Storczyca kulista
| |||
 Traunsteinera globosa | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | rośliny zielone | ||
| Nadgromada | rośliny telomowe | ||
| Gromada | rośliny naczyniowe | ||
| Podgromada | rośliny nasienne | ||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | liliopodobne (≡ jednoliścienne) | ||
| Rząd | szparagowce | ||
| Rodzina | storczykowate | ||
| Podrodzina | storczykowe | ||
| Rodzaj | storczyca | ||
| Gatunek | storczyca kulista | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Traunsteinera globosa (L.) Rchb[3]. Fl. Saxon. 87 1842 | |||
| Synonimy | |||
|---|---|---|---|
| |||
Storczyca kulista (Traunsteinera globosa (L.) Rchb.) – gatunek rośliny z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Łacińską nazwę rodzajową nadano jej dla uczczenia zasług austriackiego aptekarza Josepha Traunsteinera (przełom XVIII i XIX w.)[4].
Rozmieszczenie geograficzne
Występuje w górach Europy: w Alpach, Pirenejach, Apeninach, Jurze, w Karpatach i Sudetach. W Polsce występuje głównie w górach, gdzie jest dość częsta. Poza górami, na przylegającym niżu występuje znacznie rzadziej[4]. Notowana tutaj była na Podkarpaciu oraz w Słubicach i na łąkach koło Ojcowa[5]. W Sudetach obecnie występuje tylko na 2 izolowanych stanowiskach w obrębie Parku Narodowego Gór Stołowych.
Morfologia
- Łodyga
- Pojedyncza, wzniesiona, prosta, naga, o wysokości 15-70 cm[6].
- Liście
- Ulistnienie skrętoległe. Liście sinozielone, eliptyczne lub lancetowate. Posiada tylko kilka dużych liści (4-6)[7].
- Kwiaty
- Zebrane na szczycie łodygi w zbity kwiatostan, który początkowo jest szerokostożkowaty, później bardziej kulisty. Kwiaty fioletowo-różowe, dość jasne o wydłużonych działkach, pachnące. Boczne działki odstają dopiero w czasie kwitnienia. Warżka ma długość 3-8 mm, jest 3-łatkowa z ciemniejszymi plamkami; środkowa łatka jest najdłuższa i zgrubiała na szczycie. Ostroga krótka i zgięta. Zalążnia skręcona, prętosłup jasnoróżowy[6][7].
Biologia i ekologia
- Rozwój: bylina, geofit. Kwitnie od maja do lipca. Jak wszystkie rośliny storczykowate żyje w symbiozie z pewnym gatunkiem grzyba[7].
- Siedlisko: łąki, polany, murawy wysokogórskie. W górach występuje po piętro kosówki, zarówno na podłożu wapiennym, jak i bezwapiennym. Gatunek światłolubny, ale znoszący przejściowe zacienienie. W Karpatach występuje do 1760 m n.p.m., w Sudetach do 1000 m n.p.m. Rośnie na glebach o odczynie od bardzo kwaśnego do obojętnego (pH 4,3-7,2)[7].
- Liczba chromosomów 2n= 42[5].
Zagrożenia i ochrona
Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. W ostatnich latach notuje się spadek liczebności gatunku. Znaczna liczba jej stanowisk znajduje się w karpackich parkach narodowych. Zagrożone są jedynie stanowiska znajdujące się poza parkami, głównie wskutek zaorywania łąk i intensyfikacji gospodarki łąkowej[7].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-04] (ang.).
- ↑ The Plant List. [dostęp 2012-05-28].
- ↑ a b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
- ↑ a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ a b Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ a b c d e Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
Media użyte na tej stronie
(c) I, Selso, CC-BY-SA-3.0
Traunsteineria globosa (pl. storczyca kulista), habitat: West Tatra Mountains, Miętusi Przysłop
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Traunsteinera globosa (habitat:West Tatra Mountains, Hala Upłaz)