Stopień pisma
Stopień pisma, stopień czcionki – w typografii podstawowa miara wielkości znaków składanego tekstu. Określana jest jako wysokość pola znaku, a wyrażana w punktach typograficznych.
Wysokość pola znaku w tradycyjnym składzie, czyli w metalowych czcionkach, jest równoznaczna z wysokością płaszczyzny czołowej czcionki oraz wysokością wiersza linotypowego. Jest to tym samym szerokość płaszczyzny bocznej słupka czcionki oraz odległość pomiędzy płaszczyzną przednią (sygnaturową) i tylną tego słupka.
W czcionkach komputerowych, czyli fontach, pole znaku (jako odpowiednik płaszczyzny czołowej czcionki) jest zdefiniowanym pojęciem wirtualnym i pełni tę samą rolę.
Co do zasady wysokość pola znaku (a więc i wartość stopnia pisma) jest większa od wysokości kształtów uzyskiwanych znaków, czyli ich glifów, ponieważ jest powiększona o wielkość odstępów zwanych odsadkami, a konkretnie o odsadkę górną i dolną. Ponadto te same glify w różnych krojach pisma mają indywidualną wysokość ustaloną przez projektanta kroju, aczkolwiek zazwyczaj są to wartości podobne.
W szczególnych przypadkach glify wybranych, nietypowych znaków mogą być jednak wyższe od pola znaku. Zjawisko to nazywa się przewieszką.
Pojęcie stopnia pisma nie ma nic wspólnego z odległościami pomiędzy wybranymi liniami pisma, ponieważ są one ustalane indywidualnie dla każdego kroju pisma przez jego projektanta.
| Nazwa | Wartość w punktach typograficznych |
|---|---|
| punkt | 1 |
| nonplusultra | 2 |
| brylant | 3 |
| diament | 4 |
| perl | 5 |
| nonparel | 6 |
| kolonel (mignon) | 7 |
| petit | 8 |
| borgis (burgos) | 9 |
| garmond | 10 |
| brevier | 11 |
| cycero (pica) | 12 |
| średnian (mitel) | 14 |
| tercja | 16 |
| dwugarmond | 20 |
| półkwadrat | 24 |
| dwuśrednian | 28 |
| dwutercja | 32 |
| konkordans | 36 |
| kwadrat | 48 |
Zobacz też
Bibliografia
- Chwałowski Robert, hasło: „Stopień pisma”, Typografia.info.
- Drabczyński Marian, Zecerstwo, Wydawnictwo Przemysłu Lekkiego i Spożywczego, Warszawa 1964, wyd. II, s. 80–81.
- Druździel Mieczysław, Fijałkowski Tadeusz, Inwertarium wiedzy o poligrafii. Tom 1. Zecerstwo, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1988, s. 196–197
- Encyklopedia wiedzy o książce, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków 1971, s. 2238–2240.
- Felici James, Kompletny przewodnik po typografii, Słowo/obraz, Gdańsk 2006, s. 353, ISBN 978-83-89945-15-0.
- Tomaszewski Andrzej, Leksykon pism drukarskich, Wydawnictwo Krupski i S-ka, Warszawa 1996, s. 218.