów (1954–72) Wojcieszków (1954–72) Wola Bystrzycka (1954–68) Wola Gułowska (1954–72) Wola Mysłowska (1954–72) Wola Osowińska (1954–57 →) Wólka Domaszewska (1963–68) Wólka Konopna (1954–59) Zarzecz (1954–59) Zembry (1954–68) Zgórznica (1954–61)

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne