Stop metali

Lina stalowa.
Stal jest stopem żelaza z węglem, zawierającym 0,02–2,11% mas. C, poddanym obróbce plastycznej (zob. stop Fe–Fe3C)

Stop metali (dawniej także: aliaż) – tworzywo o właściwościach metalicznych, w którego strukturze, metal jest osnową, a poza nim występuje co najmniej jeden dodatkowy składnik, zwany dodatkiem stopowym[1]. Dodatki są wprowadzane w celu poprawienia wytrzymałościowych właściwości materiału. Zwykle obniżają plastyczność, przewodnictwo elektryczne i przewodnictwo cieplne.

Stopy otrzymuje się najczęściej przez stapianie składników w stanie ciekłym i odlewanie, po którym – w czasie chłodzenia i dodatkowych zabiegów obróbki cieplnej – powstaje struktura decydująca o właściwościach. Są stosowane również inne techniki wytwarzania stopów, tj. spiekanie, elektroliza lub nasycanie dyfuzyjne w stanie stałym (obróbka powierzchni wyrobów, np. azotowanie, nawęglanie, kaloryzowanie i inne)[2].

Podział stopów ze względu na główny składnik

  • inne stopy
    • inmet
    • wironit (kobaltowo-chromowy)

Podział stopów ze względu na zastosowanie

  • stopy niskotopliwe
    • galinstan
    • pewter
    • stop Lichtenberga
    • stop Newtona
    • stop Rosego
    • stop Wooda (Lipowitza)
  • stopy odlewnicze
Wybrane stopy metali[3]
NazwaSkładZastosowanie
Brąz cynowy75–78% Cu; 25–22% Snodlewy dzwonów
Brąz aluminiowy80–98% Cu; 20–2% Almonety
Duraluminium5–5,5% Cu; 0,2–1% Si; 0,2–1,1% Mn; 0,2–1,6% Mg; reszta-Alczęści samochodowe, samolotowe
Alniko8–12% Al, 15–26% Ni, 5–24% Co, do 6% Cu, do 1% Ti, reszta Femagnesy trwałe
Elektrondo 10% Al; do 3,5% Zn; 1,5–2% Mn; reszta-Mgczęści samolotowe
Konstantan60% Cu; 40% NiOporniki elektryczne
Lut cynowy17–90% Sn; 0,25–6% Sb; reszta-Pblutowanie
Mosiądz twardy50–80% Cu; reszta-Znokucia, osprzęt
Nowe srebro (alpaka, argentan)45–70% Cu; 8–28% Ni; 8–45% Znwyroby artystyczne
Stal szybkotnąca0,6–0,7% C; 0,2–3% Mn; 0,1–0,3% Si; 12–26% W; 4–5% Cr; reszta-Fenarzędzia skrawające
Stal węglowa0,5–1,6% C; 0,15–0,25% Si; 0,1–0,3% Mn; reszta-Fenarzędzia
Stop drukarski50–80% Pb; 12–26% Sb; do 22% Snczcionki, odlewy drukarskie
Stop ferromagnetyczny24–30% Ni; 9–13% Al; 5–10% Co; reszta-Femagnesy trwałe

Przypisy

  1. ↑ Stop, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-07-22].
  2. ↑ Encyklopedia techniki – Metalurgia. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1978, s. 387–388, 584–586. (pol.).
  3. ↑ Encyklopedia Popularna. Warszawa: PWN, 1966, s. 1039.

Media użyte na tej stronie